LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

Sıvı dökme yük terminallerinin temel görevi, limanda elleçlenen sıvı yükün limana geldiği andaki ürün kalitesinde herhangi bir değişiklik olmadan elleçlenmesi, depolanması ve sevkiyatının sağlanmasıdır. Bu nedenle sıvı yük terminallerinde ürün hatları ve depolama tesislerinin kontrolü önemli bir yer tutar. Bilindiği gibi sıvı yük terminallerinde elleçlenen yük türleri farklılık gösterir. Örneğin; ham petrol ve petrol ürünlerinin işlemleri farklılık gösterirken sıvı kimyasallarda ve LPG/LNG elleçlemelerinde de farklılık görülür. Özellikle sıvı kimyasallar, kendi içinde çok fazla ürün çeşidine sahip olduğu için verilen
hizmetin kapsamı da genişler.
Sıvı kimyasal madde limana geldikten sonra, gemiden tahliyesi iki şekilde yapılabilir. Yük, müşteri talebine bağlı olarak ya doğrudan liman sahasının dışına çıkarılır (supalan) ya da liman sahasında veya yakın bölgesinde bulunan kimyasal depolama tanklarına sevk edilerek depolanır. Ürün depolanacak ise öncelikle ürüne uygun tank rezervasyonu yapılır. Eğer ürün normal kimyasallardan farklı bir teknolojiyle depolanması gereken bir ürün ise tank (mümkünse) ürüne uygun hâle getirilir. Sıvı kimyasal yüklerin depolandığı tanklar, depolanacak ürüne uygun olacak şekilde farklılık gösterir. Bu tanklar; ısıtmalı, izolasyonlu, yüzer tavanlı tank gibi isimler alır ve her biri farklı özelliklere sahip olabilir. Tank hacimleri müşteri talepleri doğrultusunda belirlenir.

Genel Yük Terminalleri: Ağırlıklı olarak parça eşyaların elleçlendiği genel
yük terminallerinde, liman içi yük akışları ana hatlarıyla gerçekleşir. Ancak bu terminallerde elleçlenen yükün niteliği gereği ataşman kullanımı, kapalı
depolama alanları, antrepo hizmetleri ve yüke verilen katma değerli hizmetler (etiketleme, barkotlama, ambalajlama, birimleştirme (unitization), paketleme vb.) önem kazanır.

Tekerlekli yük terminallerinde operasyonların temelini “insan/çalışan organizasyonu” oluşturur. Araçlar gemiden indirildikten sonra ya da gemiye bindirilmeden önce geniş otopark alanlarına ihtiyaç duyulabilir. Örneğin; ihracata yönelik otomobil elleçleyen bir limanda fabrikadan getirilen araçlar öncelikle liman sahsında istiflenmekte, araç taşıyıcı geminin rıhtıma yanaşması sonrasında şoförler vasıtasıyla gemiye yüklenmektedir.
Bu yükleme sırasında istifçiler, yanaştırıcılar, trafikçi ve işaretçiler, gemi güvertelerinde araçları sabitleyen personel, şoför ekibini taşıyan personel, teslim/el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel, yıkama istasyonunda konuşlanan personel, akü şarj istasyonunda konuşlanan personel ve yakıt ikmali yapan personel görev alabilir.

• Gemi Verimliliği: Belli bir zaman diliminde gemiye verilen hizmetle ilgili olan ölçümlerdir.
• Vinç Verimliliği: Vinç verimliliği net değer ve tonaj olarak ifade edilen ve her bir vinç için hesaplanan bir ölçümdür.
• Rıhtım Verimliliği: Rıhtım ve terminalde hizmet üretimi ilişkisini tanımlar. Birim zaman diliminde rıhtımın tamamı veya rıhtımın her bir metresi için ölçümler kullanılabilir.
• Terminal Saha Verimliliği: Rıhtım verimliliği ölçümleriyle benzerdir. Bu kez terminal sahası ile elleçlenen yük arasındaki oran aranır.
• Ekipman Verimliliği: Bir çalışma saatinde elleçlenen yük miktarı/sayısının her bir vinç için ölçümüdür.
• İş Gücü Verimliliği: Limanda çalışan personelin verimliliği ile ilgilidir. Belli bir zaman periyodunda iş gücünün izlenmesi ve her iş gücünün saat başı verimlilik oranının ölçülmesini kapsar.
• Maliyet Etkinliği: Belirli bir zaman diliminde (hafta, ay, yıl vb.) elleçleme maliyetlerinin belirlenmesidir.

