KURUM UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 12

Doğru cevap C'dir.

Erken çocukluk eğitimi sayesinde çocukların sosyal alanda hoşgörü ve empati becerileri, bilişsel alanda matematiksel ve konumsal algıları ile sorun çözebilme becerileri, dil alanında sesleri ayırt etme, konuşurken sesini doğru kullanabilme ve kendini sözel olarak ifade edebilme becerileri gelişir. Çocuklar motor alanda ise fiziksel gelişimin temelini oluşturan küçük ve büyük kaslarını doğru kullanabilmeyi öğrenirler ve böylece el-göz koordinasyonu gerektiren işler kadar denge gerektiren hareketleri de yapabilirler.

Sarmaldır : Tüm bireyler için en iyi öğrenmeler var olan bilgi ve becerilerin üzerine inşa edilerek mümkün olabilmektedir. Bu doğrultuda 0-36 aylık çocuklara yönelik geliştirilen bu programın; yeni öğrenmelerin ve ön öğrenmelerin üzerine inşa edilmesi esastır. Buna göre, programın içeriği belirlenirken gelişimsel özelliklerin birbiriyle ilişkili olması ve ardışıklığına dikkat edilmiştir. Programın içeriğinde bilişsel, dil, sosyal-duygusal ve motor gelişim alanlarına yönelik gelişim göstergelerinin yeri ve zamanı geldikçe tekrarlanması vurgulanmaktadır. Ayrıca beceriler kazanıldıkça her kazanılan becerinin üzerine bir üst seviye beceri gelişimsel hedef olarak alınmalıdır.

0-36 Aylık farklı bölgelerdeki çocuklar için uygulanabilir olması, günlük akışın belli saat dilimleri ve etkinlik türleri ile sınırlandırılmaması, özel eğitime gereksinim duyan çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına göre uyarlamalar yapılabilmesi programın esnekliğine dikkat çekmektedir.

Evrensel tasarım, erken öğrenmede özel bir program oluşturmak yerine programı tüm çocukların bireysel gereksinimlerini karşılayacak şekilde uyarlamayı ifade etmektedir. Buna göre öğrenme ortamında sunum, ifade ve katılım olmak üzere üç tür çeşitlilik yaratılması gerekmektedir.

Öğrenme süreci planlanırken programda yer alan bilişsel, dil, sosyal / duygusal ve motor gelişim alanlarına yönelik gelişimsel özelliklere uygun şekilde geliştirilen göstergelerden yararlanılır.

Etkinlik Zamanı:Eğitimci, çocuğun gereksinimlerini karşıladıktan sonra o gün ele almayı planladığı gösterge ve kavramları destekleyecek oyunlar (etkinlikler) çocukla paylaşılır. Not: Bu bölüme etkinliğin adı yazılmalıdır.

Değerlendirme; yapılan etkinliklerin ne ölçüde gerçekleştiğini gösteren ve amaca ulaşıp ulaşılmadığı konusunda eğitimcilere yol gösteren bir süreçtir. Çocuğa, aileye, eğitimciye, programa, kısacası eğitim sistemine büyük katkılar sağlayan değerlendirme konusunun bütün öğretim kademelerinde olduğu gibi 0-36 aylık dönemde de tesadüere bırakılmaması, planlı, sistemli ve sürekli etkinliklerle yürütülmesi daha da önem kazanmaktadır.

Küçük kas (ince) motor gelişim alanı: El ve ayak hareketlerini anlatır. Bireyin elini ve ayağını koordineli olarak kullanımını gerektirir. Tutma, kavrama, buruşturma, yırtma, çizme, kesme gibi hareketleri içerir.

Örnek bir etkinlik planı aşağıda gösterilen bölümleri içermelidir.

• Etkinlik Adı

• Gelişim Göstergesi

• Materyal

• Öğrenme süreci

• Uyarlama

• Güvenlik önlemleri

• Değerlendirme

Eğitimci Öz Değerlendirme Formu, eğitimcilerin farklı alanlardaki becerilerini gözden geçirmelerine ve eksik olduklarını fark ettikleri alanları geliştirmelerine katkı sağlayacak nitelikte hazırlanmıştır. Bu formda eğitimcilerin aile, beslenme, etik, program, gelişim alanları, güvenlik ve sağlık, iletişim, materyal, kişisel ve mesleki gelişim konularında kendilerini değerlendirmelerini sağlayan bölümler bulunmaktadır.

