KURUMİÇİ HALKLA İLİŞKİLERİN YÖNETİMİ VE LİDERLİK

Yönetim, bir süreç olarak ele alındığında, özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir. Yönetim;
• İnsana yönelik bir süreçtir,
• Grup niteliği taşımaktadır,
• Amaca yöneliktir,
• Otorite sürecidir,
• İş bölümü ve uzmanlaşmaya dayanmaktadır,
• Rasyonel bir süreçtir,
• Evrensel bir karakteristiğe sahiptir,
• İletişimi temel almaktadır.

Yönetim işlevleri olarak adlandırılan faaliyetler bütünü planlama, örgütleme, yöneltme, koordine ve kontrol etme olmak üzere toplam beş baslık altında ele alınmaktadır.

Yönetim sürecinde gerekli olan iş gücü, yer, araç gereç gibi gereksinimlerin saptanmasını ve gerektiği gibi bir araya getirilmesini içeren yönetim işlevi örgütlemedir.

Lider;
• Kendisini tanımalı ve geliştirmelidir,
• Yeterli bir bilgiye sahip olmalıdır,
• Sorumluluk duygusuna sahip olmalıdır,
• Yerinde karar vermelidir,
• Her zaman bir lider gibi davranmalıdır,
• Grup üyelerini tanımalı ve korumalıdır,
• Grup üyelerini bilgilendirmelidir,
• Grup üyelerinde sorumluluk duygusunu geliştirmelidir,
• Kurumun mevcut imkânlarını en iyi şekilde kullanmalıdır.

Liderin kurum içinde kendisini takip edenleri etkileyebilmek için başvuracağı güç kaynakları yasal güç, ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, uzmanlık gücü, benzetim ya da karizmatik güçtür.

Kurumsal yapı temelli olarak hiyerarşiden kaynaklanan ve liderin statüsü ile ilişkili güce yasal (legitimate) güç denir. 

Daniel Goleman’ın üç binin üzerinde yöneticiyle gerçekleştirdiği araştırma sonuçlarına dayanarak geliştirdiği liderlik tarzlarından biri olan demokratik lider tarzının etkin olduğu durum; destek ya da konsensüs oluşturmak veya değerli elemanlardan
girdi almaktır. 

Liderlikle ilgili pek çok teori bulunmaktadır. Bu teorileri özellikler teorisi, davranışsal teoriler, durumsal teoriler ve liderlik teorilerindeki yeni yaklaşımlar olarak sınıflamak mümkündür.

Liderlik teorilerindeki yeni yaklaşımlar şunlardır: Dönüsümsel Liderlik, Karizmatik Liderlik, Antrenör Tipi Liderlik, Liderliğe İkame Kuramı, Kadın Liderler.

Liderliğe İkame Kuramı: “Bir lider tarafından yapıyı harekete geçirme davranışının
gösterilmesi, yalnızca liderin grubu için görevin yapılandırılmamış bulunduğu durumlarda etkin olacaktır. Başka bir deyişle, şayet görevin kendisi büyük ölçüde yapılanmış ise, liderin yapıyı harekete geçirmeye yönelik herhangi bir davranışta bulunması gerekmeyecektir. Kısacası, yapılanmış koşulların varlığı liderliği ikame edebilecektir”

İşletmeler açısından bir liderden beklenen görev ve davranışlar vardır. Bunlar:

• Firmayı başarıya götürecek bir strateji oluşturma,
• Firmanın yapması gereken işin özünü belirleme,
• İnsanları ikna etme,
• İnsanları dinlemeye çalışma,
• Eğer işletmenin içinde bulduğu şartlar, belirsiz ve verilmesi gereken zor kararlar
varsa, liderler kararı vermeli, seçmeli ve harekete geçmelidir.

Liderler sahip oldukları farklı özellikleriyle başkalarını etkileyen, hedeflere dayalı vizyon ve misyon oluşturabilen kişilerdir. Yöneticiler ise başkaları tarafından o pozisyona getirilmiş, onlar adına belirlenmiş hedeflere dayalı olarak çaba gösteren, işleri planlayarak, uygulayan ve denetleyen kişilerdir. Yöneticilerin ödül ve cezaya dayalı
yasal bir gücü vardır. Liderlik bir süreç iken, yöneticilik bir konumdur. Liderlik, anlaşılabilir öğrenilebilir, gözlenebilir bir beceriler ve uygulamalar dizisidir.

Kontrolör Olarak Lider: Kurum içinde görev alan bir lider, bağlı bulunduğu grubun
kontrolörü konumundadır. Her kurumun kendi içinde barındırdığı farklı özellikte ve
farklı nitelikte gruplar vardır. Grup liderinin, bu grubun oluşumun etkili olduğu kadar,
grup üyelerinin amaçlara uyumluluğunu kontrol yetkisine de sahiptir.

