LABORATUVAR HAYVANLARINI YETİŞTİRME VE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 6

Kişinin yaşamını, sağlığını, vücut bütünlüğünü tehdit eden, kişilerin bedensel, fiziksel ya da psikolojik bir hastalığını, eksikliğini teşhis ve tedavi etmek ya da hafifletmek veya böyle bir rahatsızlığı önlemek ya da nüfus planlaması amacıyla gerçekleştirilen her türlü faaliyete invazif müdahale denir.

Karsinojenez, kanser oluşması, normal hücrelerden kanserli hücrelerin meydana gelmesi anlamında kullanılan bir terimdir.

“in vitro”, laboratuvar ortamında ya da yapay koşullar altında, deney hayvanı kullanılmadan, gerçekleştirilen işlem ya da deneysel çalışma anlamı taşıyan, Latince kökenli bir kelimedir.

HADMEK, Hayvan Deneyleri Merkezi etik kurulunu ifade eden kısaltmadır ve ülkemizde gerçekleştirilen hayvan deneyleri ile ilgili yapılan çalışmaların yönetmeliklere uygun yürütülmesini sağlayarak kontrolünü yapar.

HADMEK, 3 ayda bir Tarım ve Orman Bakanlığı başkanlığında toplanan ve 21 kişiden oluşan bir kuruldur

Doğal ortamında yaşamını sürdüren canlılar, çevrelerinde meydana gelen birçok fiziksel değişiklikle mücadele etmek zorundadır. Bu değişikliklere uyum sağlayabilen canlılar hayatta kalabilirler. Sıcaklık, nem, ışık şiddeti ve ortamın hava şartları gibi değişkenler, yaban hayatında canlıların uyum sağlamak zorunda olduğu koşullar arasında sayılabilir. Bu tip çevresel değişkenler, laboratuvar ortamında kontrol altında tutularak, yetiştirilecek deney hayvanının ihtiyaç duyduğu sabit ya da başka bir deyimle optimum düzeye getirilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Deney sonunda oluşacak atıkların bertarafı biyogüvenlik açısından önem taşımaktadır. Mevcut tesisin biyogüvenlik kurallarına uygun olup olmadığının da yetkili bir komisyon tarafından incelenmesi gerekmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tesis içerisinde yer alan servis alanları, tesis içerisinde deney hayvanları üretim, barındırma ve deney sonrasındaki bertaraf işlemleri sırasında ilgili personelin kullandığı oda ve alanları kapsamaktadır. Bu alanlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Doğru cevap C seçeneğidir.

Reanimasyon (uyandırma) odası, deney sonrasında anestezi altında cerrahi işlem görmüş hayvanların yeniden uyanıncaya kadar gözetim altında tutulduğu odalardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kontrollü bir şekilde düzenli ışık/karanlık döngüleri, gece/gündüz döngüsünü hayvanların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde standardize edilmelidir. Genel olarak bu süre 12/12 saat aydınlık/karanlık şeklinde kullanılmaktadır. Tesisi çevreleyen pencerelerin de doğal ışık kaynağı olduğu unutulmamalı ve deney hayvanlarının bulunduğu odalarda pencere olmamalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ortamda sıcaklığın 20-24 °C arasında tutulması istenen durumdur. Tesis içerisindeki günlük sıcaklık değerleri her odada bulunan termostatlar yardımı ile ölçülmeli, düzenli olarak takip edilerek kayıt altına alınmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

20-25 gram canlı ağırlık aralığındaki fareler için, yaşam kafesinde hayvan başına 70 cm² taban alanı olmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kafesler için kullanılan malzeme, son zamanlarda artık çok tercih edilmese de, paslanmaya dayanıklı, çelikten üretilmiş veya kafes içerisini gösterecek nitelikte, sert plastikten (polikarbon, polipropilen vb.) üretilmiş malzemelerdir. Eskiden kullanılan galvaniz kaplı kafes malzemeleri artık kullanılmamaktadır. Bunun nedeni, kafes içerisindeki hayvanların bu malzemeyi kemirmeleri sonucu çinko yemeleri ve bundan zarar görmeleridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yemlerin ideal tüketim zamanları 3 aydır ancak uygun saklama koşullarında 6 ay içerisinde tüketilebilir. Üretiminden itibaren 6 ayın üzerinde beklemiş yemlerin zamana bağlı olarak besleyici değerinde azalma meydana gelmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Zenginleştirmede materyalleri hayvan üzerindeki amaca göre çeşitlilik gösterirler. Bunlar, sosyal- fiziksel faaliyetler, yem arama, gibi aktiviteleri gerçekleştirmek için kullanılabilecek alet ya da oyuncaklar olabilir. Zenginleştirme materyalleri, ağaç oyukları, kırpılmış kâğıtlar veya plastik araçlardan yapılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Üretim ve barınma odalarında;

Doğru cevap B seçeneğidir.

Fare, sıçan ve kobaylar 20-24°C'lik oda sıcaklığında yaşaması gerekirken, tavşanların 11-21°C'lik oda sıcaklığında yaşaması gerekmektedir.

Tesis içerisinde yer alan servis alanları, tesis içerisinde deney hayvanları üretim, barındırma ve deney sonrasındaki bertaraf işlemleri sırasında ilgili personelin kullandığı oda ve alanları kapsamaktadır. Bu alanlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
• Yem ve altlık malzeme deposu
• Tıbbi ürünler ve sarf malzemesinin deposu
• Yedek malzeme deposu
• Alet ve ekipman yıkama ve dezenfeksiyon
odası
• Geçici atık toplama deposu
• Koridorlar

Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kafes alanı, hayvanlara günlük aktiviteleri sırasında olağan davranışlarının tümünü rahatlıkla gerçekleştirebildiği genişlik ve düzende yaşama alanı sağlamalıdır. Kafeslerin taşıması gereken alan çok değişkenlik gösterir. Çünkü kafes ortamının alanı, kafes içerisinde yetiştirilecek canlının ihtiyacına, türüne, büyüklüğüne, yaşına veya cinsiyetine göre tamamen farklıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.