LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 14

En fazla konteyner elleçlenen liman başkanlıkları sıralamasında ise zirvede Ambarlı bulunmaktadır.

Dünyada mal ticareti her geçen yıl artış göstermektedir. Bu artış, 2009 yılı küresel finans krizi gibi dönemlerde eksi yönde ilerlerken, normal dönemlerde düşük bir oranda da olsa genelde pozitif yönlüdür.

Kasım 2018 itibarıyla dünya deniz ticaretinde faaliyet gösteren dünya gemi filosu içinde en uzun gemiler konteyner gemileridir.

Büyüyen gemi boylarının olumsuz etkileri en fazla konteyner taşımacılığında görülür.

A şıkkı dışındakiler kuru dökme yük terminallerinde kullanılan ekipmanlardandır.

B şıkkı dışındakiler sıvı dökme yük terminallerinde kullanılan ekipmanlardandır.

C şıkkı dışındakiler sıvı ve kuru dökme yük terminallerinde kullanılan ekipmanlardandır.

Yük kaldırma düzenekleri, ataşmanlar ve yardımcı ekipmanlar: Genel yükler çok fazla çeşitlilik gösterdiği için bu yüklerin elleçlenmesinde birçok yük kaldırma düzenekleri (Lifting gear), ataşmanlar ve yardımcı ekipmanlar kullanılır. Bunlardan bazıları şu şekildedir;

• Ağır yük kaldırma kirişleri (Heavy lifting beams)

• Sapanlar: Zincirli sapan (Chain sling), çelik tel halatlı sapan (Wire sling), araç yükleme/ kaldırma sapanı (Vehicle sling), brandalı sapan (Canvas sling),

• Kancalar: Kereste kancaları (Timber hooks), varil kancaları (barrel hooks), yük kancaları (Cargo hooks), kutu kancaları (Box hooks)

• Kilitler (Locks)

• Kayışlar (Strop)

• Yük tablaları (Cargo trays)

• Yük ağları (Cargo nets)

• Plaka kaldırma kelepçeleri (Plate lifting clamps)

• Birimleştiriciler: Varil, fıçı, kasa, kutu ve paletler

Konteyner Terminallerinde kullanılan ekipmanlar • Raylı sahil vinci (Gantry Crane, Ship to Shore Gantry-SSG/STS): Kuru dökme yük terminallerinde kullanılan raylı vinçlerle benzerlik gösterse de bu ekipman ile konteyner elleçlerken kullanılan ataşman farklıdır. Konteyner kavrayıcı (spreader) olarak adlandırılan bu ataşman konteynerin ağırlığını dört köşesine yayan bir yapıdadır. • Mobil vinç (Mobile Harbour CraneMHC): Raylı sahil vinci için yapılan açıklama mobil vinç için de geçerlidir. Ancak mobil vinçlerin raylı sahil vinçlerine göre verimlilikleri ve dolayısıyla saat başına elleçlenen konteyner sayısı daha düşüktür. • Konteyner kavrayıcı (Spreader): Raylı sahil vinçlerine ya da mobil vinçlere takılan konteyner elleçleme ataşmanıdır. • Pabuç (Twistlock): Konteyner köşe sabitleme kilididir. Konteynerin tavan ve tabanında pabuçların takılacağı alanlar bulunur. Pabuçlar sayesinde vince bağlı olan konteyner kavrayıcı (spreader) konteyneri köşelerinden kavrayabilmekte ve güvenli bir şekilde kaldırabilmektedir.

...

