KURUMSAL İLETİŞİM

Uluslararası politika ve gizlilik

1943 yılında Robert Wood Johnson tarafından “Credo” olarak adlandırılan ve Johnson&Johnson
Şirketi’nin paydaşlarına sunulan bildiri sosyal sorumluluğun ilk örneklerinden sayılabilmektedir.

1943 yılında Robert Wood Johnson tarafından “Credo” olarak adlandırılan ve Johnson&Johnson
Şirketi’nin paydaşlarına sunulan bildiri sosyal sorumluluğun ilk örneklerinden sayılabilmektedir.

Fortune Dergisi, her yıl yaptığı en beğenilen şirketler araştırmasında, sosyal sorumluluk anlayışını ana kriterlerden biri olarak kabul etmiştir

Türkiye’de günümüzdeki anlamıyla kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin başlangıcı, tüm dünyada olduğu gibi 80’li yıllara
tekabül etmektedir.

Turkcell

Eti

Reklam boyutu

1991

Uluslararası tanınırlığı artırma

Dünya İş Konseyi kurumsal sosyal sorumluluğu sürdürülebilir kalkınmaya işletmelerin desteği, yardımı olarak nitelendirmektedir. Bu bağlamda yapılan tanım, işletmelerin karlılığından, çevreye, doğaya saygı ve birlikte yönetime kadar çeşitli içerimleri kapsamaktadır. Sürdürülebilir Kalkınma Dünya İş Konseyi kurumsal sosyal sorumluluk kapsamındaki alanları şöyle sıralamıştır:

Ulusal ve uluslararası tedarikçilerle ilişkiler (İndustryCanada, 2006, s.8’den aktaran Ersöz, 2007, s.22)

Kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ilk kez 1953’te yayınlanan HowardBowen’in “Social Responsibility of the Business” adlı kitabında yer almıştır. Kitapta geçen tanımlamaya göre iş adamının sorumlulukları bazı yükümlülüklerden oluşmaktadır. Bu yükümlülüklerin arasında halk için arzu edilebilir politikaları takip etmek, kararları almak ve eylemleri gerçekleştirmek sayılabilir (Ay-dede, 2007, s. 23).

Kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ilk kez 1953’te yayınlanan HowardBowen’in “SocialResponsibility of the Business” adlı kitabında yer almıştır. Kitapta geçen tanımlamaya göre iş adamının sorumlulukları bazı yükümlülüklerden oluşmaktadır. Bu yükümlülüklerin arasında halk için arzu edilebilir politikaları takip etmek, kararları almak ve eylemleri gerçekleştirmek sayılabilir (Aydede, 2007, s. 23).

Çevresel ve sosyal kaygıların küreselleşmesiyle kurumsal sosyal sorumluluk ulusal boyuttan küresel boyuta tırmanmıştır. Bu noktada 1992 yılında Birleşmiş Milletler’in Rio İklim Değişikliği Zirvesi, 1996 yılında dönemin Birleşmiş Milletler Genel sekreteri Kofi Annan tarafından açıklanan Kyoto Protokolü ve 2000 yılında başlatılan Küresel İlkeler Sözleşmesi önemli dönüm noktalarıdır. Bu sözleşme insan hakları; çalışan; çevre ve yolsuzluk konularını içeren on prensipten meydana gelmiştir ve bu tarihten itibaren şirketlerin yönelimini belirleyen evrensel bir yol gösterici olmuştur. 26 Haziran 2000 tarihinde Küresel İlkeler Sözleşmesi Proje’si New York’ta bulunan BM Genel Merkezinde hayat bulmuştur. Bugün, dünyanın dört bir yanından binlerce şirket, sendika ve sivil toplum örgütü, bu evrensel ilkeleri; iş stratejilerinin, operasyonlarının ve kültürlerinin bir parçası haline getireceklerini ilan ederek Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne katılmaktadır. Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin 10 ilkesi, insan hakları, işçi hakları, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanında evrensel olarak kabul görmüş beyannamelerden alınmıştır. Küresel İlkeler Sözleşmesi şirketlerden bu ilkeleri kavramalarını, desteklemelerini ve uygulamalarını beklemektedir.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine farklı modeller geliştirilmiş ve alana katkı sağlayan bazı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu modellerin ilki ArchieCarroll’un 1979 yılında geliştirdiği modeldir. Carroll bu modelinde sosyal sorumluluğu ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik boyutlarıyla ele almakta ve şu şekilde açıklanmaktadır (Carroll, 1991: http://www.cbe.wwu.edu/dunn/rprnts. pyramidofcsr.pdf ):

Ekonomik sorumluluklar: İşletmelerin birinci amacı mal ve hizmet sağlayarak ekonomik karlılığı sağlamaktır. Öncelikli amaçları ticaridir, diğer tüm sorumluluklar bu amacın ardından gelir. Dolayısıyla sosyal sorumluluk faaliyetleri öncelikle ekonomik sorumlulukların yerine getirilmesinde aktif rol oynamaktadır.

