LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Gemilerin kalite ve standartlarını denetleyen bağımsız işletmelere gemi klas kuruluşları denilmektedir ve doğru cevap D seçeneğidir.

Kuru dökme yükler: Genellikle ham madde olarak, büyük miktarlarda, doğrudan gemi ambarında, paketlenmeden ve yığın olarak taşınan yüklerdir.

Sıvı dökme yükler: Paketlenmeden, büyük miktarlarda ve sıvı hâlde taşınan yüklerdir. En çok taşınan sıvı dökme yükler ham petrol ve ham petrol ürünleridir. Sıvı kimyasallar ise özellikle sanayide kullanılan kimyasal maddelerden oluşur (Metil alkol, benzen, sodyum hidroksit, ksilen, stiren monomer, amonyak, etanol, sülfürik asit gibi). Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) ve Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) yine sıvı yükler grubu içinde yer almakta, özellikle doğal gaz, temiz enerji sağladığı için küresel piyasalarda talebi ve dolayısıyla taşımacılıktaki payı her geçen gün artmaktadır.

Konteyner: Yükün verimli bir şekilde taşıması, istiflenmesi, elleçlenmesi ve içindeki yükün çıkarılmadan farklı taşıma modlarına aktarılması için çelikten üretilmiş, yeniden kullanılabilme özelliğine sahip taşıma kaplarıdır.

Deniz yolunda taşınan yüklerin taşıma miktarları, bu yüklerin dünyadaki önemi hakkında önemli ipuçları verir. Örneğin petrol dünyada en fazla taşınan yüktür ve 2017 yılında deniz yoluyla taşınan petrol 3,1 milyar tondur

Dünyadaki en önemli konteyner taşımacılık hatları “Ana Hatlar” olarak adlandırılır. Ana hatlar üç tanedir:

• Uzak Doğu-Avrupa hattı: Hint Okyanusu, Kızıldeniz ve Akdeniz’den geçen Uzak Doğu-Avrupa arasındaki hattır.

• Trans-Atlantik hattı: Atlantik okyanusundan geçen Avrupa-Amerika arasındaki hattır.

• Trans-Pasifik hattı: Pasifik okyanusundan geçen Uzak Doğu-Amerika arasındaki hattıdır.

Özel yük gemileri: Aşırı büyük ve ağır eşyaları taşıyan ağır yük gemileri, parça yük taşıyan gemiler, ambarları ahır olarak kullanılan canlı hayvan gemileri, ağırlıklı olarak düşük sıcaklıklarda gıda taşıyan soğutmalı gemiler gibi özel türleri bulunur. Genellikle belirli bir yük türünün taşınması için tasarlanmışlardır.

Tekerlekli yük gemileri: Tekerlekli yükler, yük sınıflandırmasında genel yüklerin altında, özel yükler grubunda yer alsa da yaygın kullanımından dolayı gemi tipi açısından ayrı bir grup olarak değerlendirilir. Birçok alt sınıflandırması yapılabilir. Fakat genel olarak tekerlekli yük gemileri Ro-Ro ve araç taşıyıcı gemiler olarak iki gruba ayrılabilir.

Gemi taşıma tonajına göre dünyada en fazla gemiye sahip olan ülke 300 milyon DWT’nin üzerinde kapasite ile Yunanistan’dır. Yunanistan’ı Japonya ve Çin izlemektedir. En fazla konteyner gemisine sahip ülke ise Almanya’dır.

Genel yük terminalleri: Parça yüklerin ve özel yüklerin elleçlendiği terminallerdir. Yükün gemiye yüklenmesi ve tahliyesinde genellikle rıhtım vinci ya da geminin kendi vinçleri kullanılır. Genel yük terminallerinde kuru dökme yük terminallerinde olduğu gibi çok geniş bir yelpazede olan yük tipleri işlem görür.