Gemiye yüklenecek konteyner ihraç, transit ya da kabotaj rejimlerinden birisine tabi olabilir. Konteyner taşımacılık sistemi içinde yükleme yapılırken konteynerin olası birçok akışı olabilir. Bu akışların en fazla kullanılanları aşağıdaki gibidir.

Dolu konteyner yükleme akışları:
• Fabrika + Kapı + Apron (Supalan)
• Fabrika + Kapı + Dolu konteyner istif sahası + Apron
• (Liman içindeki) Boş konteyner istif sahası + CFS + Dolu konteyner istif sahası + Apron
• (Liman dışındaki) Boş konteyner istif deposu + Kapı + Boş konteyner istif sahası + CFS + Dolu Konteyner istif sahası + Apron

Doğru cevap C'dir.

Liman altyapısının sağlanması arazi sahibinin görevlerinden olduğu için doğru cevap E'dir.

Tablo 7.2'de bu faaliyetin tüm liman yönetim modellerinde hem kamu hem de özel sektör eliyle yapılabildiği görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Teknik-deniz hizmetleri: pilotaj ve kılavuzluk ile yük ve yolcuların deniz ve kara arasındaki fiziksel transferi işletmecinin; liman arazisinin kullanımına yönelik politikaların geliştirilmesi ve liman arazisinin bakımı ve geliştirilmesi arazi sahibin görevlerinden olduğu için doğru cevap A'dır.

Bu uygulama 1987 yılında başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Fabrika limanları özel sektör tarafından işletilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Bu limanlar TDİ limanlarına örnek teşkil etmekte olup özelleştirilme süreçleri devam etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Planlama operasyonel bir  iş olduğundan destek hizmetleri alanında değerlendirilmez. Doğru cevap D'dir.

Çalışma postaları, gemide ve diğer sahalarda elleçleme işlemlerini yürüten; iş makinesi operatörü, işaretçi ve puantörden oluşan çalışma gruplarıdır. İşaretçiler, iş makinesi operatörlerine çalışma sırasında rehberlik eder. İşaretçiye bazı limanlarda “Serdümen” de denilmektedir. İşaretçi, operasyon yöneticisinin gözetiminde; bir liman postasının hazırlıklarını ve yük elleçleme işlemlerini, sapanlama ve pabuçlama işlerini yapan ve yapılan işlemleri kontrol eden kişidir. Doğru cevap C'dir.

Sayfa 153'teki şekil 7.1'e göre doğru cevap C'dir.

Dünyadaki diğer ülkelerden farklı olarak ABD’deki liman otoritelerinin temel sorumlulukları ticaretin akışını kolaylaştırmak ve liman alanları/bölgeleri için istihdam yaratmak ve gelir sağlamaktır. Bunun yanı sıra liman güvenliğinin güçlendirilmesi, çevresel ve estetik kalitenin korunması, liman tesislerinin verimliliğinin artırılması da ABD’deki liman otoritelerinin öncelikli sorumlulukları arasındadır. Doğru cevap A'dır.

Güvenlik hizmeti zenginleştirici olmaktan ziyade destekleyici bir hizmet olarak değerlendirildiği için doğru cevap A'dır.

Yük aktarma, diğer adıyla shifting, bir gemideki eşyanın (aynı gemi ambarı içinde, diğer ambara veya gemi güverteleri arasında) gemiden indirilmeksizin yer değiştirilmesini ifade eder. Doğru cevap E'dir.

Tüm terminal türlerinde ayrım yapılmaksızın limanlardaki operasyonlar 5 ana gruba ayrılabilir: Gemi operasyonları, rıhtım operasyonları, iç taşıma operasyonları, depolama operasyonları ve kapı operasyonları. Bu operasyonlar içinde sadece gemi operasyonları gemilere yöneliktir. Geri kalan operasyonlar terminalde elleçlenen yüke yönelik sürdürülen operasyonlarıdır. Gemi operasyonları ana hatları ile limana hizmet almak için uğrak yapan gemilere yönelik operasyonlardır.

Yükün türüne bağlı olarak liman sahasında depolama ve istifleme yapıları mevcuttur. Örneğin, sıvı yükler tanklar içinde depolanırken konteynerler sahaya istiflenir. Ayrıca liman içinde transit yükler, ülke içindeki başka bir limana taşıma amaçlı (kabotaj), ihraç yükler, ithal yükler ve tehlikeli yükler farklı sahalarda depolanabilir.