KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

Paydaş teorisi kapsamında, paydaşlar kurum içi ve kurum dışı paydaşlar olarak iki grupta ele alınmaktadır. Kurum içi paydaşlar, hissedarlar ve çalışanlardan oluşur. Kurum dışı paydaşlar ise toplum, devlet, müşteriler, tedarikçiler, rakipler, yerel idareler, sendikalar ve her kuruma göre değişen, kurumun etkileşim içerinde olduğu kesimlerden oluşur.

Paydaş yönetiminde aranması gereken sorular şunlardır (Tak, 2009; 58). 1. Kurum paydaşları kimlerdir? 2. Bu paydaşların kurum ile ilgileri nelerdir? 3. Paydaşlar kurum açısından hangi fırsatları sunmakta ve hangi tehditleri taşımaktadır? 4. Kurum paydaşlarına karşı ekonomik, yasal, etik ve gönüllü hangi sorumluluklara sahiptir? 5. Paydaşların beraberinde sunduğu fırsatlar ve tehditlerle en iyi şekilde başa çıkabilmek için hangi stratejiler ve faaliyetler yürütülmelidir?

Birincil paydaşların etkileşim düzeyi yüksektir ve kurumun hayatta kalması için hayati önem taşımaktadır. Bunlar, hissedarlar ya da yatırımcılar, çalışanlar ve yöneticiler, müşteriler ve yerel yöneticiler, tedarikçiler ve diğer iş partnerlerinden oluşmaktadır.

Birincil paydaşların etkileşim düzeyi yüksektir ve kurumun hayatta kalması için hayati önem taşımaktadır. Bunlar, hissedarlar ya da yatırımcılar, çalışanlar ve yöneticiler, müşteriler ve yerel yöneticiler, tedarikçiler ve diğer iş partnerlerinden oluşmaktadır. Bu sınıflamaya göre ikincil sosyal paydaşlar, kurumun etkilediği ya da etkilendiği ama genellikle kurumla doğrudan iş görmeyen ve varlığını sürdürmesi için yaşamsal olmayan gruplar olarak tanımlanmaktadır. Bu gruplar kurum itibarını ve konumunu etkileyebilen kişi veya gruplardan oluşur. Bunlar, devlet ve düzenlemeler, STK, sosyal baskı grupları, medya, akademik çevre, ticari birlikler ve rakiplerdir.

Stratejik yönetimde, yönetim düzeylerine göre stratejiler üç farklı düzeyde ele alınır. Bunlar kurumsal düzey, iş birimi düzeyi ve fonksiyonel düzeydir. Birbirini tamamlayan bu düzeylerden ilki, işletmenin hangi alanlarda faaliyette bulunduğu, faaliyette bulunmaya devam edip etmeyeceği, yeni alanlara girip girmeyeceği gibi sorularla ilgilidir.

Stratejik yönetimde, yönetim düzeylerine göre stratejiler üç farklı düzeyde ele alınır. Bunlar kurumsal düzey, iş birimi düzeyi ve fonksiyonel düzeydir. Birbirini tamamlayan bu düzeylerden ilki, işletmenin hangi alanlarda faaliyette bulunduğu, faaliyette bulunmaya devam edip etmeyeceği, yeni alanlara girip girmeyeceği gibi sorularla ilgilidir. İş birimi stratejisi ise firmanın belli bir pazar ya da sektörde nasıl rekabet edeceğiyle ilgilidir

Küresel işletmelerin kurumsal stratejilerini ana ülke ve ev sahibi ülke açısından ele alan Galbreath, dört stratejik alternatif önermiştir.

Galbreath’e (2006) göre: 1. Hissedar Stratejisi 2. Özgecil (altruistic) strateji 3. Karşılıklılık (al gülüm – ver gülüm) stratejisi 4. Vatandaşlık stratejisi

KSS Stratejik Seçenek: Özgecil Strateji: Bu stratejik KSS seçeneğinde, firma ve içinde bulunduğu toplum arasında içiçe geçmiş ilişkiler olduğu kabul edilmekte ve anlaşılmaktadır. Dahası toplumun bir parçası olarak firma, içinde bulunduğu topluma olumlu bir katkıda bulunmak adına hayırseverlik şeklinde “aldığının bir kısmını geri verme”si gerektiğini kabul etmektedir.

