KURUM UYGULAMALARI

Programın çocuk merkezli olması, eğitimciye öğrenme sürecinde çocuklara plan yapma, uygulama, düzenleme, sorgulama, araştırma, tartışma ve üretme olanağı vermesi anlamına gelir. Çocuk merkezli programlarda, çocuğun ilgi ve gereksinimleri ön planda tutulur, yaparak yaşayarak öğrenme olanağı sunulur, okula, öğrenmeye ve araştırmaya ilişkin olumlu tutumlar geliştirmesi desteklenir. Aynı zamanda, çocuğun olumlu benlik algısı geliştirmesi, kendini değerli hissetmesi ve etkili bir iletişim ortamı sunulması açısından etkilidir.

Program, çocuğun öğrenme sürecine etkin katılmasına, öğrendiklerini farklı durumlara transfer etmesine ve yeni durumlarda kullanmasına olanak verir. Aynı zamanda, çocuğun çevresindekileri fark etmesini, merak ettiklerine ilişkin sorular sormasını, araştırmasını, keşfetmesini ve oyunla öğrenmesini destekler.

Okul Öncesi Eğitim Programı’nın bu bölümünde, her bir gelişim alanına ilişkin normal gelişim gösteren çocuklardan beklenen davranışlar yer almaktadır. Gelişim özellikleri bilişsel, dil, sosyal ve duygusal, motor gelişim ve öz bakım becerileri başlıkları ile beş grupta toplanmıştır. Her bir gelişim alanı, 36-48, 48-60 ve 60-72 aylık çocukların gelişim özellikleri başlıkları ile birer yıllık süreçlere ayrılmıştır. Böylece, eğitimci sınıfındaki çocukların gelişim özelliklerine göre karar verip, uygun kazanım ve göstergeler doğrultusunda planlamalar yapar.

• Eğitim ortamı çocukların gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Eğitim ortamı aynı yaş grubunda olan ancak farklı beceri düzeyinde olan çocuklar tarafından kullanılabilir. Bu bağlamda, tüm çocukların gereksinimlerini karşılayabilecek ve ilgi alanlarını destekleyecek biçimde hazırlanmalıdır. • Eğitim ortamı güvenli olmalıdır. Çocuklar çevreyi keşfetmeye yönelik doğal bir meraka sahiptir. Bu merak ve keşif isteği öğrenmeyi sağlayacak biçimde desteklenmelidir. Çocukların keşfetme sürecini gerçekleştirebilmeleri için güvenli bir eğitim ortamı sağlanmalıdır. • Eğitim ortamı çok amaçlı olmalıdır. Böylece çocuklara yeni denemeler yapma ve problem çözme olanağı sağlar. Çok amaçlı bir eğitim ortamı düzenlerken öğrenme süreçlerini destekleyecek esneklik ve çeşitlilik olmasına dikkat edilmelidir. Bireysel oyunların yanı sıra grup iş birliğine dayalı, sosyal, sakin ve aktif oyunlara uygun düzenlemeler yapılması çocukların gereksinimlerine duyarlı bir ortam sunmak için gereklidir. • Eğitim ortamı çocukların problem çözme becerilerini ve yaratıcılığı destekleyici biçimde düzenlenmelidir. Farklı materyaller ve uyarıcılar yoluyla çocuklar çeşitli deneyimler kazanırlar ve kendi yeteneklerinin farkına varmaları desteklenir. Bu nedenle, eğitim ortamında farklı duyulara ve farklı gelişim alanlarına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.İyi planlanmış eğitim ortamlarında bulunması gereken özellikler aşağıdaki gibi özetlenebilir (Acer, 2011): • Eğitim ortamı çocukların gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Eğitim ortamı aynı yaş grubunda olan ancak farklı beceri düzeyinde olan çocuklar tarafından kullanılabilir. Bu bağlamda, tüm çocukların gereksinimlerini karşılayabilecek ve ilgi alanlarını destekleyecek biçimde hazırlanmalıdır. • Eğitim ortamı güvenli olmalıdır. Çocuklar çevreyi keşfetmeye yönelik doğal bir meraka sahiptir. Bu merak ve keşif isteği öğrenmeyi sağlayacak biçimde desteklenmelidir. Çocukların keşfetme sürecini gerçekleştirebilmeleri için güvenli bir eğitim ortamı sağlanmalıdır. • Eğitim ortamı çok amaçlı olmalıdır. Böylece çocuklara yeni denemeler yapma ve problem çözme olanağı sağlar. Çok amaçlı bir eğitim ortamı düzenlerken öğrenme süreçlerini destekleyecek esneklik ve çeşitlilik olmasına dikkat edilmelidir. Bireysel oyunların yanı sıra grup iş birliğine dayalı, sosyal, sakin ve aktif oyunlara uygun düzenlemeler yapılması çocukların gereksinimlerine duyarlı bir ortam sunmak için gereklidir. • Eğitim ortamı çocukların problem çözme becerilerini ve yaratıcılığı destekleyici biçimde düzenlenmelidir. Farklı materyaller ve uyarıcılar yoluyla çocuklar çeşitli deneyimler kazanırlar ve kendi yeteneklerinin farkına varmaları desteklenir. Bu nedenle, eğitim ortamında farklı duyulara ve farklı gelişim alanlarına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

• Yeni bir öğrenme merkezi hazırlarken sınıftaki çocukların gereksinimleri, ilgileri, deneyimleri ve merak ettikleri göz önünde bulundurulmalıdır.

• Hazırlanan merkezler kısaca tanıtılarak nasıl kullanabileceği konusunda bilgi verilmelidir.

