KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA SİSTEMLERİ

KKP konusunda herkes tarafından kabul gören ortak bir tanımın
oluşturulması uzun zaman almış olup günümüzde en yaygın
kullanılan tanım APICS tarafından yapılmış tanımdır. Bu bağlamda. APICS’e göre KKP, “Müşteri siparişlerini karşılamak için kurum ve işletme genelindeki gereken kaynakları tedarik etmek, imal etmek, üretilen ürünleri müşteriye ulaştırmak ve süreç için gerekli hesaplamaları
yapmak üzere belirleyici ve planlayıcı konumunda olan muhasebe odaklı bir bilişim sistemidir. Bir başka deyişle KKP; müşteri odaklı imalat yönetim sistemidir.

PICS'in tanımından yola çıkarak KKP için seçilmiş tanımlardan bazıları aşağıdaki gibidir: bu tanımlara göre doğru yanıt B seçeneğidir.
• KKP sistemi finanstan insan kaynaklarına, üretimden satış ve pazarlamaya kadar
bütün tedarik zinciri boyunca gerçekleştirilen aktivitelerle ilgili verileri ve yönetim
fonksiyonlarını tek bir veri tabanında birleştiren bir araçtır (Ünlüyıldız, 2007).
• KKP, bir işletmenin stratejik amaç ve hedefleri doğrultusunda müşteri taleplerinin
en uygun şekilde karşılanabilmesi için, farklı coğrafi bölgelerde bulunan tedarik,
üretim ve dağıtım kaynaklarının en etkin ve verimli şekilde planlanması, koordinasyonu
ve kontrol edilmesi işlevlerini bulunduran bir yazılım sistemi olarak
tanımlanabilir (Talu, 2004).
• KKP, kurumların yönetim birimlerini ve iş süreçlerini bütünleştirerek, rekabet üstünlüğü
elde edebilmek için en iyi iş uygulamalarını, yöntemlerini ve araçlarını belirlemeyi
ve bunları uygulamayı hedefler (Mabert, Soni, & Venkataramanan, 2000)
• KKP sistemleri, işletmelerin ortak bir yerde saklanan verilerinden elde edilen bilgilerin
doğru olarak, doğru zamanda ve doğru makamlara iletilmesini sağlar (Tiwana, 2003).
• KKP, için elinizdeki kitap için benimsenen tanım ise daha önce de yer verilen, en
basit ve akılda kalacak şekilde ise “anlık para ve mal akışını gösteren sistem” (Erkan,
2008), olarak kabul edilmiştir.

Son yıllarda batı ülkelerinde yoğun ilgi gören bilgi sistemleriyle endüstriyel yönetim teknikleri uygulamalarının içinde en yaygın olanının ve uygulamada çok başarılı sonuçlar elde edilenin KKP kavramı olduğu bilinmektedir. KKP, üretimde darboğazların giderilmesine, dağıtım kaynaklarının daha iyi planlanmasına, müşteri hizmetlerinin iyileştirilmesine ve stokların minimum seviyede tutularak en iyi şekilde kullanılmasına olanak vermektedir. Ülkemizde KKP yazılımları özellikle büyük ölçekli işletmelerde giderek yaygınlaşmakta ve birçok sektörde aranılır hâle gelmektedir.

Entegrasyon; birden çok sistemin bir arada bir bütünlük içinde çalışabilmesi; bilgisayarda, işlevsel yeni bir birim oluşturmak
amacıyla yazılım ve donanım bileşenlerini bir araya getirmesidir

