KURUM KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 23

Organizasyonel değerler, insanların yaptıkları şeyleri bu kadar derinden etkileyebildiği için değerler üzerindeki vurguya çok önem veren bir yönetimin olduğu firmaların son derece başarılı olduğu görülmüştür. Bu firmaların üç ortak özelliği ise şöyledir:
• İşlerini yürütme konusunda kesin ve net bir felsefeye sahiptirler ve bu felsefenin  savunucusudurlar.
• Yönetim, firmanın ekonomik ve sektörel çevresine uymasını sağlayan bu değerlerin şekillendirilmesi ve ince ayarlarının yapılmasına ve bu değerlerin organizasyona iletilmesine ciddi bir dikkat harcar.
• Bu değerler, en alttaki üretim işçisinden tepe yönetime kadar firma için çalışan
herkes tarafından bilinir ve paylaşılır. (Deal ve Kennedy, 2000:22)

Charles Handy ve Roger Harrison kurum kültürünü güç, rol, görev ve birey kültürü olmak üzere dört ana grupta incelemiştir.

Bir kişinin lider olarak kabul edilebilmesi, onun üstün nitelikleri bulunduğunun, izleyicileri, çevresi ve astları tarafından kabul edilmesine, bu niteliklerin onlara güven vermesine, ayrıca bu kişinin etkisini kabullenmelerine bağlıdır.

Hırslı ve heyecanlı olmak, kararlı ve tutarlı olmak, zamanı iyi kullanmak liderlerin genel özellikleri ve niteliklerindendir.

Liderlerde sıradan insanlarda olmayan olağanüstü niteliklerin bulunduğuna inanılmaktadır. Aşağıda sıralanan özelliklerin bir araya gelmesi liderlik için tatmin edici bir model oluşturmaktadır (Erengül, 1997:49):
• Liderler idealist olmaktan çok pratiktir. Güven, olgunluk, azim, enerji ve strese
dayanma gücü gereklidir.
• Sorunları göğüsleyebilmek önemlidir.
• Kavramsal ve teknik konularda olduğu kadar insan ilişkilerinde de uzmanlık gerekir.
• Lider, iş koşularından çok işin içeriğine ilgi duymalıdır.
• Bilgi, zekâ, başarı, sosyoekonomik düzey ve mizah yönüyle lider grup ortalamasının üzerinde olmalıdır.

• Gizlilik yerine açık ve dürüst olmak önemlidir
• Planlama, sorun çözme ve karar vermede katılımı teşvik etmelidir.
• İş oryantasyonunu ve birey oryantasyonunu ikisinden de taviz vermeden bütünleştirebilmelidir.
• Üst yönetimin otoritesine karşı olumlu bir yaklaşım sergilemeli ve astlardan çok
üstlerin vizyonuyla özdeşleşmelidir.

Yönetici; başkaları adına çalışan, önceden belirlenen amaçlara ulaşmak için
çaba harcayan, işleri planlayan, uygulatan ve sonuçları denetleyen kişidir. Lider ise bağlı bulunduğu grubun amaçlarını belirleyen ve bu amaçlar doğrultusunda grup üyelerini etkileyen ve davranışa yönelten kişidir.

Yönetici, kurum kültürünü yorumlarken otorite yapısına ve hiyerarşiye önem verir. Liderin ruhu ise lider olarak yön belirleme ve öncelik saptamaya eğilimlidir.

Geleneksel liderlik tarzları olarak otoriter, demokratik-katılımcı, hümanist ve liberal (serbestçi) liderlik tarzları ilk akla gelenlerdir.

Hümanist liderlik tarzını benimseyen liderler babacan bir tavır sergilerler. Korumacı rolündedir. Karar alırken bazen orta basamaktakilerin fikirlerini almasına rağmen genellikle patron adına yetkisini kullanır. Ödül sistemini ağırlıklı olarak kullanır. Duygusal yönlendirmelerle motive eder. Zorunlu kalmadıkça ceza uygulamaz (Sabuncuoğlu ve Tüz, 2005: 212).

Modern liderlik tarzları, karizmatik liderlik, koç stili liderlik, etkileşimci (transaksiyonel) ve dönüşümcü (transformasyonel) liderlik tarzları olarak ele alınır.

