LABORATUVAR HAYVANLARINI YETİŞTİRME VE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 2

Enfeksiyöz vücut sıvıları, kan ve kan ürünleri, enefeksiyöz tıbbi atık kategorisinde; otopsi atıkları patolojik tıbbi atık kategorisinde; enjektör iğneleri kesici-delici tıbbi atık kategorisinde değerlendirilir. X- ışını uygulama solüsyonları ise tehlikeli atık kategorisindedir.

Toksoplasma gondii, zoonoz bir protozoon olan etkendir, tavşanlarda toksoplazmozise neden olur. Etken, son konak olarak kedileri tercih eder. Özellikle hamile olanlar ve immün sistemi baskılanmış olan insanların kedilerden enefeksiyonu alma riski oldukça fazladır.

Corynebacterium kutscheri, fare ve sıçanlarda pseudotuberkulosise neden olur, yani yalancı verem etkenidir.

Bazı hastalık etkenleri hayvanlar arasında bulaşma özelliğine sahip iken bazıları bu hayvanlardan insanlara ya da tam tersine insanlardan hayvanlara bulaşabilir. Sonunda çeşitli hastalık ya da hastalık belirtilerinin oluşmasına neden olan bu türden hastalık etkenleri için genel olarak “zoonoz” terimi kullanılır. Zoonoz hastalık etkeni kaynağa göre insanlardan hayvanlara bulaşıyorsa anthropozoonoz terimi kullanılır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Streptobacillus moniliformis fare, sıçan ve kobaylardan izole edilmiş olan Haverhill hastalığı etkenidir. Çok sık olmamakla birlikte fare ve sıçan ısırmasına bağlı olarak insanlarda gelişen yara enfeksiyonunu takiben ateş, endokarditis, polyartritis ve ölüm görülmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yersinia pestis, Enterobacteriaceae ailesine mensup bir Gram negatif bakteri türüdür. Veba hastılığının üç türüne de yol açar. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kalıtsal mataryeli sadece RNA’dan oluşan ve deney hayvanlarında hastalık etkeni olan virüslerden biri olan coronavirüs, fare ve sıçanlarda yaygın olarak görülen önemli bir viral etkendir. Coronavirüsler farelerde, mouse hepatitis virus (MHV) ve sıçanlarda sialodacryoadenitis virüs (SDAV) ve sıçan coronavirüs (RCV) olarak antijenik olarak yakın fakat farklı ve yüksek tür-özel virüslerdir. Farelerde gastrointestinal sistem ve solunum sistemine özel ilgi ve duyarlılık gösteren suşlar vardır. Sıçanlarda, nekrotizan rhinotracheitis, intersitisyel pnömoni dikkat çeker. Coronavirüsler murine coronavirüslerden farklı olarak kobay ve tavşanları enfekte edebilir. Tavşanlarda, pleural effuzyon yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Bağırsak enfeksiyonu da görülebilmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Rotavirüsler yeni doğanlarda yaygın olarak görülen bağırsak enfeksiyonunun temel nedenidir. Farelerde rotaviral hastalık “yeni doğan farelerin epizootik diyaresi (EDIM)”, sıçanlarda ise “yeni doğan sıçanların enfeksiyöz diyaresi” olarak isimlendirilir. Rotavirüs enfeksiyonu tavşanlarda oldukça yaygındır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Toksoplasma gondii, zoonoz bir protozoon olan etken, tavşanlarda toksoplazmosis hastalığına neden olur. Etken, son konak olarak kedileri tercih eder. Özellikle hamile olanlar ve immün sistemi baskılanmış olan insanların kedilerden enfeksiyonu alma riski daha fazla olmaktadır. Toprakta tespit edilen bu hastalık etkeni oral olarak bulaşır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Biyogüvenlik seviyesi 2 (BGS-2) laboratuvar; insan ve çevreye orta derecede tehlike oluşturabilecek etkenler ile enfekte olmuş laboratuvar hayvanlarını içeren çalışmalar için kullanılan temel laboratuvardır. Hastalık etkeni deri, mukoza ve sindirim sistemi bulaşmalarında hastalığa neden olabilir. Bu tip laboratuvarlarda BGS-1 gereksinimlerine ek olarak biyolojik tehlike uyarı işareti, kesici-delici alet önlemi, biyogüvenlik el kitabı olmalı, mümkünse kafes yıkayıcı, sınıf I ya da II biyogüvenlik kabini olmalı, solunum maskesi kullanılmalı, kafes ve atıklar laboratuvar içinde dezenfekte edilmelidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Biyogüvenlik seviyesi 4 (BGS-4) laboratuvar; insan ve hayvanlarda aşısı ve tedavisi olmayan tehlikeli ve ölümcül enfeksiyonlara yol açan, korunma önlemleri bilinmeyen, aerosol yolla bulaşma riskleri çok yüksek olan ekzotik ve tehlikeli ajanlarla enfekte olmuş hayvanlarla yapılan çalışmalarda kullanılır. Bu üst düzeyde izolasyon laboratuvarlarında önceki 3 seviyeye ait laboratuvarlarda olması gerekenlere ek olarak giriş-çıkışlarda kıyafet değiştirilmeli ve çıkışta duş alınmalı, pozitif basınçlı kendiliğinden solunum cihazlı elbise kullanılmalı, sınıf III biyogüvenlik kabini kullanılmalı, ayrı bir havalandırma tesisatı yapılmalıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Laboratuvarlara hava, su, yem, altlık, ekipman girişi sterilizasyondan sonra yapılmalı, aerosol oluşumuna veya etrafa sıçramaya neden olabilecek tüm uygulamalardan kaçınılmalıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sitostatik ve sitotoksik ilaçlar ve atıklar, ağır metal içeren atıklar, dezenfektan türevleri, X-ışını uygulama solüsyonları, monomerler ve reaktifleri, baz metal artıkları ve anestezik, sedatif, antibiyotik, analjezik türlerini ihtiva eden farmasotik atıklar tehlikeli atıklar sınıfında yer almaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Deney hayvanlarında hastalık oluşumuna sebep olan deney hayvanı faktörleri; tür, ırk ya da soy, fizyolojik yapı, cinsiyet, yaş ve ağırlıktır. Çevre faktörleri ise; havalandırma, aydınlık-karanlık periyodu ve ışık şiddeti, besin ve beslenme, nem ve sıcaklık, ses ve gürültü seviyesi, temizlik ve hijyen, altlık, kafes ve ekipmanlarının tipi ve personeldir.

Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Deney hayvanlarında görülen virüs hastalıkları aşağıdaki gibidir:

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Parazitler, deney hayvanlarında yerleştiği yere göre ekzoparazit ve endoparazit olarak sınıflandırılırlar. Uyuz böcekleri (akarlar), pire, kene gibi parazitler hayvanlarda dış deriye tutunarak konuk olurlar ki bunlara dış parazit ya da ekzoparazitler denir.

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Deney hayvanlarından bulaşabilen bazı parazitler ve etkeni oldukları hastalıklar aşağıdaki gibidir:

Cryptosporodium parvum 

Kriptosporidiyosis 

Çeşitli pire türleri 

Pire infestasyonu 

Giardia lamblia 

Giardiasis 

Ixodes türleri 

Kene infestasyonu 

Sarcoptes scabiei (akar) 

Uyuz (scabies) 

Toxocara canis, Toxocara cati 

Toksokariasis 

Toxoplasma gondii 

Toksoplazmosis 

Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Biyogüvenlik seviyesi 2 (BGS-2) laboratuvar; insan ve çevreye orta derecede tehlike oluşturabilecek etkenler ile enfekte olmuş laboratuvar hayvanlarını içeren çalışmalar için kullanılan temel laboratuvardır. Hastalık etkeni deri, mukoza ve sindirim sistemi bulaşmalarında hastalığa neden olabilir. Bu tip laboratuvarlarda BGS-1 gereksinimlerine ek olarak biyolojik tehlike uyarı işareti, kesici-delici alet önlemi, biyogüvenlik el kitabı olmalı, mümkünse kafes yıkayıcı, sınıf I ya da II biyogüvenlik kabini olmalı, solunum maskesi kullanılmalı, kafes ve atıklar laboratuvar içinde dezenfekte edilmelidir.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir. Diğer seçeneklerde verilen bilgiler biyogüvenlik seviyesi 4 (BGS-4) laboratuvarlarda yapılması gerekenler arasında yer almaktadır.

Deney hayvanları ile çalışan tüm personel işe alınmadan önce ve alındıktan sonra düzenli olarak her 6 ayda bir sağlık muayenesinden geçirilmelidir. Ayrıca laboratuvar bölümlerinde kozmetik madde ve takı gibi aksesuarlar kullanılmamalıdır. Dolayısıyla I. ve III. maddede verilen bilgiler yanlış; diğerleri doğrudur.

Atık; herhangi bir üretim ya da faaliyet sırasında veya sonrasında oluşan ve birincil amaçlarla kullanılmayacağı düşünülen, istenmeyen, toplumun sağlığı, huzuru ve özellikle çevrenin korunması bakımından düzenli bir şekilde imha edilmesi gereken maddeler “atık” olarak nitelendirilir. 

Parazit; parazitlik bazı canlı türlerinde yaşam biçimidir ve bunlara parazit adı verilir. 

Hastalık; organizmada birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın ve iyi hal durumunun bozulması, fizyolojik işlev kayıpları, rahatsızlık ve esenlik karşıtı gibi olgular olarak tanımlanır.

Patojen ise; hastalık ve enfeksiyonlara neden olarak sağlığı olumsuz yönde etkileyen her çeşit organizma ya da madde olarak isimlendirilir. 

Doğru yanıt "B" seçeneğidir.