LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Limanların birçok işlevi vardır. Genellikle şiir, roman gibi edebî eserlerde limanların güvenli oluşuna atıf yapılır (güvenli liman gibi). Bu da, Olumsuz hava ve deniz koşulları için barınak işlevi gördüğünü gösterir. Fırtınalarda ve olumsuz deniz koşullarında gemiler limanlara sığınırlar. Diğer işlevlerin açıklaması ise aşağıdaki gibidir:

Doğru cevap E'dir.

Limanlar hizmet üreten işletmelerdir. Liman içinde üretilen en önemli hizmet, yük elleçleme hizmetidir. Doğru cevap E’dir.

Liman işletmeciliğinde hizmet talep edenler:

Terminal operatörleri ise liman işletmeciliğinde hizmet arzı yaratanlardan biridir.

Doğru cevap B’dir.

Armatör gemi sahibidir. Donatan ise gemiyi işleten gerçek ya da tüzel kişi veya kişilerdir. Gemi donatanı, limanın doğrudan kullanıcısıdır. Gemi yönetim işletmeleri donatan yetkisiyle bir geminin ticari faaliyette bulunabilmesi için tüm işlemleri yapan uzmanlaşmış bir kadroya sahiptir. Bu noktada donatanlar önemli bir liman kullanıcısıdır. Daha çok dökme yük piyasasında yer alan gemi kiracıları (charterer) ise genellikle ithalatçı ve ihracatçılardır. Doğru cevap D’dir.

Lojistik Hizmet Sağlayıcıları, liman bölgelerinde ya da liman hinterlantlarında yer alırlar. Bu işletmeler genellikle taşıtanlar ve taşıyanlar arasında aracılık yaparak belirli bir ücret karşılığında taşıtanlara lojistik hizmetler sunarlar, Forverder işletmeler buna örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B’dir.

Limanlarda ana hizmet arzını yaratan ve talep eden kurum ve kuruluşlara ek olarak liman bölgelerinde genellikle kamu tarafından yetkilendirilen kurumsal denetim ve zorunlu hizmet kuruşları da yer alır. Bu kurum ve kuruluşlar aşağıdaki gibidir:

Deniz Ticaret Odaları ise, liman bölgelerinde yapılan ticari işlemleri kolaylaştırıcı kurum ve kuruluşlardandır. Doğru cevap A'dır.

Deniz ticaretinde taşınan yükler, genel yükler; konteyner, parça yükler, özel yükler

Dökme yükler: Paketlenmeden ve büyük miktarlarda yığın olarak taşınan yüklerdir.

Türkçede “özel yük” olarak adlandırılmasının nedeni, bu yüklerin kendileri için tasarlanmış özel gemilerle (Special Ships), kendine has özgün taşıma prensipleri ve özellikleri ile taşınmasıdır. Ağır makineler, kâğıt, atık kâğıt, paketlenmiş çelik, muz, kereste gibi yükler özel yüklere örnek olarak gösterilebilir (Seyoum, 2008, Müller, 1998). Tekerlekli yükler (Otomobil, TIR, iş makinesi, ticari araç gibi) bu grup içinde yer alır.

Dünyadaki en önemli konteyner taşımacılık hatları “Ana Hatlar” olarak adlandırılır. Ana hatlar üç tanedir:

• Uzak Doğu-Avrupa hattı: Hint Okyanusu, Kızıldeniz ve Akdeniz’den geçen Uzak Doğu-Avrupa arasındaki hattır.

• Trans-Atlantik hattı: Atlantik okyanusundan geçen Avrupa-Amerika arasındaki hattır.

• Trans-Pasifik hattı: Pasifik okyanusundan geçen Uzak Doğu-Amerika arasındaki hattıdır.

Sıvı dökme yük gemileri (Tankerler): Tanker olarak da adlandırılır. Ham petrol tankerleri, petrokimya endüstrisine hizmet eden ve petrol ürünlerini (benzin, motorin gibi) taşıyan ürün tankerleri, kimyasal ürünleri taşıyan tankerler, LPG ve LNG taşıyan sıvılaştırılmış gaz tankerleri ve meyve suyu ya da şarap gibi sıvı gıdaları taşıyan tankerler olmak üzere farklılık gösterirler.

tekerlekli yük gemileri Ro-Ro ve araç taşıyıcı gemiler olarak iki gruba ayrılabilir.

Limanlar terminallerden oluşur. Terminaller belirli bir yük türünün elleçlenmesinde ihtisaslaşmış (uzmanlaşmış) tesislerdir. Limanlarda altı çeşit terminal türü bulunabilir. Bunlar sıvı dökme yük, kuru dökme yük, genel yük, konteyner, tekerlekli yük ve yolcu terminalleridir

Genel yük terminalleri: Parça yüklerin ve özel yüklerin elleçlendiği terminallerdir.

Elleçleme, yükün liman sahası içinde gemiden alınması, gemiye yüklenmesi, depolanması gibi liman içinde yüke verilen hizmetlerin tamamını kapsayan bir ifadedir. Doğru cevap D'dir.

Terminal, tek bir yük tipinin elleçlenmesinde ihtisaslaşmış (uzmanlaşmış) kıyı tesisidir. Doğru cevap C'dir.

Çoğu kıyı tesisi tek bir yük tipine hizmet vermesine rağmen kendini “liman” olarak tanımlar. Oysa bir kıyı tesisinin liman olarak adlandırılması için en az iki terminalin varlığı gerekir. Doğru cevap A'dır.

İskeleler denize dik, rıhtımlar denize paralel yapılardır. Dar kıyı alanlarına sahip limanlarda, aynı anda daha fazla gemi kabul etmek için iskeleler tercih edilir. Doğru cevap D'dir.

Römorkörleri kumanda eden pilotlar sayesinde gemiler, liman içinde güvenli bir şekilde seyir yapmakta ve iskele/rıhtımlara yanaşıp ayrılabilmektedir. Römorkörlerin gemilere verdikleri bu hizmetin adı “Römorkaj” hizmetidir. Doğru cevap B'dir.

Liman bölgelerinde hizmet arz ve talebini yaratan kurum ve kuruluşlar arasında bulunan Ticari Hizmet Saglayıcılar; Terminal Operatörleri, Yükleme-Boşaltma Yüklenicileri, Kılavuzluk, Römorkaj ve
Palamar İşletmeleri, Lojistik Hizmet Sağlayıcıları, Gemi Gözetim İşletmeleri, Konteyner Tedarik
İşletmeleri, Gemi Bakım ve Onarım İşletmeleridir.