• Her öğrenme merkezi için bir planlama ve seçim tablosu oluşturulabilir. Böylece çocukların bağımsız plan yapma ve zaman yönetimi becerileri desteklenmiş olur.

• Öğrenme merkezlerinden, öğrenmeyi kolaylaştırmak için yararlanılmalıdır.

• Çocukların gelişimi kaydedilmelidir, bu nedenle eğitimcinin sınıf içinde gözlem yapması önem taşımaktadır.

• Öğrenme merkezlerinin nasıl kullanıldığı değerlendirilmelidir.

Örnek etkinlikler: Tekerleme söyleme, parmak oyunu oynama, şiir okuma, bilmece sorma, sohbet etme, resimli kitap okuma, etkileşimli ve paylaşımlı okuma, öykü anlatma, taklit oyunları, dramatizasyon (canlandırma), öykü tamamlama, öykü oluşturma, öyküyü tekrar anlatma, bir öyküyü resimlendirme ve resimlerden yeni bir öykü oluşturma gibi etkinliklerdir. Resimli öykü çalışmasında, öykü sonunda çocuklarla sohbet ederek öyküdeki ana olay, karakterler, öyküyü oluşturan sorunlar ve giriş, gelişme ve sonuç hakkında sorular sorulabilir. Resimli kitapları oluşturan resim, yazı, renk, boyut, gibi temel özellikler ile yazar ve çizerler hakkında konuşarak kitabı oluşturan unsurlar tanıtılabilir (MEB, 2013).

Program, çocuğun öğrenme sürecine etkin katılmasına, öğrendiklerini farklı durumlara transfer etmesine ve yeni durumlarda kullanmasına olanak verir. Aynı zamanda, çocuğun çevresindekileri fark etmesini, merak ettiklerine ilişkin sorular sormasını, araştırmasını, keşfetmesini ve oyunla öğrenmesini destekler.

Program bu yönüyle çocukların yerel ve evrensel değerleri benimsemesine, toplumdaki farklılıklara saygı duymasına ve farklı özellikleri olan bireylerle uyum içinde bir arada yaşamasına ilişkin deneyimler sunar. Programda değerler eğitimi ayrı bir alan olarak ele alınmamış ancak kazanım ve göstergelerde bütüncül bir biçimde vurgulanmıştır.

Eğitim ortamı çocukların gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Eğitim ortamı aynı yaş grubunda olan ancak farklı beceri düzeyinde olan çocuklar tarafından kullanılabilir. Bu bağlamda, tüm çocukların gereksinimlerini karşılayabilecek ve ilgi alanlarını destekleyecek biçimde hazırlanmalıdır.

Eğitim ortamı güvenli olmalıdır. Çocuklar çevreyi keşfetmeye yönelik doğal bir meraka sahiptir. Bu merak ve keşif isteği öğrenmeyi sağlayacak biçimde desteklenmelidir. Çocukların keşfetme sürecini gerçekleştirebilmeleri için güvenli bir eğitim ortamı sağlanmalıdır.

Eğitim ortamı çok amaçlı olmalıdır. Böylece çocuklara yeni denemeler yapma ve problem çözme olanağı sağlar. Çok amaçlı bir eğitim ortamı düzenlerken öğrenme süreçlerini destekleyecek esneklik ve çeşitlilik olmasına dikkat edilmelidir. Bireysel oyunların yanı sıra grup iş birliğine dayalı, sosyal, sakin ve aktif oyunlara uygun düzenlemeler yapılması çocukların gereksinimlerine duyarlı bir ortam sunmak için gereklidir.

Eğitim ortamı çocukların problem çözme becerilerini ve yaratıcılığı destekleyici biçimde düzenlenmelidir. Farklı materyaller ve uyarıcılar yoluyla çocuklar çeşitli deneyimler kazanırlar ve kendi yeteneklerinin farkına varmaları desteklenir. Bu nedenle, eğitim ortamında farklı duyulara ve farklı gelişim alanlarına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

Çocuk öğrenme merkezinde oyun oynarken aslında gerçek yaşamın provasını yapar. Çeşitli denemeler ve girişimlerde bulunur ve böylece öz güven gelişimi desteklenmiş olur. Ayrıca çocukların bilişsel, dil, sosyal duygusal ve motor gelişim alanlarını destekler. Öğrenme merkezlerinde oynanan oyunlar çocukların özgür biçimde karar verip plan yapmalarını desteklerken diğer tara an onların okul dışındaki yaşamı ve ailesi konusunda da ipuçları verir. Dolayısıyla, öğrenme merkezlerinde oynanan oyunlar eğitimciye, çocukları tanımak için önemli veri kaynağı olma özelliği taşır.

Örnek etkinlikler: Doğal ortamlara giderek yürüyüş yapma, doğayı, doğadaki canlı ve cansız varlıkları gözlemleme, varlıkların değeri ve korunmasına yönelik bilgilendirme, keşifler ve icatlar yapma, mutfakta besin hazırlama, koleksiyon yapma, mevsim ya da hava durumu panosu hazırlama, kitap ve dergi inceleme, fotoğraf çekme, fotoğraf inceleme, belgesel izleme, mıknatıs, büyüteç, pusula gibi basit araçları tanıma ve kullanma, doğal ve doğal olmayan malzemeleri inceleme ve ilgili bilim alanlarındaki kaynak kişileri konuk olarak çağırma etkinlikleri fen eğitimine destek veren etkinliklerdendir. Deney, kavram ağı ve analoji yöntemleri ile gerçekleştirilen kavram eğitimi çalışmaları da fen etkinlikleri arasında yer almaktadır.