LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 16

Ana gemiden (mother ship) boşaltılan transit konteyner ya transit konteyner istif sahasında bir süre bekletilip ya da doğrudan besleme gemiye (feeder ship) yüklenmekte, bu işlemin tersi de olabilmektedir.

geminin limana gelmesi ve rıhtıma yanaşması arasındaki süre “yanaşma öncesi geçen süre” olarak adlandırılabilir.

Geminin rıhtıma yanaşması (3) ve geminin rıhtımdan ayrılması (6) arasında geçen zaman geminin “rıhtımda geçirdiği süre” olarak adlandırılır.

Gemiler limandan hizmet almaya pilotun gemiye alınması (2) ile başlar, rıhtımdan ayrılması sırasında gemiye tekrar alınan pilotun gemiden ayrılması ile (7) sonlanır. Bu süre “hizmet süresi” olarak adlandırılabilir.

Avrupa’da yer alan limanlarda ağırlıklı olarak “Liman Otoritesi” modeli uygulanırken Türkiye’de böyle bir uygulama yoktur.

2007 yılında Dünya Bankası tarafından geliştirilen modelde liman yönetim modelleri dört kategoriye ayrılmıştır. Kamu Hizmet Limanları, Araç Limanlar, Kiralanan Limanlar, Özel Hizmet Limanları

Liman işletmeciliği açısından kronolojik sırayla bakıldığında Türkiye sınırları içinde ilk olarak 1924 yılından itibaren kamunun limanı olmuştur.

TCDD tarafından işletilen limanlardır. Bugün sadece Haydarpaşa ve İzmir Alsancak limanı TCDD yönetimindedir.

“İşletme Hakkının Devri” yöntemi ile belirli bir süreliğine (30, 36 ya da 39 yıl) özel sektöre devredilen limanlardır (Mersin Uluslararası Limanı (MIP), Samsunport, Çelebi Bandırma, Limak İskenderun, Park Denizcilik Hopa, Kuşadası Egeports vb.)

Münhasır limanlar: Ana faaliyeti liman işletmeciliği olan ve bu amaçla özel sektör tarafından kurulan ve işletilen limanlardır (Marport, Kumport, Nemport, Mardaş, Solventaş, TCE EGE, Assan, Yılport vb.).

Rıhtım planlaması, saha planlaması, ekip ve ekipman planlaması yapan, operasyonları gerçekleştiren, operasyonel maliyetlendirme, satın alma ve taşeronlarla ilgili işlemleri yürüten, iş ve süreç geliştirme çalışmalarına destek veren, operasyon personelini, İSG, çevre ve kalite standartları ile mevzuat ve iş talimatlarına uygun olarak üst düzey inisiyatif alarak yöneten nitelikli kişidir.

Liman Terminal Şefi: Operasyon müdürünün onay ve gözetimiyle limanın iskele ve terminal alanında rıhtım ve saha planlaması ile ekip ve ekipman organizasyonu yapan, taşeronlarla ilişkileri yürüten ve operasyonlarla ilgili maliyetlendirme ve satın alma çalışmalarına katkı veren, iskele-terminal personelini, İSG, çevre ve kalite standartları ile mevzuatlara ve iş talimatlarına uygun olarak yöneten ve operasyonları inisiyatif alarak gerçekleştiren nitelikli kişidir.

Derince Limanı: 2015 yılında 543 milyon dolar bedel ve 39 yıl süre ile “işletme hakkının devri” yöntemiyle özelleştirilmiştir.

Bandırma Limanı: 2010 yılında 175.5 milyon dolar bedel ve 36 yıl süre ile “işletme hakkının devri” yöntemiyle Çelebi Ortak Girişim Grubuna devredilmiştir.

Deniz yolu açık ara dünyada en fazla kullanılan taşıma şeklidir ve 2017 yılı itibarıyla dünyada deniz yolu ile taşınan yük miktarı 11.6 milyar tona ulaşmıştır. Bu miktar içerisinde kuru dökme yükler 5.1 milyar ton ile deniz yolu ile en fazla taşınan yük türüdür.

Dünyada en fazla yük elleçleyen limanlar listesinin zirvesinde Çin’de yer alan Ningbo-Zhoushan limanı bulunur. Bu liman 2017 yılında 1 milyar ton yük elleçleyerek dünyada deniz yolu ile taşınan toplam yükün tek başına %8.6’sını elleçlemiştir.

Yük türü açısından Türkiye’de faaliyet gösteren limanlarda en fazla elleçlenen yük, sıvı dökme yüklerdir. 2017 yılında sıvı dökme yükler 153 milyon ton olarak elleçlenirken, bu yükü 129 milyon ton ile kuru dökme yükler izlemiştir.

Liman Başkanlıkları bazında Türkiye sınırları içinde en fazla yük elleçleme rakamlarına ulaşılan liman başkanlığı Kocaeli Liman Başkanlığıdır.

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır.

Liman ekipmanlarına olan etkiler: Daha büyük ve güçlü vinçlere ihtiyaç duyulması, rıhtımda hizmet gören geminin işlemlerini hızlı bitirmesi için bir gemiye atanan vinç sayısında artış olması, bu vinçleri besleyen iç taşıma ve istif ekipmanlarının artış göstermesi.