LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 19

Emniyet :Yüke uygun ve yüke özel elleçleme donanımı (ekipmanı) kullanma

Güvenlik: Düzenli sayım ve puantaj

Etkinlik: Sadeleşme ve standardizasyon

Çevre duyarlılığı: Acil durum planlaması ve risk yönetimi ve Yerel, bölgesel ve ulusal acil müdahale planlarına uyum

Etkinlik:

• En uygun (optimal) donanım kullanımı ve teknolojiden yararlanma

• Operasyon sürelerinin en aza indirilmesi ve yük hareketlerinin hızlandırılması için uzmanlaşma (ihtisaslaşma)

• Verimliliğin sürekli geliştirilmesi ile ölçek ekonomileri yaratılması

• Sadeleşme ve standardizasyon

• Bakım-tutum programları

• İş başı eğitimleri ve çalışanların motivasyonu

• Doğru yükün doğru zamanda doğru yere teslimi için yüklerin hattına, ithal-ihraç oluşuna, gideceği yere, türüne, alıcısına göndericisine göre ayrılması

Yükleyiciler/yığıcılar: Yükün başka bir araca yüklenmesi, ya da yükün depo alanı ya da gemi ambarında bir noktaya yığılması için kullanılan ekipmanlardır. Bu gruba örnek olarak yükleyiciler (loder) ve ekskavatörler gösterilebilir.

Vana: Akışı açıp kapamaya yarayan ekipmandır. Vana içindeki akışı açma ve kapama teknolojisine göre (kulaklar) farklılıklar gösterir (Globe, kelebek vana, mov vana vb.). 

Manifold: Tek bir borudan gelen sıvıyı farklı boru hattına/hatlarına aktaran/ayrıştıran ekipmandır. Bu sayede sıvı yük akışı başka hatta/hatlara aktarıldığı gibi aynı anda farklı tanklara da yönlendirilebilir. Gemi üzerinde ya da terminal üzerinde yer alabilir.

Hortum ağacı: Sıvı yükün yükleme ve boşaltmasında kullanılan hortumların bir arada yer aldığı mekanizmadır.

İnert gaz sistemi: Yükleme öncesinde yükleme yapılacak tankta yangın çıkma tehlikesini engellemek için tanktaki oksijen seviyesini belirli bir yüzdenin (%8 gibi) altına düşüren sistemdir. Ekipman bu işlemi tanka azot gazı ya da geminin baca gazını basarak yapar. Ayrıca yükleme sonrasında gemi tanklarına azot örtüsü (Nitrogen blanket) yapılarak hem güvenlik sağlanır hem de ürün kalitesi korunur.

Esnek Hortum (Flexible hose): Yükleme kollarının olmadığı durumlarda kullanılan yükleme/ boşaltma ekipmandır. Gemi ve liman arasında yük aktarımında kullanılır

Huni (Hopper): Tahıl, kömür, hurda demir gibi taneli/parçalı yüklerin gemiden alındıktan sonra çekiciye yüklenirken yükün düzgün bir şekilde yüklenmesinde kullanılan ve apron üzerinde vincin ulaşabileceği bir noktaya konuşlandırılan V şeklindeki ekipmandır.

Tekerlekli yük terminallerinde yapılan işler “insan yoğun” iş grubu olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle bu terminallerde yoğun iş gücü kullanılır. Araçların gemilere indirilmesi/bindirilmesi sırasında görev alan ekipler şu şekildedir:

• Şoför, Operatör (Yard Jockey, Yard Driver)

• İstifçi, Yanaştırıcı, Serdümen (Stower)

• Trafikçi, İşaretçi (Traffic Controllers)

• Lasher/Unlasher (Gemi üzerinde araç bağlama/çözme işlemini yapan personel)

• Servis Şoförü (Şoför ekibini taşıyan servisin şoförü)

• Sörveyör (Teslim, el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel)

• Yıkama Personelleri (Yıkama istasyonunda konuşlanan personel)

• Akü Şarj Personelleri (Akü şarj istasyonunda konuşlanan personel)

• Yakıt İkmal Personelleri

Yolcu terminalleri öncelikle yolcu gemilerine güvenli bir yanaşma ortamı sağlamakla yükümlüdür. Bu terminallerde yolcuların gemiye indirilip bindirilmesinde borda merdivenleri (Gangways) kullanılabilir. Borda merdivenleri yolcuların ve mürettebatın gemiye güvenle indirilmesi ve bindirilmesine yardımcı olur. Ayrıca yolcu bagajlarının ve gemi kumanyasının yüklemesinde ve saha içinde çekilmesinde forklift, çekici, asansör, yükleme rampaları gibi ekipmanlar kullanılır. Yolcu ve eşya güvenliği için x-ray ve detektörler de bu terminallerde yer alır.

Ayrık Ayaklı Taşıyıcı (SC) Sistemi: Gemiden alınan konteynerin sahil vinciyle sahaya bırakılıp SC ile depolama sahasına taşınması ve yine bu ekipman ile istiflenmesi prensibiyle çalışır. Her bir sahil vincine atanan SC sayısı operasyonlardan elde edilmek istenen verimliliğe ve terminal sahasının boyutlarına bağlı olarak 4-5 adettir. Sistemin en önemli özelliği bu ekipmanın konteyneri yerden kendi başına kaldırabilmesi, taşıması ve istifleme yapabilmesinden dolayı operasyonların hızlı olmasıdır.