Yasal Sorumluluklar: İşletmelerden sadece kâr elde etmeleri değil, aynı zamanda devlet ve yerel yönetimler tarafından yürürlüğe konulan yasa ve yönetmeliklere uyması beklenmektedir. Yasal sorumluluklar kurumsal etiğin bir parçasıdır, dolayısıyla yasal yükümlülükleri yerine getiremeyen kuruluşlar toplum nezdinde itibar yitireceklerdir. Bu yüzden yasal sorumlulular kurumların asla ihlal etmemeleri gereken kırmızı çizgileridir.

Etik sorumluluklar: İşletmelerden beklenen sadece yasal düzlem içinde kalmaları değil aynı zamanda yazılı olmasalar da toplumsal ve kurumsal etik kurallara uyma sorumluluğu taşımalarıdır. Bu etik kodlar dürüst alışveriş, çevreye saygı, paydaşlarla dürüst ilişki geliştirmesi gibi konuları içermektedir. Etik sorumluluk kurumsal vatandaşlığın temelini oluşturmaktadır.

Hayırseverlik sorumlulukları: İşletmelerden toplumun beklentisi toplumu ilgilendiren konularda insiyatif alarak, eğitime, sanata ve sosyal olaylara yatırım yapmasıdır. Hayırseverlik zorunlu bir eylem değildir, gönüllü olarak emek, zaman ve kaynak aktarımını gerekli kılmaktadır. Hayırsever kurumlar diğerlerinden farklılaşır, ancak kurumlar bu yönde bir eğilim geliştirmezlerse de toplum tarafından olumsuz anlamda yargılanmazlar.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine farklı modeller geliştirilmiş ve alana katkı sağlayan bazı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu modellerin ilki ArchieCarroll’un 1979 yılında geliştirdiği modeldir. Carroll bu modelinde sosyal sorumluluğu ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik boyutlarıyla ele almakta ve şu şekilde açıklanmaktadır (Carroll, 1991: http://www.cbe.wwu.edu/dunn/rprnts. pyramidofcsr.pdf ):

Ekonomik sorumluluklar: İşletmelerin birinci amacı mal ve hizmet sağlayarak ekonomik karlılığı sağlamaktır. Öncelikli amaçları ticaridir, diğer tüm sorumluluklar bu amacın ardından gelir. Dolayısıyla sosyal sorumluluk faaliyetleri öncelikle ekonomik sorumlulukların yerine getirilmesinde aktif rol oynamaktadır.

Yasal Sorumluluklar: İşletmelerden sadece kâr elde etmeleri değil, aynı zamanda devlet ve yerel yönetimler tarafından yürürlüğe konulan yasa ve yönetmeliklere uyması beklenmektedir. Yasal sorumluluklar kurumsal etiğin bir parçasıdır, dolayısıyla yasal yükümlülükleri yerine getiremeyen kuruluşlar toplum nezdinde itibar yitireceklerdir. Bu yüzden yasal sorumlulular kurumların asla ihlal etmemeleri gereken kırmızı çizgileridir.

Etik sorumluluklar: İşletmelerden beklenen sadece yasal düzlem içinde kalmaları değil aynı zamanda yazılı olmasalar da toplumsal ve kurumsal etik kurallara uyma sorumluluğu taşımalarıdır. Bu etik kodlar dürüst alışveriş, çevreye saygı, paydaşlarla dürüst ilişki geliştirmesi gibi konuları içermektedir. Etik sorumluluk kurumsal vatandaşlığın temelini oluşturmaktadır.

Hayırseverlik sorumlulukları: İşletmelerden toplumun beklentisi toplumu ilgilendiren konularda insiyatif alarak, eğitime, sanata ve sosyal olaylara yatırım yapmasıdır. Hayırseverlik zorunlu bir eylem değildir, gönüllü olarak emek, zaman ve kaynak aktarımını gerekli kılmaktadır. Hayırsever kurumlar diğerlerinden farklılaşır, ancak kurumlar bu yönde bir eğilim geliştirmezlerse de toplum tarafından olumsuz anlamda yargılanmazlar.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine farklı modeller geliştirilmiş ve alana katkı sağlayan bazı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu modellerin ilki ArchieCarroll’un 1979 yılında geliştirdiği modeldir. Carroll bu modelinde sosyal sorumluluğu ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik boyutlarıyla ele almakta ve şu şekilde açıklanmaktadır (Carroll, 1991: http://www.cbe.wwu.edu/dunn/rprnts. pyramidofcsr.pdf ):