Fonksiyonellik: Bir yazılım ya da bilgi işleme sisteminin sunduğu
olanaklardır

Ana üretim çizelgesinin girdileri müşterilerden gelen satış siparişleri ve bunlara bağlı olarak yapılan tahminlerdir. Karmaşık ürünlerin üretildiği sistemlerde ürün sipariş listesine alınmadan önce ürün üzerinde değişiklik yapmak gerekebilir. Eğer gereken tüm bilgiler sistem üzerinde mevcutsa sipariş ve taahhüt sistemi birbirine bağlanabilir. Üretim planlama
ve kontrol faaliyetlerinde satış ve işlemler planlaması yaptıktan sonra bu planlar ürün gruplarına göre hazırlanan toplam üretim planı hâline dönüştürülür. Üretim planına göre hazırlanan planların ürünlere göre ana üretim planına dönüştürülmesi gerekir. Kesinleşmiş müşteri siparişleri ve talep tahminlerinin toplamından oluşan aylık üretim miktarları,
haftalık dönemler itibariyle ürün bazında ana üretim planlarına dönüştürülür. Ana üretim programındaki bu üretim miktarları, aynı zamanda pazarlama ve üretim fonksiyonları arasındaki ilişkiyi belirler. Bu anlamda ana üretim programı, malzeme yönetiminde malzeme
ihtiyaçlarının planlanmasını teşkil eden unsurdur. Ana üretim çizelgesi, malzeme ihtiyaç planıyla birlikte kapasite, ürün ağacı, stok kayıtları
ve çizelgeyi oluşturur. Stok durumu parça, bileşen ve bitmiş ürünlerin alınması ve gönderilmesine bağlı olarak güncellenir. Üretimin gerçekleştirilmesini finansal kontrol izler. Faturalar müşterilere gönderilir, çalışanlara ve tedarikçilere ödemeler yapılır. Finansal kayıt süreci bilgilerin defterlere işlenmesiyle son bulur.

KKP sistemlerinin evrimi, bilgisayar donanım ve yazılım sistemlerinin büyük çapta gelişimini yakından takip etmiştir. KKP sisteminin tarihsel gelişimine bakıldığında, bu sistemin temelinin 1960’lı yıllara dayandığı görülür (Gumaer, 1996). O dönemlerde henüz geliştirilmeye başlayan bilgisayar teknolojileri çok pahalı olduğundan ve henüz işletmelerin
kullanımına uyarlanmamış olduğundan, 1960’lı yıllarda işletmelerin finansal
durumu kendi bilgisayarlarını almaya yetmiyordu. Bu yüzden stokların sayımı ve kayıt altında tutulması elle yapılıyordu. Stoklarda bulunan malzemelerin ve ürünlerin çalışanlar tarafından yerine gidilerek sayılması ve raporlanması işlemi son derece zaman alan, bu yüzden yıl bitiminde gerçekleştirilen bir işti. Bu yöntem alınan siparişlerin zamanında
tesliminde sorunlara neden olduğu gibi depoda buluna malzeme ve ürün stoğu hakkında net bilgiler verme açısından sağlıklı bir yöntem olamamıştır. İlerleyen yıllarda malzemelerin listelenmesi üzerinde sistemler geliştirildi. Ana üretim planına göre parça üretimde kullanılacak malzeme ve üretim faktörleri gereksinimlerini veya ürünün planlanmasını içeren Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) sistemleri 1970’li yıllarda ortaya çıktı. Bu gelişmeyi takip eden yıllarda, yani 1980’li yıllarda, üretim ihtiyaçları ile malzemeleri senkronize ederek, üretim sürecinin en iyi şekilde kullanımını sağlayan ve yeni bir yazılım olan Üretim Kaynakları Planlaması (MRP II) ile tanışıldı. MRP II lojistik yönetimi, proje yönetimi, finans, insan kaynakları ve mühendisliği içerisine alan bir sistemdi (Fui, Lee, Lou, & Kuang, 2001).

MRP II sistemlerinin işletmelere kazandırdığı temel faydaları aşağıdaki gibi
sıralamak mümkündür (Luber, 1991):
• Üretim süreçlerinin düzenlenmesi
• Üretim sürecinin her aşamasında ürünün takip edilebilmesi
• Üretim süreçlerinde kalite uygulamalarının süreklilik kazanması
• Üretim kapasitesine esneklik kazandırması
• Esnek ürün ağaçları yaratılabilmesi
• Üretim firelerinin kolayca ortaya konabilmesi
• Malzeme devir hızının kolaylıkla görüntülenebilmesi
• Üretim maliyetlerinin düşmesi ve maliyetlerin hesaplanabilmesi
• Ham madde gereksinimlerinin, kapasite de göz önünde bulundurularak daha gerçekçi hesaplanabilmesi
• Gerçek zamanlı üretim verilerinin raporlanabilmesi
• Planlama işlevinin gerçek zamanlı veriler üzerinden yapılabilmesi

Entegrasyon; birden çok sistemin bir arada bir bütünlük içinde çalışabilmesi; bilgisayarda, işlevsel yeni bir birim oluşturmak amacıyla yazılım ve donanım bileşenlerini bir araya getirmesidir. (Kaynak: Blsms.zlügü.net).

