KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK - Deneme Sınavı - 6

Yaklaşık olarak 1970’lerin başından beri yaygın olarak kullanmaya başlanan “Kurumsal Sosyal Sorumluluk” terimi Türkçe’de kısaca KSS, İngilizce’de ise Corporate Social Responsility kavramının kısaltılmış hali olan CSR biçimde kullanılmaktadır.

Dışa dönük ve çoklu bir ilgiyi esas alan bakış açısı, kurumun faaliyetlerinden etkilenen ve kurumu etkileyen kişi ve kurumların çıkarlarını dikkate almasını ilke edinir.

Carroll’un piramit çalışmasından yola çıkan Lantos KSS’u üç bölümde sınıflandırır. Etik, fedakar ve stratejik: Etik KSS, kurumun kendi hedef kitlesi için ekonomik, yasal ve etik sorumlulukları en alt düzeyde zorunlu olarak yerine getirmesidir. Lantos kurumların sadece finansal açıdan faydalı olacak olumlu tanıtım ve iyi niyet oluşturma çabası içerisinde hayırseverlik faaliyetlerine katılmasını, stratejik KSS, hissedarların hayırsever katkılar için yaptıkları harcamaları fedakar KSS uygulaması olarak ele almaktadır.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine yapılan çalışmalar 19. yüzyıl sonlarında ortaya çıkmıştır. Bu dönemde devletin yanı sıra ticari kuruluşların da toplumsal amaçları olduğundan söz edilmektedir.

1990’lara gelindiğinde kurumsal sosyal sorumluluk için pek çok uluslararası oluşumun ortaya çıktığını görmekteyiz:

• Business Ethics Quarterly dergisinin yayınlanmaya başladı. (1991)
• International Association for Business and Society- Uluslararası İşletme ve Toplum

Kuruluşu faaliyete geçti.
• Coalitation For Environmentally Responsible Economic-CERES (1997) ve enönemli iki girşimi:

1. GRI (Global Reporting Initative) 

2. INCR (Investor Network on Climate Risk)

• Birleşmiş Milletler Çevre ve Gelişme Konferansı UNCED kapsamında benimsenen Rio Bildirgesi (1992)
• Birleşmiş Milletler Kopenhag Bildirgesi (1995)
• Uluslararası Toplumsal Yükümlülük Girişimi’nin geliştirdiği SA8000 standartları(1997)

Türkiye’de kurumların sosyal sorumluluk uygulamalarına 2000’li yıllardan sonra etkin ve yaygın bir biçimde yer verdiklerini görmekteyiz.

Sürdürülebilir kalkınma; ekonomik, çevresel ve sosyal yaklaşımlar çerçevesinde insanların günlük yaşam ihtiyaçları ile doğal kaynakların sürdürülebilirliği arasında denge kurulmasıdır.

Klasik sosyal sorumluluk anlayışı, kurumların, örgütsel amaçların dışında başka herhangi bir yükümlülüklerinin olmadığı düşüncesine dayanmaktadır. Bu anlayışa göre kurumların sorumlulukları sadece kar elde etmektir. Kurumlar, ekonomik birimler olup, sosyal amaçları gerçekleştirmeye uğraşmazlar.

Carroll kurumların ekonomik sorumlulukları şu şekilde ifade edilmektedir:

• Hissedarların kazançlarını sürekli arttıracak biçimde hareket ettirmek,

• Karlılığa yönelmek,
• Rekabet pozisyonu koruyabilmek,
• Yüksek verimlilikte iş işleyişi sağlamak,

• Sürekli karlı çalışan bir işletmeyi başarılı bir kurum olarak kabul etmek.

Sosyal sorumluluğun dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir:

Sosyal eylemlerin ürün maliyetlerine yansıtılmasıyla fiyatlar artar, bu da pazar kaybına neden olabilir.

Sosyal eylemler için yeni insan kaynağına ihtiyaç duyulabilir.

İşletme sahiplerinin, ortaklarının veya yöneticilerinin sosyal konulara fazla duyarlı

davranmaları, örgütsel amaçlardan uzaklaşılmasına neden olabilir.

“Ekonomik sorumluluklar, işletmelerin ilk düzeydeki sorumluluğu olarak, tüketicilerin ihtiyaç duydukları ve talep ettikleri ürün ve hizmetleri üretmesi aynı zamanda üretilen ürünlerin karlı bir şekilde satılmasıdır.” Bu ifadeden de görüldüğü gibi ekonomik sorumluluklar, bir işletmenin ilk düzey sorumlulukları olarak kabul edilmektedir. Cevap A seçeneğidir.

“Ekonomik boyutun unsurları, hisse basına düşen kazançları arttırmaya çalışmak, rekabetçi konumu devam ettirmek, üretim verimliliğini sürdürmek ve başarılı olan işletmenin daima kazançlı olan işletme olduğunu kabul etmektir”. Bu sorumluluklar A, C, D ve E seçeneklerinde verilmiştir. B seçeneğinde verilen “İşletmeyi doğru ve adil davranışlara yönlendirmek” ise işletmede ahlaki sorumluluğun boyutlarındandır. Cevap B seçeneğidir.

A, B, D ve E seçeneklerinde verilen ifadeler, bir işletmenin yasal sorumlulukları kapsamındadır. Ancak C seçeneğindeki “Yeni iş alanları yaratmak”, bir işletmenin ekonomik sorumluluklarındandır. Cevap C seçeneğidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün yaptığı düzenlemelere göre işletmelerin çalışanlar açısından eşitlik ve güvenliği sağlamak amacıyla uymak zorunda olduğu koşullar: Çocukların çalışma yaşı ve saatleri, zorla çalıştırma, çalışma saatleri, sendika kurma ve toplu pazarlık hakkı, maaş ve ücretler, sağlık ve güvenlik, ayrımcılık ve disiplin uygulamalarıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Carroll’un sosyal sorumluluk modelinde ele alınan kategoriler önceliklerine göre sıralanmaktadır. İşletmenin temel önceliği kar ederek varlığını sürdürmektir. Bu anlamda işletme ekonomik sorumluluklarını yerine getirmelidir. Cevap E seçeneğidir.

“Ahlaki sorumluluklar, doğru ve adil olanı yapmakla, sosyal paydaşlara zarar gelmesini önlemekle ya da gelmesi muhtemel zararı asgari düzeye indirmekle ilgilidir”. Cevap A seçeneğidir.

A, C, D ve E seçeneklerindeki uygulamalar, bir kurum tarafından; sosyal olayları desteklemek ve kurumsal sosyal sorumluluğu yerine getirmek üzere üstlenilen belli başlı etkinlikler olarak değerlendirilebilir. Ancak sponsorluk uygulamaları, daha çok işletmenin kar/bilinirlik/görünürlük beklentisi ile ilgilidir. Cevap B seçeneğidir.

“Çalışanların temel hakkı, sağlıklı ve güvenli koşullarda çalışmaktır. Bu ortamı oluşturmak işveren ve yöneticilerinin sorumluluğudur”. Doğru cevap, C seçeneğinde verilmiştir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen sorumluluklar, işletme içi sorumluklardır. Müşterilere karşı sorumluluklar ise işletme dışı sorumluluklar kapsamındadır. Cevap D seçeneğidir.

İşletmenin çevreye karşı sorumlulukları genel anlamda doğal kaynakları korumak, çevresel kirlenmeyi önlemek ve çevrenin gelişimine katkıda bulunmaktır. Cevap E seçeneğidir.