LİMAN VE TERMİNAL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 12

Yatırım öncesi dönem;

• Yatırım Fırsatlarının Tanımlanması
• Ön Fizilibite Çalışması
• Fizilibite Çalışması
• Değerlendirme ve Karar Aşaması

Diğer şıklarda yer alan ifadeler yatırım dönemi aşamalarıdır.

Liman Planlama: Mevcut ya da planlanan bir limanda uygulanması gerekli unsurların kısa dönem, orta dönem ya da uzun dönem için hazırlanması işidir.

Kıyı şeritlerinin kısıtlı olması, bir ülkede nüfus yoğunluğunun ve ekonomik faaliyetlerin kıyı şeritlerine yakın bölgelerde olmasının getirdiği avantajlar, kıyılardaki doğal oluşumlar, koruma alanları (kuş cennetleri, üreme alanları gibi), doğal güzellikler, turizm alanları, toplumsal beklentiler ve ekonomik çıkarların çatışması, küresel dinamiklerin getirdiği zorunluluklar gibi birçok değişkenler hükûmetleri kıyı alanlarının planlamasını şahıslara bırakmamaya ve kamu eliyle planlamaya itmiştir. Liman kuruluş yerlerinin seçimi de bu planlamaya dahil olan konulardan birisidir.

Yatırım Dönemi;

• Müzakere Aşaması
• Liman Tasarım Aşaması
• İnşa Aşaması
• Başlangıç Aşaması

Liman fizibilitesi: Bir liman projesinin yatırım öncesinde teknik ve finansal olarak yapılabilirliğinin, projenin uygulanabilirliğinin ve limanın işletilebilirliğinin liman uzmanları tarafından incelenmesi sonucunda ortaya çıkan rapordur. Liman yatırımcıları (karar alıcılar), liman yatırım kararını alırken fizibilite raporunun sonuçlarına göre karar alırlar.

Dünyada limanlar genellikle denizlere dökülen nehirlerin oluşturduğu delta ağızlarına ya da delta içlerine, nehirlerin iç noktalarına, karayla çevrili korunaklı doğal alanlara, haliç girişlerine ya da haliçlerin iç noktalarına, körfezlere ya da ada gibi doğal yapılar tarafından deniz ve rüzgâr etkilerine karşı korunaklı alanlara inşa edilir.

Nitel yöntemler;

Delfi yöntemi, Müşteri anketleri, Müşteri temsilcisi tahmini, Yönetici görüşü

Çok genel bir ifade ile nitel yöntemlerde belirli kişilere ilişkin fikirler dikkate alınırken nicel yöntemlerde geçmiş yıllara ilişkin istatistikler dikkate alınır. Limanlara ilişkin yük talep tahmininde eğer nicel yöntemler kullanılacaksa bazı temel verilere ihtiyaç duyulur. Bu veriler arasında liman bölgesine ilişkin gayri safi yurt içi hasıla, belirli ürünlere ilişkin toptan veya tüketici fiyat endeksi, kişisel tüketim harcamaları, kapasite kullanım oranları, ham madde, yarı mamul ve mamul ürünlerin taşıma hacimleri, ithalat ve ihracat hacimleri ve hedefleri, temel ürünlerin bölgesel tüketim rakamları sayılabilir.

Teorik kapasite, belli şartlar (kabuller) altında (bir vinç günde 8 saat çalışır gibi) matematiksel olarak hesaplanan ve yılda ne kadar yük elleçlenebileceğini gösteren kapasitedir. Kabuller gerçeğe yaklaştıkça ölçülen kapasite gerçeğe yaklaşacaktır.

Düzensiz deniz taşımacılığında  belirli bir sefer programı söz konusu değildir. Bu tip taşımalarda dünyanın herhangi bir limanında yükleme yapan bir geminin, tahliye limanında yükünü boşalttıktan sonra gideceği bir sonraki liman, gemi kiracısı ile yapılan “gemi kiralama sözleşmesiyle” (Charter Party) belirlenir. Bu nedenle düzensiz hat taşımacılığı yapan gemiler sürekli olarak dünyanın farklı limanlarına sefer yapar.

Gemi Brokeri: Taşıtanla taşıyanı buluşturan, yüke gemi ya da gemiye yük bulan, bu hizmeti karşılığında toplam navlun bedeli üzerinden
bir komisyon (%3 gibi) alan profesyonel kişi veya kuruluşlardır.

Yük ve ilgililerine yönelik hizmetler altında bulunan temel hizmetler aşağıdaki hizmetleri kapsamaktadır. 

- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Yük Aktarma
- Limbo
- Puantaj
- Tartım
- Geçici Depolama
- İç Nakliye
- Güvenlik Hizmetleri

İç nakliye bu başlık altında bulunmaktadır.

Gemi ve ilgililerine yönelik hizmetler altında bulunan temel hizmetler aşağıdaki hizmetleri kapsamaktadır; 

- Kılavuzluk
- Römorkaj
- Palamar
- Barınma
- Yükleme
- Boşaltma
- İstifleme
- Limbo
- Ambar Kapağı Açma/ Kapama
- Atık Alımı

İstifleme bu başlık altındadır.

İstifleme: Yüklerin (özellikle genel kargo ve konteyner) gemi ambarında ve/veya depolama alanlarında düzenli bir şekilde yerleştirilmesi işlemidir.

Limbo: Bir gemideki yükün başka bir gemiye veya deniz aracına (mavna gibi) aktarılması işlemidir.

Geçici Depolama (Ardiye Hizmetleri): Tahliyesi yapılan yüklerin sahipleri tarafından teslim alınmasına veya gemiye yüklenecek yüklerin yüklenmesine kadar liman işletmesinin sorumluluğu altında açık veya kapalı alanlarda muhafaza edilmesi işlemidir.

Palamar Hizmeti: Palamar hizmeti gemilerin limana bağlanması ve çözülmesi işlemini kapsar. Palamar hizmetleri ile rıhtıma yanaşmış olan gemi halatlarının babalara volta edilmesi (bağlanması), yeri belirlenmiş yanaşma yerinin markalanması (işaretlenmesi) ve bunun manevra sırasında pilota rapor edilmesi işlemleri yapılır.

Barınma Hizmeti: Gemilerin kötü hava koşullarından korunmasını sağlamak amacıyla geminin limandaki rıhtım veya iskeledeki yanaşma yerlerine, liman sahasındaki şamandıralara bağlanmak suretiyle veya demir sahasına demirleyerek barınmasını kapsayan hizmettir.

Gemiden Atık Alımı: Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine ait Uluslararası Sözleşme (MARPOL 73/78) gereğince gemilerin normal faaliyetlerinden kaynaklanan atıklarının liman işletmesi tarafından alınması işlemidir.

2