KKP sistemlerinin, işletmelerdeki tüm standart iş ihtiyaçları için kullanılabilir fonksiyonellikleri vardır. Fonksiyonellik: Bir yazılım yada bilgi işleme sisteminin sunduğu olanaklardır.

CRP, Üretim Planı’nın uygulanabilmesi için kapasite seviyelerini / limitlerini oluşturma, ölçme ve ayarlama işlevidir. Bunun için MRP sistem tarafından oluşturulan açık iş emirleri ve planlanmış siparişler kullanılır. Müşterinin istediği ürünün üretimine başlamak için hazırlanan ve üzerinde ne miktarda ve hangi zaman diliminde üretim yapılacağına ilişkin bilgiler bulunan forma iş emri denir.

MRP sistemi; ana üretim çizelgesinden hangi son ürünlerin ne zaman ve hangi miktarlarda üretilmesi gerektiğini öğrenir. Ürün ağacı bilgilerinden yararlanarak bir son ürün için gerekli olan parçaları ve miktarları hesaplar. Bu bilgiler envanter durumu ile karşılaştırır, üretiim ve temin sürelerini de kullanarak parçaların ne zaman ve ne kadar sipariş edileceğini belirler (Özcan, 2006).Şekil 1.4 MRP sisteminin yapısı. Kaynak: Haizer, 2001

Satış noktası ve dağıtım merkezleri zinciri içinde toplanan müşteri siparişi ve satış tahmini bilgilerinin DRP sistem ile toplanması, toplanan blgilere göre merkezî olarak KKP sistem ile tüm dağıtım, üretim ve tedarik merkezleri bazında kaba kapasite planlaması yapılması için gereken girdileri sağlamaktadır. Bu aşamadan sonra merkezlerin birbirlerine verecekleri bilgi, iş gücü, makine,malzeme, enerji vb. kaynak desteklerinin belirlenmesi ve bu merkezler bazında saptanan dağıtım, üretim ve tedarik ana planlarının MRP II ve DRP sistemleri ile âdemi merkezî şekilde ilgili olduğu merkezde yapılması sağlanır (Yılmaz, 2006).

MRP II sistemlerinin işletmelere kazandırdığı temel faydaları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Luber, 1991):

Üretim firelerinin kolayca ortaya konabilmesi,

Malzeme devir hızının kolaylıkla görüntülenebilmesi,

Üretim sürecinin her aşamasında ürünün takip edilebilmesi...

Kurumsal Kaynak Planlamasının Gelişim Süreci: Öncelikle konuya kısa bir tarhsel gelişimle başlamak amacıyla KKP’nn ortaya çıkış sebeplerini ve öncülerni ele almak faydalı olur. Bu öncüler sırasıyla MRP (Malzeme Ihtyaç Planlaması) ve MRP II (Üretim Kaynakları Planlaması)’dır. Bazı arastırmacılar DRP (Dağıtım Kaynakları Planlaması)nıda eklemektedirler. CRP, Üretim Planı’nın uygulanabilmesi için kapasite seviyelerni / limitlerini oluşturma, ölçme ve ayarlama işlevidir.

MRP II, imalatın kaynaklarını planlama aracıdır. Malzeme İhtiyaç Planlamasına ek olarak, MRP II, tüm planların simülasyonu ve finansal yönetim, atölye kontrol, satın alma, kapasite planlaması gibi konuları da içermektedir. MRP II’nn temel faydası, imalatın tüm kaynaklarını kontrol eden bir araç olmasından doğmaktadır. Dolayısı ile CRP' nin içeriği değildir.

Ürün ağacı: Son ürünü üretebilmek için gerekli olan en alt kademedeki ham maddeden en üst kademedeki ürüne kadar tüm malzemeleri ve miktarlarını gösteren şema. Kaynak: tubaterim.gov.tr

Aşağıdakilerden hangisi (MRP) Malzeme İhtiyaçları Planlaması, MRP sisteminin yapısı Şekil 1.4 Kaynak: Haizer, 2001

Çıktı raporları:

Dönem bazında MRP raporu.

Tarih bazında MRP raporu.

Planlama sipariş raporu.

Satın alma önerisi.

İstisna raporları. (Erken sipariş, geç sipariş yada siparişe ihtiyaç yok) (Sipariş büyüklüğü çok küçük ya da çok büyük)