Vatandaşlık Stratejisi: Bu strateji, diğer stratejik seçeneklerden daha geniş bir kapsama sahiptir. Bu stratejide bir işletme müşterileri, çalışanları, tedarikçileri, özel gruplar, hissedarlar ve kamu gibi çeşitli paydaşların farklı çıkarları, beklentileri olduğunu kabul eder. Gerçekten de paydaş perspektifini en iyi tanımlayan strateji belki de budur.

Uygun bir KSS değerlendirme sürecinde aşağıdaki konular dikkate alınmalıdır: • Kurumun değerleri. • İç ve dış yönlendiricilerin daha sistematik KSS yaklaşımı üstlenmek üzere kurumu motive etmesi. • Kurumu etkileyen veya ondan etkilenen önemli KSS konuları 61 • Paydaşlar kim, neye ihtiyaçları var ve neyle meşguller. • Daha bütünleşik bir sosyal sorumluluk yaklaşımı uygulanması açısından geçerli kurumsal karar alma yapısı ve kurumun güçlü yönleri ve yetersizlikleri. • İnsan kaynakları ve böyle bir yaklaşım için gerekli bütçe miktarı. • Mevcut KSS ile ilgili yaklaşımlar

Kurumlarda paydaş yönetiminin, kurum yönetiminden sorumlu kişiler (yönetim kurulu) veya yöneticisi tarafından yerine getirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Yöneticilerin bir taraftan kurumun çıkarlarını gözetmesi bir taraftandan da paydaşların haklarını koruyarak ve karar alma süreçlerine katılımlarını sağlayarak kurumu yönetmesi gerekir.

Kurum içi paydaşlar, hissedarlar ve çalışanlardan oluşur. Kurum dışı paydaşlar ise toplum, devlet, müşteriler, tedarikçiler, rakipler, yerel idareler, sendikalar ve her kuruma göre değişen, kurumun etkileşim içerinde olduğu kesimlerden oluşur.

Paydaş teorisi ile kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) arasında güçlü bağ olduğu görülmektedir. Paydaş teorisi kapsamında kurumların paydaşlarının çıkarlarını koruması temeline dayandırılması aynı zamanda KSS anlayışını da içermektedir. Her iki yaklaşım kurumun paydaşlarıyla ilişkisinin güçlendirilmesine ve kurumun itibarını artırmaya yönelik hedefleri içermektedir.

Galbreath'ın kurumsal sosyal sorumluluk yaklaşımı stratejileri, hissedar stratejisi, özgecil strateji, karşılıklılık stratejisi ve dördüncüsü vatandaşlık stratejisi olmak üzere dört çeşittir.

Carrol'un kurumsal sosyal sorumluluk stratejilerinden savunma stratejisi, yasal yükümlülükleri minimum düzeyde gerçekleştirmeyi ifade etmektedir.

Kurumsal sosyal sorumluluk stratejisinin oluşturulması, kurumsal sosyal sorumluk ekibinin oluşturulması, tanımının yapılması, şirketin belgelerini, süreçlerini ve eylemlerini gözden geçirmek, rakiplerin/diğer işletmelerin yaptıklarını araştırmak aşamlarını yapmayı gerektirmektedir.

Politik reform, ülkelerinin politik yapılarının ve politik çevre faktörlerinin kurumsal sosyal sorumluluğa etkisini açıklamaktadır.

Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetleri işletme için birçok kazanımla sonuçlanmaktadır. Bunlar; toplumda pozitif imaj, etik yükümlülükleri tamamlama, yeni iş fırsatları, daha geniş bir çevre olarak sıralanabilir.

Kurumsal sosyal sorumluluk stratejisi geliştirmede odak alanları, yeni fırsatlardan yararlanmayı, belli anahtar paydaşların ihtiyaçlarına hitap edebilmeyi deneyebilme ve kurumun işleyiş sürecindeki boşlukları tespit edilebilmeye imkan vermektedir.

Entegre kuramlar, işletmeleri toplumun taleplerine odaklanan kurumlar olarak değerlendirmektedirler. İşletmelerin yaşamlarını sürdürmeleri, toplumun gözünde “meşruiyet” kazanmalarına bağlıdır. Bu nedenle işletmelerin toplumla iyi ilişkiler kurup sürdürmeleri ve bir saygınlığa sahip olmaları gerekir. Paydaşlarla ilişkilerin yönetimi ve kurumsal sosyal performans gibi kavramlar bu kuramların esasını oluşturmaktadır.