Erken çocukluk eğitiminin amaçları genel olarak toplumsal amaçlar, eğitsel amaçlar ve gelişimsel amaçlar olarak üç başlık altında toplanmıştır. Bu amaçlar şu şekilde ifade edilmiştir:

Erken çocukluk eğitiminin toplumsal amaçları;

• Çalışan kadınların çocuklarına bakım hizmeti vermek
• Her çocuğa eğitim sunmak ve onların bireysel gelişimlerine katkı sağlamak
• Çocukların birbirleriyle ve diğerleriyle ilişki kurarak sosyalleşmesine yardımcı olmak

Erken çocukluk eğitiminin eğitsel amaçları;

• Çocukların duyu organlarının gelişimin desteklenmesi
• Çocukların çevreye olan duyarlılıklarının artırılması

Erken çocukluk eğitiminin gelişimsel amaçları;
• Çocukların doğal gelişim evrelerini göz önünde bulundurarak gelişimine katkı sağlayacak yaşantılarına önem vermek

Türk milli eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak okul öncesi eğitimin amaç ve görevleri;

• Çocukların beden, zihin ve duygu gelişimini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak

• Onları ilkokula hazırlamak,
• Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak,
• Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır (MEB, 2013).

Açıkça görüldüğü gibi Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı’nda belirtilen okul öncesi eğitimin amaçları çocuğu merkeze alarak her anlamda desteklemesini öngörmektedir.

Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için bireylerin temel ihtiyaçlarının karşılanması gerekmektedir. Okul öncesi eğitimin çocukların temel gereksinimleri dikkate alınarak planlanması bu nedenle oldukça önemlidir. Okul öncesi dönem çocuklarının temel gereksinimleri; temel bakım ve beslenme, güvenlik, sevgi ve duygusal yakınlık, zengin uyarıcılara sahip öğrenme ortamı, rehberlik ve destek olarak sıralanabilir. Okul öncesi dönemde eğitim bu temel gereksinimlere uygun olarak planlanmalıdır.

Her ne kadar gelişim ve öğrenmede belirli genel bir sıralama ve zamanlama olsa da çocukların kalıtımsal ve çevresel özelliklerine bağlı olarak gelişim hızları farklılık gösterebilir. Aynı yaş grubundaki çocuklar ortak özellikler taşısalar da aralarında pek çok açıdan farklılık olabilir. Bu farklılıklar gelişimsel farklılıklar olabileceği gibi kişilik farklılıkları, öğrenme stillerinde farklılık, sosyal ve kültürel farklılıklar olabilir. Okul öncesi eğitim uygulamalarının bu farklılıkları dikkate alarak planlanması çocukların ihtiyaçlarına cevap vermeyi ve planlanan hede ere ulaşabilmeyi kolaylaştıracaktır.

Okul öncesi dönem çocukları yaratıcıdırlar, hayal güçleri oldukça geniştir ve bu iki özellik gelişime açıktır. Okul öncesi eğitimciler çocuklara hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını ortaya koyabilecekleri ve geliştirebilecekleri türde etkinlikler sunmalıdırlar. Yapılandırılmış etkinliklerden kaçınılmalı, yapılandırılmamış etkinliklere eğitim programında daha fazla yer verilmelidir. Eğitim ortamı çocukların yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini zenginleştirecek şekilde hazırlanmalı ve çocuklara farklı materyaller ve öğrenme merkezleri sunulmalıdır.

Eleştirel düşünme becerisine sahip bireyler yetiştirilmesi eğitimin temel hedefleri arasındadır. Erken yıllardan başlayarak bu yönde çalışmalar yapmak bu amaca ulaşmayı kolaylaştıracaktır. Okul öncesi dönemde uygun rehberlik ve destek ile çocukların eleştirel düşünme becerisi kazanmaları için ilk adımlar atılmalıdır. Çocuklar kendi seçimlerini yapmaları ve sonuçlarını düşünmeleri, aynı zamanda duygu ve düşüncelerini paylaşmaları yönünde cesaretlendirilmelidirler. Çocuklara ne yapmaları, nasıl yapmaları gerektiği doğrudan dikte edilmemeli, ne yapacaklarına ve nasıl yapacaklarına karar vermeleri için düşünürlerken onlara rehberlik edilmelidir. Duygu ve düşüncelerini diğerleriyle paylaşmaları için çocuklara fırsat tanınmalıdır.

