LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Geminin demirlemesi, rıhtıma yanaşması, rıhtımdan ayrılması, liman baseni ve gemi manevra alanlarındaki operasyonlar gemi operasyonları dahilindedir.

İç taşıma operasyonlarında kullanılan en yaygın iç taşıma ekipmanı terminal çekicilerdir.

Kapı Operasyonları, yükün ya da yolcunun liman sahasına giriş/çıkışlarının kayıt altına alınması, yüke ilişkin bilgilerin toplanması, yük-araç-sürücü ile ilgili evrakların kontrol edilmesi işlemlerini içerir.

Bazı durumlarda kara ve tren yolu ile gelen araçlar kapıdan geçmeden önce kayıt ofislerine (Pre-Gate) yönlendirilebilir. Bu uygulama özellikle konteyner terminallerinde yaygındır. Kayıt ofislerinde limana giriş yapacak olan konteynerin güvenlik kontrolü ve konteynerin fiziki kontrolleri (mühür, hasar durumu, boş konteyner kontrolü vb.) gerçekleştirilir.

Kabotaj yükleri, Türk limanları arasında taşınan yükler anlamına gelir.

Apron + Depolama + Kapı, yükün gemiden boşaltıldıktan sonra depolanması, daha sonra liman sahasının dışına çıkarılmasıdır.

Rezervasyon yapılan tank veya tanklarda, “müşteri onayı ve gümrük onayı alınmak kaydıyla” ortak depolama yapılabilir.

Verilenlerin hepsi, genel yük terminallerinde yüke verilen katma değerli hizmetler arasındadır.

Terminal Saha Verimliliği, rıhtım verimliliği ölçümleriyle benzerdir. Bu kez terminal sahası ile elleçlenen yük arasındaki oran aranır.

1 rakamı ile geminin liman demir sahasına varışı ifade edilmiştir. Limanda geçen süre geminin liman sahasına giriş yapması (1) ile başlar. Eğer rıhtımlar dolu ise gemi kendisine gösterilen demirleme alanına demirler ve limandan haber bekler. Rıhtımda uygun bir yer açıldığında pilot gemiye biner (2) ve gemiyi yanaştırır (3).

Cumhuriyet tarihine bakıldığında Türkiye’de kamu tarafından satın alınan ve işletilen ilk liman İstanbul Haydarpaşa Limanı’dır. 24 Mayıs 1924 tarihinde çıkarılan bir yasa ile Haydarpaşa Limanı, Anadolu Bağdat Demiryolları Kumpanyasından bedeli 25 yıl süreyle ödenmek üzere satın alınmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Türkiye’deki ilk özel sektör yatırımı, 1987 yılında kurulan, 1990 yılında Gemlik/
Bursa’da inşasına başlanan ve 1992 yılında hizmete giren GEMPORT Limanı’dır. Doğru yanıt B'dir.

Liman Operasyon Elemanı (Puantör): Limanda diğer yayaların erişimine kısmen ya da tamamen kapalı olan, yük elleçleme ve teknik işlere ayrılmış terminal bölümlerinde çeşitli görevleri yerine getiren liman personelidir. Doğru yanıt E'dir.

İşaretçi (Serdümen): İSG, çevre koruma ve kalite kural ve yöntemleri çerçevesinde, iş talimatlarına uygun olarak, operasyon yöneticisinin gözetiminde; bir liman postasının hazırlıklarını ve yük elleçleme işlemlerini, sapanlama ve pabuçlama işlerini yapan ve yapılan işlemleri kontrol eden kişidir. Doğru yanıt A'dır.

TÜRKLİM’in hazırladığı ve MYK tarafından kabul edilen limancılık sektöründeki meslekler şunlardır:  
1. Liman Operasyon Müdürü
2. Liman Terminal Şefi
3. Ambar ve Antrepo Şefi
4. Liman Saha İstif Makineleri Operatörü (CRS ve ECS)
5. Mobil Vinç Operatörü (MHC, Sahil ve Gemi Vinçleri)
6. Liman Operasyon Elemanı (Puantör)
7. Liman Pompa ve Tank Saha Operatörü
8. Liman Vinç Operatörü (RTG ve SSG)
9. Araç Yükleme Operatörü
10. İşaretçi
11. Kapı/Kantar Görevlisi
12. Liman Operasyon Planlamacısı
13. Terminal Çekici Operatörü
14. Endüstriyel Taşımacı

Doğru yanıt B'dir.

Tüm terminal türlerinde ayrım yapılmaksızın limanlardaki operasyonlar 5 ana gruba ayrılabilir: Gemi operasyonları, rıhtım operasyonları, iç taşıma operasyonları, depolama operasyonları ve kapı operasyonları

İç Taşıma Operasyonları: Gemiden aprona indirilen yükün depolama sahalarına
veya yükün depolama sahasından gemiye yüklenmek üzere aprona aktarılmasına yönelik
operasyonlardır. Bu operasyonlarda kullanılan en yaygın iç taşıma ekipmanı terminal çekicilerdir.

Limana uğrak yapan gemiler rıhtım/iskelede uygun bir yer olması durumunda bekletilmeden limana yanaştırılır. Ancak bazı durumlarda (limandaki yük ve gemi trafiğine, ayrıca hava koşullarına bağlı olarak) yanaşma yerlerinin uygun olmamasından dolayı gemiler, idarece tanımlı gemi demirleme alanlarında yanaşma kuyruğuna girerler. Bu durum Şekil 6.2’nin sağ tarafında gösterilmiştir. Limandaki sıkışıklık ya da gemi kabul kapasitesinin düşük olmasından dolayı gemilerin demir alanlarında bekletilmesi, gemi
işletmecileri tarafından istenmeyen bir durumdur. Çünkü gemiler sabit ve değişken işletme maliyetlerine (Running Cost) demirde beklerken de katlanmaktadır. Genellikle limanlara ilk ulaşan geminin rıhtıma yanaşması esası vardır. Bu da bize ilk giren ilk çıkar prensibini hatırlatabilir (First In-First Out - FIFO). Ancak bu prensip limanlarda her zaman geçerli değildir. Bazı durumlarda büyük kapasiteli bir geminin hemen arkasından limana ulaşan küçük gemiye yanaşma önceliği verilebilir. Çünkü küçük geminin işlemi daha kısa sürecektir. Bu durumda ise son giren ilk çıkar prensibi uygulanabilir (Last In First Out-LIFO).

Liman sahasına kara tarafından gelen yükler ihracat amaçlı, ülke içindeki başka bir limana taşıma amaçlı (kabotaj) ve transit taşımacılık kapsamında gemilere yüklenebilir.

Yüklemede Kapı + Apron (Supalan): Yükün limanda hiçbir işlemden geçmeden doğrudan aprona götürülüp gemiye yüklenmesi işlemdir.

Boşaltmada Apron + Kapı (Supalan): Yükün gemiden boşaltıldıktan sonra doğrudan liman sahası dışına çıkarılmasıdır.