Grup Sembolü Olarak Lider: Kişilerin kurum içerisinde sahip oldukları statülerin sembolleri vardır. Kişinin görevine göre oturduğu oda, mobilyalar, kendisine sağlanan olanaklar ve ayrıcalıklar kişinin görevinin sembolü olarak görülür. Aynı şekilde kurum içindeki grupların da grubun rengi, rozeti vb. kendilerine has sembolleri vardır. Bazı durumlarda bir grubun devamlı lideri olan, grubun sürekliliğini sağlayan kişi aynı zamanda o grubun sembolü olabilir.

Etkili liderlik, sosyal bilimler alanında birçok terimde olduğu gibi bakış açısına göre farklılık gösteren bir kavramdır. Etkili liderin nasıl olması gerektiği ya da etkili lider kriterlerinin neler olduğu sorusu üzerinde durulduğunda, temel olarak kurumun hedeflerine ulaşması ile etkili liderlik arasında bir bağ olduğu söylenebilir. Bununla birlikte grubun sürekliliği, büyümesi, kapasitesi, performansı, çalışanların lidere yönelik tutum ve davranışları da etkili liderlik kriterlerini oluşturur.

Çalışanlara karşı sorumluluk sahibi bir lider kurum kültürünün aktarılmasında şu özellikleri taşımalıdır: 

• Anlamları oluşturucu, düzenleyici ve etkileyicidir.
• Simge, ideoloji, efsane, özel bir kurum dili, inanç ve törenlerin yaratıcısıdır. Bunları gerektiğinde dönüştürüp değiştirebilmektedir.
• Örgüt yapısını canlandırıcı, harekete geçirici ve esneklik kazandırıcıdır.
• Bir tür mimardır.
• Yükseltici, özendirici, ruh ve ilham vericidir. İnsanları yenilik yapmaya ve böylelikle
gelişmeye özendirir.
• Çalışanların bilinçaltında bulunanları, bilinç düzeyine çıkarır.
• Manevî bir özellik taşır. İnanırlık ve coşku izleyicileri ile bütünleşmesinin iki özelliğidir. 

• Bu tür lider, lider ve izleyicileri birbirini yüksek motivasyon ve moral düzeylerine ulaştıracak biçimde ilişki kurduklarında ortaya çıkar. Kişilerin yaşamına anlam
verme üzerine kurulur.
• Çevresel koşulların sürekli değişimi, önceden belirlenen rol gereklerine göre hareket etmeyi normal, rutin yönetimi değil, yenilikçilik ve yaratıcılığı gerektirir. Bu da
kurumsal amaçların vb. yeniden biçimlenmesini, dönüştürülmesini gerektirir.

Kurumiçi iletişim sürecinin yönetilmesinde liderin görevlerini şu şekilde sıralamak
mümkündür:

• Çalışanları çift yönlü bir iletişime özendirmek amacıyla sürekli temas hâlinde olmalıdır.
• Çalışanlar arasındaki iletişimi güçlendirmelidir ve varsa iletişim engellerinin ortadan kaldırılmasına yönelik ortak görüşmeler düzenlemelidir.
• Yönetim sürecinin her aşaması hakkında çalışanlara sürekli bir bilgi akışı sağlamalıdır. Böylelikle çalışanlarda bilinmezlikten doğabilecek güvensizliğin önüne
geçilebilmektedir.
• Çalışanların istek ve eleştirilerini rahat bir şekilde iletebilmelerini sağlamalıdır.
• Lider eğer yönetici konumunda değilse ast-üst ilişkilerinin olumlu yönde ilerlemesine yönelik aracı olmalıdır.

Antrenör Tipi Liderlik: Bu tip liderlik faydalı ve gerekli yetenekleri öğrenmek ve kullanmakta diğerlerine yardımcı olmaktır.

Dönüşümsel Liderlik: Dönüşümcü liderlik anlayışa göre, lider izleyicilerin ihtiyaçlarını, inançlarını ve değer yargılarını değiştiren, organizasyonları değişim ve yenilenmeyi gerçekleştirerek üstün performansa ulaştıran kişidir.

Karizmatik Lider: Bu tarz liderler yönetimin kahramanları olarak kabul gören
ve geleceğe ilişkin vizyonları olan, yaratıcı fikirler ortaya koyan insanlardır. Karizmatik liderlik demokratikleşmeyi ve gruplar içerisinde hiyerarşi, geleceğe yönelim, misyon ve hedeflere ulaşmayı sağlamak amacıyla koşulları hazırlamak için ortaya çıkmaktadır.