Ülkemizde okul öncesi eğitime yönelik eğitim programı geliştirme çalışmaları ilk kez 1994 yılında yapılmıştır. Daha sonra bu program 2002 yılında tekrar gözden geçirilerek geliştirilmiş, uygulamalar sonrası 2006 yılında denenip geliştirilmek üzere bir kez daha revize edilmiştir. Bu program ulusal ve uluslararası alan araştırmaları, uygulamadan gelen dönütler ve Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitiminin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında yapılan analizler doğrultusunda 2012 yılında yeniden güncellenmiştir. Pilot uygulamaların ardından Okul Öncesi Eğitim Programı 2013 yılında tüm Türkiye’de uygulanmaya başlamıştır.

Programın sarmal olması, kazanım ve göstergelerin süreç boyunca, gerekli durumlarda farklı etkinlikler ile tekrar tekrar ele alınabildiği anlamına gelir. Bu özellik ile kazanımların gerçekleşmesi, pekiştirilmesi ve kalıcılığının sağlanması kolaylaşır.

Keşfederek Öğrenme Önceliklidir

Program, çocuğun öğrenme sürecine etkin katılmasına, öğrendiklerini farklı durumlara transfer etmesine ve yeni durumlarda kullanmasına olanak verir. Aynı zamanda, çocuğun çevresindekileri fark etmesini, merak ettiklerine ilişkin sorular sormasını, araştırmasını, keşfetmesini ve oyunla öğrenmesini destekler.

Kültürel ve Evrensel Değerleri Dikkate Alır

Program bu yönüyle çocukların yerel ve evrensel değerleri benimsemesine, toplumdaki farklılıklara saygı duymasına ve farklı özellikleri olan bireylerle uyum içinde bir arada yaşamasına ilişkin deneyimler sunar. Programda değerler eğitimi ayrı bir alan olarak ele alınmamış ancak kazanım ve göstergelerde bütüncül bir biçimde vurgulanmıştır.

İyi planlanmış eğitim ortamlarında bulunması gereken özellikler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Eğitim ortamı çocukların gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Eğitim ortamı aynı yaş grubunda olan ancak farklı beceri düzeyinde olan çocuklar tarafından kullanılabilir. Bu bağlamda, tüm çocukların gereksinimlerini karşılayabilecek ve ilgi alanlarını destekleyecek biçimde hazırlanmalıdır.

Eğitim ortamı güvenli olmalıdır. Çocuklar çevreyi keşfetmeye yönelik doğal bir meraka sahiptir. Bu merak ve keşif isteği öğrenmeyi sağlayacak biçimde desteklenmelidir. Çocukların keşfetme sürecini gerçekleştirebilmeleri için güvenli bir eğitim ortamı sağlanmalıdır.

Eğitim ortamı çok amaçlı olmalıdır. Böylece çocuklara yeni denemeler yapma ve problem çözme olanağı sağlar. Çok amaçlı bir eğitim ortamı düzenlerken öğrenme süreçlerini destekleyecek esneklik ve çeşitlilik olmasına dikkat edilmelidir. Bireysel oyunların yanı sıra grup iş birliğine dayalı, sosyal, sakin ve aktif oyunlara uygun düzenlemeler yapılması çocukların gereksinimlerine duyarlı bir ortam sunmak için gereklidir.

Eğitim ortamı çocukların problem çözme becerilerini ve yaratıcılığı destekleyici biçimde düzenlenmelidir. Farklı materyaller ve uyarıcılar yoluyla çocuklar çeşitli deneyimler kazanırlar ve kendi yeteneklerinin farkına varmaları desteklenir. Bu nedenle, eğitim ortamında farklı duyulara ve farklı gelişim alanlarına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.