Ekonomik sorumluluklar: İşletmelerin birinci amacı mal ve hizmet sağlayarak ekonomik karlılığı sağlamaktır. Öncelikli amaçları ticaridir, diğer tüm sorumluluklar bu amacın ardından gelir. Dolayısıyla sosyal sorumluluk faaliyetleri öncelikle ekonomik sorumlulukların yerine getirilmesinde aktif rol oynamaktadır.

Yasal Sorumluluklar: İşletmelerden sadece kâr elde etmeleri değil, aynı zamanda devlet ve yerel yönetimler tarafından yürürlüğe konulan yasa ve yönetmeliklere uyması beklenmektedir. Yasal sorumluluklar kurumsal etiğin bir parçasıdır, dolayısıyla yasal yükümlülükleri yerine getiremeyen kuruluşlar toplum nezdinde itibar yitireceklerdir. Bu yüzden yasal sorumlulular kurumların asla ihlal etmemeleri gereken kırmızı çizgileridir.

Etik sorumluluklar: İşletmelerden beklenen sadece yasal düzlem içinde kalmaları değil aynı zamanda yazılı olmasalar da toplumsal ve kurumsal etik kurallara uyma sorumluluğu taşımalarıdır. Bu etik kodlar dürüst alışveriş, çevreye saygı, paydaşlarla dürüst ilişki geliştirmesi gibi konuları içermektedir. Etik sorumluluk kurumsal vatandaşlığın temelini oluşturmaktadır.

Hayırseverlik sorumlulukları: İşletmelerden toplumun beklentisi toplumu ilgilendiren konularda insiyatif alarak, eğitime, sanata ve sosyal olaylara yatırım yapmasıdır. Hayırseverlik zorunlu bir eylem değildir, gönüllü olarak emek, zaman ve kaynak aktarımını gerekli kılmaktadır. Hayırsever kurumlar diğerlerinden farklılaşır, ancak kurumlar bu yönde bir eğilim geliştirmezlerse de toplum tarafından olumsuz anlamda yargılanmazlar.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine farklı modeller geliştirilmiş ve alana katkı sağlayan bazı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu modellerin ilki ArchieCarroll’un 1979 yılında geliştirdiği modeldir. Carroll bu modelinde sosyal sorumluluğu ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik boyutlarıyla ele almakta ve şu şekilde açıklanmaktadır (Carroll, 1991: http://www.cbe.wwu.edu/dunn/rprnts. pyramidofcsr.pdf ):

Ekonomik sorumluluklar: İşletmelerin birinci amacı mal ve hizmet sağlayarak ekonomik karlılığı sağlamaktır. Öncelikli amaçları ticaridir, diğer tüm sorumluluklar bu amacın ardından gelir. Dolayısıyla sosyal sorumluluk faaliyetleri öncelikle ekonomik sorumlulukların yerine getirilmesinde aktif rol oynamaktadır.

Yasal Sorumluluklar: İşletmelerden sadece kâr elde etmeleri değil, aynı zamanda devlet ve yerel yönetimler tarafından yürürlüğe konulan yasa ve yönetmeliklere uyması beklenmektedir. Yasal sorumluluklar kurumsal etiğin bir parçasıdır, dolayısıyla yasal yükümlülükleri yerine getiremeyen kuruluşlar toplum nezdinde itibar yitireceklerdir. Bu yüzden yasal sorumlulular kurumların asla ihlal etmemeleri gereken kırmızı çizgileridir.

Etik sorumluluklar: İşletmelerden beklenen sadece yasal düzlem içinde kalmaları değil aynı zamanda yazılı olmasalar da toplumsal ve kurumsal etik kurallara uyma sorumluluğu taşımalarıdır. Bu etik kodlar dürüst alışveriş, çevreye saygı, paydaşlarla dürüst ilişki geliştirmesi gibi konuları içermektedir. Etik sorumluluk kurumsal vatandaşlığın temelini oluşturmaktadır.

Hayırseverlik sorumlulukları: İşletmelerden toplumun beklentisi toplumu ilgilendiren konularda insiyatif alarak, eğitime, sanata ve sosyal olaylara yatırım yapmasıdır. Hayırseverlik zorunlu bir eylem değildir, gönüllü olarak emek, zaman ve kaynak aktarımını gerekli kılmaktadır. Hayırsever kurumlar diğerlerinden farklılaşır, ancak kurumlar bu yönde bir eğilim geliştirmezlerse de toplum tarafından olumsuz anlamda yargılanmazlar.