Sıvı dökme yük terminalleri: Sıvı dökme yük taşıyan gemilere hizmet veren terminallerdir. Ancak bu terminallerde Şekil 4.2’de anlatılan sıvı dökme yük türlerine göre bir yapılanma söz konusudur. Aynı sıvı yük terminalinde her türlü sıvı yükün elleçlenmesi uygulamada sık görülen bir durum değildir. Genellikle sıvı yük terminalleri alt yük gruplarına göre ayrı inşa edilirler. Bu nedenle sıvı yük terminallerinde kendi içinde bir ihtisaslaşma söz konusudur. Çünkü ham petrol elleçlemesi çok farklı bir terminal donanımı (pompalar, boru hatları, tank çiftliği gibi) gerektirirken LPG, LNG ya da kimyasal yük elleçlemesi çok daha farklı bir donanım ve uzmanlık gerektirir. Bu terminallerde elleçlenen yükler çoğunlukla tehlikeli yük sınıfına girer. Bu nedenle güvenlik önlemleri oldukça yüksek düzeydedir.

Liman bazında planlama üç temel dönemde incelenebilir: Yatırım öncesi dönem, yatırım dönemi ve işletme dönemi.

Yatırım Öncesi Dönem: Yatırım Fırsatlarının Tanımlanması • Ön Fizilibite Çalışması • Fizilibite Çalışması • Değerlendirme ve Karar Aşaması

Yatırım Dönemi: Müzakere Aşaması • Liman Tasarım Aşaması • İnşa Aşaması • Başlangıç Aşaması

İşletme Dönemi: Kısa, Orta ve Uzun Dönemli Liman Geliştirme Planlaması

Bir liman fizibilite raporunda genellikle şu alt başlıklar bulunur:

• Yönetici özeti ,

• Projenin geçmişine yönelik bilgiler

• Liman yeri seçimi

• Yük talep tahmini

• Kapasite analizi

• Liman tasarımı ve ekipman seçimi

• Liman iş gücü örgütlenmesi

• Projenin uygulama takvimi

•Projenin finansal değerlendirmesi

• Yatırım yapma ya da yatırım yapmama tavsiyesi

Liman Kuruluş Yeri Seçimi

Makro analizler

• Ekonomik

• Demografik

• Politik - Yasal

• Teknolojik

• Doğal

• Sosyal-Kültürel

Mikro analizler

• Sosyoekonomik gelişmişlik

• Temel altyapı olanakları

• Sahanın uygunluğu, kentleşme oranı

• Hinterlant ulaşım olanakları

• Deniz ulaşım özellikleri

• Coğra özellikler

• Meteorolojik özellikler

• Jeolojik özellikler

• Oşinografik özellikler

• Yatırım maliyetleri

Liman sahasının coğrafyası

- Topoğrafya (geri saha yükseltileri)

- Batimetri (su derinlikleri)

- Kıyı çizgisinin mevcut durumu

- Rüzgâr, dalga ve akıntı için doğal koruma imkânları

Genel bir sınıflandırma yapmak güç olsa da dünyadaki mevcut liman yerleri incelendiğinde coğrafi olarak genellikle sekiz farklı liman yeri seçeneği olduğu görülür. Bunlar: Delta ağzı, Delta içi, Haliç ağzı,Haliç içi, İç nehir, Körfez, Korunaklı alan, Doğal limanlardır.

Yük talep tahmini yöntemleri ikiye ayrılır. Bunlar nitel ve nicel yöntemlerdir. 

Nitel yöntemler: Delfi yöntemi ,Müşteri anketleri, Müşteri temsilcisi tahmini, Yönetici görüşü.

Nicel yöntemler: Zaman serisi, Modelleme, Nedensel yöntemler.

Liman kapasitesi: Hâlihazırda bulunan altyapı, üstyapı, ekipman ve iş gücü ile bir limanın elleçleyebileceği yük miktarı ve hizmet vereceği gemi sayısını ifade eder

Kapasite değişkenleri: Gemi Yanaşma Yeri Uzunluğu Terminal Yük Elleçme Ekipmanları Apron Genişliği İskele Genişliği Depolama Alanı Liman Kapıları ve Kantarlar Liman İçi Yollar

Bir limanda yukarıda bahsedilen kapasite değişkenleri yardımı ile 4 temel kapasite hesaplanabilir. Bunlar; Yük elleçleme ekipmanları kapasitesi, Gemi kabul kapasitesi, Depolama kapasitesi, Kapı kapasitesidir.