KURUM KÜLTÜRÜ

Kültür sözcüğü Latince “colere” den türetilmiştir. Sözcük anlamıyla “colere” ekin, sipariş, bakım anlamına gelmektedir. Cultura sözcüğü ilk kez Voltaire tarafından insan aklının oluşumu, gelişimi ve geliştirilmesi anlamında kullanılmıştır.

Kültür, toplum içerisindeki her türlü bilgiyi, ilgiyi, alışkanlığı, değer ölçülerini, genel durum, görüş ve zihniyet ile her türlü davranış biçimlerini de kapsamaktadır.

Belirsizlikten kaçınma bir toplumun kuşku uyandıracak durumlar karşısında kendini tehdit altında hissetme, kurallar ve diğer güvenlik önlemleri yoluyla bunları engelleme çabalarının derecesini gösterir. Belirsizlikten kaçınma özelliğinin yüksek olduğu toplumlarda insanlar genelde istikrar aramakta; belirsiz, açık olmayan ve yazılı kurallarda yeri bulunmayan, şüpheli ve riskli durumlardan korkmakta ve çekinmekte; otorite, hiyerarşi, yazılı ve formel kurallara sıkı sıkıya bağlı kalarak kendilerini güvence altına almak istemektedirler.

Örgüt kültürü üzerinde üst yönetim ve liderlerin önemli etkileri vardır.

Kurum kültürünün, çalışanlar için etkin bir motivasyon kaynağı olarak verimlilik ve etkinlik üzerinde artırıcı bir rolü vardır. Birçok işletme, çalışanlarını motive etmek için prim ve promosyon tarzında ödüllendirmeler ile istenmeyen tayinler ve maaş azaltmaları tarzında cezalandırmalar uygulamaktadır.

Kurumsal kültür tutarlılığı; koordinasyonu ve kontrolü teşvik ettiği, belirsizliği önleyip motivasyonu arttırdığı için organizasyonun etkinliğini ve böylelikle de rekabet şansını yükseltmektedir. Birçok teorisyen, bunun resmin yalnızca bir parçası olduğunu, bir organizasyonun kültürü ile performansı arasındaki ilişkinin her zaman pozitif olmadığı- nı savunmaktadırlar.

Kurum kültürünü oluşturan faktörler, değerler; varsayımlar; normlar; inançlar; semboller; mit, hikâye ve efsaneler; liderler ve kahramanlar; sloganlar; dil; teknoloji; törenler olarak açıklanabilir.

Normlar, onaylanan davranışlar olup davranışın yazılı olmayan kuralları ve standartlarıdır. Her kültürde toplumsal düzeni sağlayan, bireylere yol gösteren, doğru ve yanlışı, olumlu ve olumsuzu belirleyen kurallar, standartlar ve fikirler bulunur. Bütün bunlara norm adı verilir. Norm, yaptırımı olan kurallar sistemidir. Her toplumda bireylerin tutum ve davranışlarını belirleyen, nasıl giyineceklerinden nasıl yiyeceklerine, belirli yerlerde nasıl oturacaklarına kadar çeşitli normlar yer alır. Normlar toplumda ödül ve ceza ile güvence altına alınırlar.

Statü töreni, bireyin statüsündeki değişimi gösterir. Örneğin, emeklilik yemekleri.

Bütünleşme törenleri, örgütteki farklı grupları birleştirmeyi ve daha büyük bir örgüt olma isteğini pekiştirir. Geleneksel olarak düzenlenen piknikler bu törenlere örnek olarak verilebilir.

Kültür kavramının örgütlerle bağdaştırılarak örgüt kültürü kavramının yerleşmesi ve kavramın ilgili literatüre girmesi 1980’li yılları bulmuştur (Türk, 2007)

Cultura sözcüğü ilk kez Voltaire tarafından insan aklının oluşumu, gelişimi ve geliştirilmesi anlamında kullanılmıştır.

Maddi kültür, kültür unsurlarının elle tutulup gözle görülebilen kısmıdır. Ayrıca insanların tabiatla mücadele araçları da maddi kültür içerisinde düşünülmektedir. Maddi kültür kapsamına imalatın şeklini ifade eden üretim teknikleri, yol ve bina inşaatları, evlerin donatılıp döşenmeleri, giyim ve kuşam şekilleri, her türlü ulaşım araçları, fabrikalar, köprüler, barajlar gibi elemanlar girmektedir.

Hofstede, kültür kavramını “zihinsel programlama” adını verdiği bir yaklaşımla ifade etmektedir.

Hofstede uluslararası bir şirket olan IBM’in tüm dünyadaki çalışanlarına gönderilen ayrıntılı mülakat ve anketler ile temel kültürel farklılıkları belirlemiş ve bu farklılıkları dört temel boyutta ifade etmiştir (Eğinli ve Çakır, 2011:40):
• Güç mesafesi

• Belirsizlikten Kaçınma

• Bireycilik ve Ortaklaşa Davranış

• Erillik ve Dişillik

Örgüt kültürü; bir gurubun, bir örgütün veya bir işletmenin üyelerinin ortaklaşa paylaştıkları ve kabul ettikleri, onların davranışlarını yönlendiren ve örgütü
karakterize eden, gelenekselleşmiş, düşünme, hissetme ve tepki verme yollarının sonucu ortaya çıkan normlar, davranışlar, değerler, inançlar ve alışkanlıklardan oluşan temel sayıtlar, semboller ve uygulamalar bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Örgüt kültürünün belli başlı fonksiyonlarını birtakım yazarlar şu şekilde sıralamışlardır (Kuraner, 2011):

Örgüt kültürü;
• Bir örgütsel biçimlendirme aracıdır.
• İş görenlerin davranışlarını biçimlendirir.

Kurum kültürünün fonksiyonları başka bir şekilde de sınıflandırılabilir (Soydaş, 2001):

Çatışma Azaltma: Çatışma, iki veya daha fazla kişi arasında veya gruplar arasında çeşitli kaynaklardan doğan anlaşmazlık olarak tanımlanabilir.

Örgüt kültürü, işlevlerinden dolayı hem yöneticiler hem de çalışanlar için bazı yararlar sağlamaktadır. Bu yararlar şunlardır (Kuraner, 2011):

Örgüt kültürü, yeni yöneticilerin bilgi, beceri ve davranışlar kazanmalarına yardımcı olarak yetişme ve gelişmelerine olumlu katkıda bulunur.

Örgüt kültürü, biz duygusunu geliştirir ve bireyleri  işletmeye bağlar.

Örgütlerde çeşitli nedenlerle ortaya çıkan çatışmalar örgüt kültürünün geliştirdiği
bazı standart uygulamalar ve süreçler yardımı ile azaltılır ve yumuşatılır. 

Örgüt kültürü sembollerle, seremonilerle, kahramanlarla, sloganlarla, hikâyelerle,  nesilden nesile aktarılarak örgütsel yaşamı sürekli kılar.

Örgüt kültürü,  iş yapma yöntem ve süreçlerinde standart uygulamalar getirerek örgütsel verimliliği arttırır.

Normlar; onaylanan davranışlar olup davranışın yazılı olmayan kuralları ve standartlarıdır. Her kültürde toplumsal düzeni sağlayan, bireylere yol gösteren, doğru ve yanlışı, olumlu ve olumsuzu belirleyen kurallar, standartlar ve fikirler bulunur. Bütün bunlara norm adı verilir.