Araçların gemilere indirilmesi/bindirilmesi sırasında görev alan ekipler şu şekildedir: • Şoför, Operatör (Yard Jockey, Yard Driver) • İstifçi, Yanaştırıcı, Serdümen (Stower) • Trafikçi, İşaretçi (Traffic Controllers) • Lasher/Unlasher (Gemi üzerinde araç bağlama/çözme işlemini yapan personel) • Servis Şoförü (Şoför ekibini taşıyan servisin şoförü) • Sörveyör (Teslim, el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel) • Yıkama Personelleri (Yıkama istasyonunda konuşlanan personel) • Akü Şarj Personelleri (Akü şarj istasyonunda konuşlanan personel) • Yakıt İkmal Personelleri

Tekerlekli yük terminallerde, terminal sınırları içerisinde kullanılan ekipmanlardan bazıları şu şekildedir:

• El terminali (Handheld - Barkod/RFID okuyucusu tarafından girilen verileri depolamak, işlemek ve yorumlamak amacıyla tasarlanmış cihazlardır. Depoladıkları veriyi Terminal Operasyon Sistemine (TOS) aktarırlar. Böylelikle birçok terminalden gelen veriler ana merkezde toplanabilir ve yapılan işe göre veriler ana sisteme aktarılır.) • Araç türüne uygun (yeterli voltaj ve amper) akü şarj ekipmanları • Lastik onarım ve hava takviye ekipmanları • Araç yıkama ekipmanları • Statik elektrikten etkilenmeyen ölçümlü yakıt taşıma, aktarma tankları (bidon) • Treyler çekici (Yard Truck, Tug Master, Towing Tractor, Roro Tractor, Mafi Çekici) • Servis dorsesi (Roll Trailer) • Saha temizleme ekipmanları (YSE - Yard Sweeping Equipment) • Personel taşıma servisleri (Şoför ekibini taşıyan servis; gemi-saha, saha-gemi ve saha içi aktarma işlemlerini yapan personelin ilgili noktalara taşınmasını sağlayan araçlar) • Sörvey (denetim) ekipmanları (Ayna, hasar kartları, kameralar vb.) • MobilTır Rampaları (Sal kasa araçlardan tekerlekli yüklerin tahliye/yükleme işlemleri) • Bağlama/çözme malzemeleri/aparatları; spanzet, kilit, sapan vb. (lashing/unlashing)

• Şoför, Operatör (Yard Jockey, Yard Driver) • İstifçi, Yanaştırıcı, Serdümen (Stower) • Trafikçi, İşaretçi (Traffic Controllers) • Lasher/Unlasher (Gemi üzerinde araç bağlama/çözme işlemini yapan personel) • Servis Şoförü (Şoför ekibini taşıyan servisin şoförü) • Sörveyör (Teslim, el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel) • Yıkama Personelleri (Yıkama istasyonunda konuşlanan personel) • Akü Şarj Personelleri (Akü şarj istasyonunda konuşlanan personel) • Yakıt İkmal Personelleri

Sistemin üstünlükleri ve zayıf yanları şu şekildedir (JICA, 1998; 17, Brinkmann, 2011):

• CRS ve ECS forkliftin bir çeşididir ve kullanım ömürleri çok uzun olmakla birlikte arıza yapma oranları çok düşüktür. Kullanımı için yoğun eğitime ihtiyaç duyulmaz. • Konteynerin demir yoluna aktarımı yapılabilir. • Diğer konteyner taşıma sistemlerine göre birim maliyeti, dolayısıyla ilk yatırım maliyetleri düşüktür. • Bu tip ekipmanlar çok güvenlidir, çünkü operasyon hızları çok yavaştır ve Ayrık Ayaklı Taşıyıcılara (SC) göre kör noktaları çok daha azdır. • Bu ekipmanda hareketli parçanın az olmasından dolayı bakım onarım masrafları azdır. • Ağırlığını zemine yayması ve tekerleklerinin kalın olması zemine verdiği zararı azaltır. • Diğer ekipman tiplerine göre operasyon sahası daha geniştir. • Bu ekipmanların ana fonksiyonları konteynerin terminal çekicisine yüklenmesi, indirilmesi ve istiflenmesidir. Konteynerin saha içinde uzun mesafelerde taşınması için bu ekipmanlar çok uygun değildir. • Operasyon sırasında sahada çok sık konteyner hareketi (shifting) yapılabilir. • Yüksek istiflerde ekipmanın yetersiz kalır. • Her bir hektar için ortalama 3 istif yüksekliği durumunda 350 TEU, 4 istif yüksekliğinde ise 500 TEU gibi bir istifleme oranı vardır. • Yüksek iş gücü maliyetine ve düşük ilk yatırım maliyetine ihtiyaç duyulur. • Yükü terminal dışından getiren ve/veya terminal dışına taşıyan kamyonların saha içinde dolaşması liman içinde trafik oluşturur. • Otomasyona uygun değildir