Etkili bir liderliğin örgütler açısından önemi aşağıdaki özelliklerle ifade edilmektedir (Bouchard 2011’den aktaran Abdullah, 2013: 8-9):
• Güven Oluşturma: Bir liderin temel görevi, astların ve çalışanların durumlarını anlamak ve idare etmektir. Bir lider, çalışanlarını daha çok çalışmaları için motive
ederek cesaretlendirmeli, örgütsel hedefleri etkili ve etkin biçimde başarmaları için onlarda güven oluşturmalıdır.
• Verimlilik: Bir örgütün etkin ve etkili bir performans ortaya koyabilmek için insani ve insani olmayan mevcut kaynakları kullanılmaktadır. Bu hedefe yalnızca istekli ve yetenekli çalışanlarla ulaşılabilir. Bu aşamada liderin rolü, örgütsel etkinliğe katkıda bulunmaları için çalışanlarını teşvik ederek verimliliği artırmaktır.
• İş Tatmini: Çalışanlara daha iyi maddi teşvikler sağlayarak ve fiziki çalışma koşullarını iyileştirerek daha çok iş tatmini elde edilebilir. Bunun yanı sıra bir liderin çalışanlarına karşı gösterdiği davranışlar iş tatmininde oldukça önemlidir.
• Grup Çabaları: Bir lider, çalışanlarının işlerini istek ve ilgiyle yerine getirmelerini ve örgütün daha iyiye gitmesi için karşılıklı güven içinde olmalarını sağlamaktadır. Lider, çalışanlarını dostça ilişkilere yönelterek örgütsel hedefleri başarmaları için birbirleriyle iş birliği içerinde olmaları üzerine vurgu yapmaktadır.
• Faaliyetleri Örgütleme: Çoğu kez örgütsel çevre bir lider veya yönetici eksikliğinden dolayı kaos ve çatışmayla karşılaşmaktadır. Dolayısıyla bir lider, örgütsel faaliyetleri çalışanlar arasındaki çatışma olasılığını azaltacak şekilde eşit ve adaletli biçimde devretmektedir.
• Çalışanlara Moral Verme: Bir örgütte çalışanların moralinin yüksek olması için etkili bir liderlik oldukça önemlidir. İyi bir lider, daha iyi insan ilişkileri geliştirerek
düşünce ve davranışlarıyla gruba doğru şekli vermektedir. Ayrıca astlar üzerindeki kontrol ve disiplini sürdürmek suretiyle grubun üyeleri arasındaki etkileşimleri de kolaylaştırmaktadır.
• Koordinasyon: Bir lider, örgütün hedefleriyle kişilerin hedeflerini bir araya getirme rollerini yerine getirmektedir. Lider, her çalışanı işi ile ilgili olarak bilgilendirerek, gerçekleştirilen çabaların koordinasyonu için ortak karar alarak grubun tamamıyla gerekli bilgileri paylaşmaktadır.

Kurum kültürünün oluşturulması kadar önemli bir diğer konu da kültürün, kurumun yeni üyelerine aktarılması veya kazandırılmasıdır. Kurumdaki insan kaynakları uygulamalarının ve alıştırma faaliyetlerinin kültürün geliştirilmesinde ve pekiştirilmesinde büyük önemi vardır.

Edgar Schein; kurum kültürünü örgütün dış çevreye adaptasyonu ve iç bütünleşmesi sırasında keşfettiği, bulduğu ve iyi sonuç verdiğinden geçerli kabul ettiği, bu yüzden de bunları anlamada, düşünmede ve hissetmede en doğru yol olarak yeni üyelere öğretilmesi gereken temel varsayımlar modeli olarak tanımlamıştır. Doğru cevap B’dir.

Kültürün iki düzeyi vardır. Bunlar; görünür düzey ve daha az görünür olan derin düzeydir. Görünür düzey; davranış modelleri, sosyal/psikolojik çevre ve grup tarafından kullanılan yazılı/sözel dilden oluşur. Az görünür yani derin olan düzey ise grubun değerleriyle ilişkilidir. Paylaşılan değerler hedeflerden oluşur ve grubun gerekliliklerini şekillendirir. Doğru cevap C’dir.

Kurum kültürü kurum içerisinde bütünleştirme, koordinasyon ve motivasyon işlevi görmektedir. Ayrıştırma bu işlevler arasında yer almamaktadır. Doğru cevap D’dir.

Kurum kültürü, çalışanların davranışlarına semboller aracılığıyla yerleşir.  Bu semboller:

Kurum kültürü üzerinde etkisi olan unsurlar vardır. Bunlar:

Kurumsal itibarın daha önemli hale gelmesinde etkili olan altı çevresel eğilim şöyle sıralanmaktadır:

• Küreselleşme
• Bilgiye ulaşılabilirlik
• Ürün metalaşması
• Medya
• Reklam doygunluğu (kirliliği)
• Paydaş aktivizmi

Yönetim tarzı bu eğilimler arasında değildir. Doğru cevap E'dir.

Rekabet avantajı sağlamada kurumların stratejik silahı olarak nitelenen kurumsal itibarın oluşmasında üç faktörün önemli olduğu belirtilmektedir:

Doğru cevap A’dır.

Lewellyn  itibar ölçümü için, kurumsal kimlik ve imajın boyutlarıyla ilgili kapsamlı bir çerçevenin geliştirilmesini zorunlu görmektedir. Doğru cevap D’dir.