Kurumsal sosyal sorumluluk üzerine farklı modeller geliştirilmiş ve alana katkı sağlayan bazı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu modellerin ilki ArchieCarroll’un 1979 yılında geliştirdiği modeldir. Carroll bu modelinde sosyal sorumluluğu ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik boyutlarıyla ele almakta ve şu şekilde açıklanmaktadır (Carroll, 1991: http://www.cbe.wwu.edu/dunn/rprnts. pyramidofcsr.pdf ):

Ekonomik sorumluluklar: İşletmelerin birinci amacı mal ve hizmet sağlayarak ekonomik karlılığı sağlamaktır. Öncelikli amaçları ticaridir, diğer tüm sorumluluklar bu amacın ardından gelir. Dolayısıyla sosyal sorumluluk faaliyetleri öncelikle ekonomik sorumlulukların yerine getirilmesinde aktif rol oynamaktadır.

Yasal Sorumluluklar: İşletmelerden sadece kâr elde etmeleri değil, aynı zamanda devlet ve yerel yönetimler tarafından yürürlüğe konulan yasa ve yönetmeliklere uyması beklenmektedir. Yasal sorumluluklar kurumsal etiğin bir parçasıdır, dolayısıyla yasal yükümlülükleri yerine getiremeyen kuruluşlar toplum nezdinde itibar yitireceklerdir. Bu yüzden yasal sorumlulular kurumların asla ihlal etmemeleri gereken kırmızı çizgileridir.

Etik sorumluluklar: İşletmelerden beklenen sadece yasal düzlem içinde kalmaları değil aynı zamanda yazılı olmasalar da toplumsal ve kurumsal etik kurallara uyma sorumluluğu taşımalarıdır. Bu etik kodlar dürüst alışveriş, çevreye saygı, paydaşlarla dürüst ilişki geliştirmesi gibi konuları içermektedir. Etik sorumluluk kurumsal vatandaşlığın temelini oluşturmaktadır.

Hayırseverlik sorumlulukları: İşletmelerden toplumun beklentisi toplumu ilgilendiren konularda insiyatif alarak, eğitime, sanata ve sosyal olaylara yatırım yapmasıdır. Hayırseverlik zorunlu bir eylem değildir, gönüllü olarak emek, zaman ve kaynak aktarımını gerekli kılmaktadır. Hayırsever kurumlar diğerlerinden farklılaşır, ancak kurumlar bu yönde bir eğilim geliştirmezlerse de toplum tarafından olumsuz anlamda yargılanmazlar.

Donna J. Wood (1991) geliştirdiği modelinde sonuçlar veya performansa yaptığı vurgu ile önemli bir katkı sağlamıştır. Wood, özellikle Carroll (1979) ve Wartick ve Cochran (1985) geliştirdiği modeli temel alarak sosyal performans modelini geliştirmiştir. Bu modele göre kurumların dış çevresi ile ilişkilerinde yürüttüğü faaliyetler, sosyal performans olarak motive eden ilkeler ve davranışsal süreçler ve yönetsel faaliyetlerin gözlenebilir olması şeklindeki üç temel paradigma belirleyici olmaktadır.

Wood, bir sürecin somut bir gerçekliği ortaya koymasından yola çıkarak, kurumun çevresel değerlendirilmesini, hedef kitle yönetimini ve sosyal sorunlara cevap verme süreci olarak ele almıştır. Wood’un kurumların sosyal performansını değerlendirmek için ilkeler, süreçler ve sonuçlar açısından ele alınmasını önermektedir. O’na göre, Sosyal sorumluluk ilkeleri Toplumun ekonomik açıdan tüm kurumlara yönelik beklentileri, toplumun kurumun faaliyetleri çerçevesinde oluşan beklentileri ve toplumun moral aktör olarak kurum yöneticisinden beklentileri şeklindeki üç unsurdan oluşmaktadır. Wood, kurumların sosyal değişime cevap verme süreçlerini yeniden tanımlamış ve bunu Çevresel analiz, paydaş yönetimi ve sosyal sorun yönetimi şeklinde üç temel alanda değerlendirmiştir. Wood, sosyal çıktıları ise paydaşların, kurumun ne tür bir motivasyonla sosyal davranışa yöneldiği yargılanabilmesine, kullanılan cevap verme süreçleri değerlendirilebilmesine ve bütüncül performansı belirleyebilmesine dayandırmaktadır (Tak, 2009;138).