SC sisteminin üstünlükleri ve zayıf yanları şu şekildedir (JICA, 1998; 17, Brinkmann, 2011):

• SC konteyneri kaldırmak, taşımak ya da istiflemek için başka bir ekipmanın yardımına ihtiyaç duymaz, bu özelliği operasyonların çok hızlı olmasını sağlar. • SC’ler konteyneri liman sahasında her hangi uygun bir alana istifleyebilir (belli bir hatta bağımlılığı yoktur). • Terminal operasyonları sadece SC’ler ile gerçekleştiği için ilk yatırım maliyetleri düşüktür. • Depolanan konteyner sayısının az olmasından dolayı, diğer sistemlere göre yük takibi kolaydır. • Elleçlemedeki birim maliyeti RTG/RMG sistemine göre %30 daha ekonomiktir. • Konteyner istifleri tek bir hat olduğundan ve bu hatlar blok olmadığından konteynerin depolama sahasındaki kontrolü kolaydır. • Hareketli parçaların fazla olması bu ekipmanın ömrünün kısa olmasına ve bakım onarım masraflarının yüksek olmasına neden olur. • Bu sistemde çok fazla terminal içi yola ihtiyaç duyulur. • SC’ler konteynerden başka bir yük için uygun değildirler. • SC’de operatör ekipmanın çapraz köşesinde yer almaktadır. Bu yüzden operatörün görmediği kör noktalar çok fazladır ve bu durum sahadaki personel, yük ve diğer ekipmanlar için tehlikeli bir ortam yaratır. • Tek bir hat istifi yapmasından dolayı ağır hava şartlarında konteyner hatlarının devrilme tehlikesi vardır. Bir konteynerin devrilmesi durumunda ise diğer tüm hatların domino taşı gibi zincirleme yıkılması tehlikesi ortaya çıkabilir. • Belirli bir alanda istiflenen konteyner sayısı diğer sistemlere göre daha azdır. • Bu sistemde çok geniş liman sahalarına ihtiyaç duyulur. • İstif yüksekliğine bağlı olarak (2 ya da 3 istif ) her bir hektarda 500-750 arası konteyner istiflenebilir. Maksimum istif yüksekliği 4 olabilir. • Düşük iş gücü maliyeti fakat yüksek sermaye ve operasyon maliyeti gerektirir. • Yüksek enerji maliyeti gerektirir.

Koruma, yük elleçleme yapılırken uyulması gereken ilkelerden biri değildir.

Yüke uygun ve yüke özel elleçleme donanımı (ekipmanı) kullanma yük elleçleme sürecinde uygulanması gereken emniyet ilkesi altında yapılan işlemlerdendir.

Yığdırıcılar, fonksiyonlarına göre yük elleçleme ekipmanlarından biri değildir.

Çekiciler, gemiden vinç vasıtasıyla alınan yükü depo/istif sahasına aktaran/taşıyan lastik tekerlekli araçlardır.

Kesintisiz aktarıcılar, sıvı dökme yük terminallerinde kullanılan ekipmanlardan biri değildir.

Ekskavatör, genellikle paletli olan ve hidrolik güçle çalışan, saha ya da ambar içinde yükleme ve/ veya yükü bir araya toplama/yığma amaçlı kullanılan iş makinesine verilen addır.