Otomatik Kılavuzlu Araç (AGV) + Raylı İstif Vinci (RMG) Sistemi: Bu sistemin avantaj ve dezavantajları şu şekildedir:

• RMG’ler RTG’lere göre daha geniş ve yüksek istif yapabilirler (12 konteyner yan, 7 konteyner yüksekliğe kadar)

• 4 istif yüksekliğinde her bir hektarda 1,000 TEU’nun üzerinde konteyner istiflenebilir

• RMG’ler RTG’lere göre daha dayanıklı ve güvenilirdir.

• Bakım onarım maliyetleri daha makuldür

• RTG’ye göre daha kolay otomasyona geçebilirler

• Bu sistemin kurulum maliyetleri oldukça yüksektir

Konteyner istifleme operasyonlarını gerçekleştiren elleçleme ekipmanları arasında performanslarına göre bir karşılaştırma yapıldığında, birim depolama alanı içerisinde en fazla konteyner depolama kapasitesine sahip olan ekipman RMG’dir. Daha sonra ise RTG ve SC gelir.

Mikro analizler
• Sosyoekonomik gelişmişlik
• Temel altyapı olanakları
• Sahanın uygunluğu, kentleşme oranı
• Hinterlant ulaşım olanakları
• Deniz ulaşım özellikleri
• Coğrafi özellikler
• Meteorolojik özellikler
• Jeolojik özellikler
• Oşinografik özellikler
• Yatırım maliyetleri

Ülkeler arasında en fazla konteyner taşımacılığı yapılan ülke açık arayla yine Çin’dir. 2017 yılında Çin’de 213.7 milyon TEU konteyner işlem görürken onu 51 milyon TEU ile ABD izlemiştir. Türkiye 9.9 milyon TEU ile dünyada 21. sırada yer alır.

Liman kapasitesi: Hâlihazırda bulunan altyapı, üstyapı, ekipman ve iş gücü ile bir limanın elleçleyebileceği yük miktarı ve hizmet vereceği gemi sayısını ifade eder.

Yük türü açısından Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda en fazla elleçlenen yük, sıvı dökme yüklerdir. 2017 yılında sıvı dökme yükler 153 milyon ton olarak elleçlenirken, bu yükü 129 milyon ton ile kuru dökme yükler izlemiştir.

Liman Başkanlıkları bazında Türkiye sınırları içinde en fazla yük elleçleme rakamlarına ulaşılan liman başkanlığı Kocaeli Liman Başkanlığıdır. Kocaeli’yi Botaş (Ceyhan) ve Aliağa Liman Başkanlıkları izlemektedir. Kocaeli Liman Başkanlığı sınırları içinde yer alan limanlara 2017 yılında 10.548 gemi uğrak yaparken bu gemiler ile 73 milyon tonun üzerinde yük işlemi yapılmıştır.

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır. 2017 yılında Ambarlı liman başkanlığına bağlı Marport, Kumport ve Mardaş konteyner terminallerinde toplam 3.1 milyon TEU yük elleçlemesi yapılırken, ikinci sırada yer alan Mersin Liman Başkanlığı sınırlarında faaliyet gösteren Mersin Uluslararası Limanı (MIP) tek başına 1.6 milyon TEU konteyner elleçlemiştir.

Mega gemilerin limanlara etkisi üç başlık altında toplanabilir:

• Alt yapılara olan etkiler: Rıhtımların daha uzun, daha güçlü/dirençli ve daha derin inşa edilmesi,

• Liman ekipmanlarına olan etkiler: Daha büyük ve güçlü vinçlere ihtiyaç duyulması, rıhtımda hizmet gören geminin işlemlerini hızlı bitirmesi için bir gemiye atanan vinç sayısında artış olması, bu vinçleri besleyen iç taşıma ve istif ekipmanlarının artış göstermesi,

• Liman geri saha bağlantılarına olan etkiler: Gemi besleme (feeder) servislerinin yük artışına paralel olarak sayılarının artması, yeni tren hatları gibi alt yapı ve ekipmanlara ihtiyaç duyulması ve artan kamyon trafiğine bağlı olarak limana erişim yollarındaki trafik yoğunluklarının artması.

Terminallerde gemi ya da diğer taşıtlara yapılan yükleme, araçlardan yük boşaltma ile liman istif sahaları ve depolarına/ depolarından gerçekleştirilen tüm yük hareketlerinin planlanması, örgütlenmesi, eşgüdümü, icrası ve denetimini kapsayan işleme yük elleçme denir. Doğru cevap "B" seçeneğidir.

Yakın gelecekte deniz taşımacılığını ve dolayısıyla limancılık sektörünü etkileyecek 9 temel değişken bulunmaktadır:

Endüstri 4.0 teknolojileri

Dijital kırılganlık ve siber güvenlik tehdidi

Politik dengesizlikler ve korumacılık politikaları

Yıkıcı yenilikler

İklim değişikliği

Üretimin yeniden lokale dönmesi (Lokalizasyon)

İş modellerindeki değişim

Yoğun kentleşme

Nüfusun yaşlanması

İlk 10 konteyner limanı içinde 7 Çin limanı yer alırken ilk 10 liman, dünya konteyner elleçlemesinin yaklaşık %33’ünü elleçlemiştir. Bu limanların hepsi 15 milyon TEU’nun üzerinde elleçleme hacmine sahiptir.