LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ

Düzensiz deniz taşımacılığında  belirli bir sefer programı söz konusu değildir. Bu tip taşımalarda dünyanın herhangi bir limanında yükleme yapan bir geminin, tahliye limanında yükünü boşalttıktan sonra gideceği bir sonraki liman, gemi kiracısı ile yapılan “gemi kiralama sözleşmesiyle” (Charter Party) belirlenir. Bu nedenle düzensiz hat taşımacılığı yapan gemiler sürekli olarak dünyanın farklı limanlarına sefer yapar.

Gemi Brokeri: Taşıtanla taşıyanı buluşturan, yüke gemi ya da gemiye yük bulan, bu hizmeti karşılığında toplam navlun bedeli üzerinden
bir komisyon (%3 gibi) alan profesyonel kişi veya kuruluşlardır.

Yük ve ilgililerine yönelik hizmetler altında bulunan temel hizmetler aşağıdaki hizmetleri kapsamaktadır. 

- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Yük Aktarma
- Limbo
- Puantaj
- Tartım
- Geçici Depolama
- İç Nakliye
- Güvenlik Hizmetleri

İç nakliye bu başlık altında bulunmaktadır.

Gemi ve ilgililerine yönelik hizmetler altında bulunan temel hizmetler aşağıdaki hizmetleri kapsamaktadır; 

- Kılavuzluk
- Römorkaj
- Palamar
- Barınma
- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Limbo
- Ambar Kapağı Açma/ Kapama
- Atık Alımı

İstifleme bu başlık altındadır.

İstifleme: Yüklerin (özellikle genel kargo ve konteyner) gemi ambarında ve/veya depolama alanlarında düzenli bir şekilde yerleştirilmesi işlemidir.

Limbo: Bir gemideki yükün başka bir gemiye veya deniz aracına (mavna gibi) aktarılması işlemidir.

Geçici Depolama (Ardiye Hizmetleri): Tahliyesi yapılan yüklerin sahipleri tarafından teslim alınmasına veya gemiye yüklenecek yüklerin yüklenmesine kadar liman işletmesinin sorumluluğu altında açık veya kapalı alanlarda muhafaza edilmesi işlemidir.

Palamar Hizmeti: Palamar hizmeti gemilerin limana bağlanması ve çözülmesi işlemini kapsar. Palamar hizmetleri ile rıhtıma yanaşmış olan gemi halatlarının babalara volta edilmesi (bağlanması), yeri belirlenmiş yanaşma yerinin markalanması (işaretlenmesi) ve bunun manevra sırasında pilota rapor edilmesi işlemleri yapılır.

Barınma Hizmeti: Gemilerin kötü hava koşullarından korunmasını sağlamak amacıyla geminin limandaki rıhtım veya iskeledeki yanaşma yerlerine, liman sahasındaki şamandıralara bağlanmak suretiyle veya demir sahasına demirleyerek barınmasını kapsayan hizmettir.

Gemiden Atık Alımı: Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine ait Uluslararası Sözleşme (MARPOL 73/78) gereğince gemilerin normal faaliyetlerinden kaynaklanan atıklarının liman işletmesi tarafından alınması işlemidir.

Armatör sadece belirli bir rota üzerinde düzenli yük akışı olması durumunda bu taşımacılık tipini tercih eder. Yolcu gemileri, konteyner, Ro-Ro, şehir hatları düzenli deniz taşımacılığına örnek olarak gösterilebilir. Düzensiz deniz taşımacılığında ise belirli bir sefer programı söz konusu değildir.  Dökme yük ve proje kargo gemileri bu tip taşımacılığa örnektir.

Limanlarda verilen hizmetler yüklere ve gemilere verilen hizmetler olarak iki ana gruba ayrılır. Bu hizmetler de kendi içinde temel, destekleyici ve zenginleştirici hizmetler olarak üç gruba ayrılır. Temel hizmetler; 

- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Yük Aktarma
- Limbo
- Puantaj
- Tartım
- Geçici
  Depolama
- İç Nakliye
- Güvenlik
  Hizmetleri

Düzensiz hatlarda taşıtanlar doğrudan liman işletmesinden hizmet talebinde bulunabildikleri gibi bu talebi taşıyanın acenteleri vasıtasıyla da iletebilirler. Düzensiz hatlarda, düzenli hatlarda olduğu gibi liman işlemlerinde armatör tarafından yetkilendirilmiş gemi acentesi kullanımı yaygındır. Ancak taşıtanlar, gemi kiracısı olduklarında ya da limandan depo/antrepo gibi hizmetleri talep ettiklerinde doğrudan liman kullanıcısı olurlar. Görüldüğü gibi taşıtanlar, düzensiz hat taşımacılığında limanın doğrudan kullanıcısı olabilmektedir.

Gemi Brokeri; taşıtanla taşıyanı buluşturan, yüke gemi ya da gemiye yük bulan, bu hizmeti karşılığında toplam navlun bedeli üzerinden bir komisyon (%3 gibi) alan profesyonel
kişi veya kuruluşlardır.

Limanlarda verilen hizmetler yüklere ve gemilere verilen hizmetler olarak iki ana gruba ayrılır. Bu hizmetler de kendi içinde temel, destekleyici ve zenginleştirici hizmetler olarak üç gruba ayrılır. Gemilere temel hizmetler;

- Kılavuzluk
- Römorkaj
- Palamar
- Barınma
- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Limbo
- Ambar
  Kapağı
  Açma/Kapama
- Atık Alım

Limbo: Gemiden gemiye yük aktarma işlemidir. Hem yüke hem de gemiye verilen bir hizmet olarak değerlendirilebilir.

Palamar hizmeti gemilerin limana bağlanması ve çözülmesi işlemini kapsar. Palamar hizmetleri ile rıhtıma yanaşmış olan gemi halatlarının babalara volta edilmesi (bağlanması),
yeri belirlenmiş yanaşma yerinin markalanması (işaretlenmesi) ve bunun manevra sırasında pilota rapor edilmesi işlemleri yapılır.

Gemilere Verilen Destekleyici Hizmetler
• Tedarik Hizmetleri: Liman işletmesinden talep edilmesi durumunda gemilere çeşitli tedarik (yakıt, tatlı su, kumanya, malzeme gibi) hizmetleri verilir.
• Bakım ve Onarım Hizmetleri: Geminin talep etmesi durumunda gemilerin ve ekipmanların gerekli bakım ve onarımları liman sahasında yapılabilir.
• Güvenlik Hizmetleri: Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu (ISPS) gereğince liman işletmeleri tarafından alınan tedbir ve uygulamalardan gemiler de yararlanmaktadır.

Kılavuzluk (Pilotaj) Hizmeti: Kılavuzluk hizmeti bu hizmetin görülmesi gerekli sularda (liman, kanal gibi) o yerin tüm özelliklerini ve şartlarını dikkate alarak seyir, manevra, demirleme, aborda (yanaşma) ve avara (kalkış) gibi hizmetleri kapsayan gemiyi güvenle yönetme işidir.

Antrepo Hizmeti: İthal edilen yükler, yurt içine girişinden önce ilgili gümrük mevzuatı gereğince bazı gümrük işlemlerine tabidirler. Bu işlemlerin yerine getirilmesinin belli bir süre alması ya da ithalatçıların yükü hemen millîleştirmek istememesi gibi nedenlerle bu yüklerin depolarda bekletilmesi gerekebilir. Ağırlıklı olarak ithal yüklerin bu şekilde muhafaza edildikleri yerlere antrepo adı verilir.