KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Endüstri öncesi toplum fiziksel insan gücüne, endüstri toplumu enerjiye bağımlı bir yapı sergilerken endüstri sonrası toplum ise bilgi üzerine temellenir. Ancak, Bell için endüstri sonrası toplumun dönüşümü, bir devrimden çok bir yeniden yapılanmadır. Eski yapının karakterinde ortaya çıkan bir değişimdir. Bu süreçte üç temel konu başlığı dikkat çeker:

• Ekonomide imalat sektöründen hizmet sektörüne olan dönüşüm
• Teknolojide yeni bilimsel temelli sanayinin öne çıkışı
• Sosyolojik anlamda ise yeni seçkinlerin ortaya çıkışı ve yeni tabakalaşma ilkelerinin doğuşu (Polomo, 2007).

Avrupa ve hemen ardından Amerika’da yaşanan modernleşme sürecinin ve toplumsal dönüşümün ortaya çıkardığı yeni bir döneme karşılık gelen endüstri sonrası toplumda hem iş tanımlarında hem de sosyal tabakalaşmada anlamlı değişimler olmuştur. İş koşulları bütünüyle değişime uğramış, insan-makine ilişki- sinin yerine makine-makine ilişkisi almıştır. Endüstri sonrası toplum, hizmetler üzerine odaklanmıştır. Artık toplumsal ilişkiler bir hasta-doktor, öğretmen-öğrenci, alıcı-satıcı gibi hizmet ilişkilerine dayanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yeni medya düzeni kavramı; gündelik yaşamın bir yandan yeni medya araçları tarafından yeniden şekillendiği, diğer yandan da yeni medya araçlarının da bu yeni yaşam biçimine uyumlu bir şekilde tasarlandığı 2000’li yılların teknoloji ve iletişime dayalı yeni yaşam biçimlerini tanımlar. Yani 21. yüzyıl için kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Kullanıcı tarafından üretilmiş içerik: Web 2.0 uygulamalarının olanak sağlamasıyla birlikte ağ ortamında oluşturulan tüm sayısal video, bloglar, podcastler, forumlar, yorum siteleri, sosyal ağlar, mobil ve telefon fotoğraf uygulamaları ve Wikiler gibi uzmanlaşmış profesyoneller değil de bizzat ağda yer alan kişiler tarafından üretilmiş ve paylaşılmış içeriklerin tümüdür.

Profesyonel rutin ve uygulamalar dışında amatör bir üretim biçimi, kullanıcı içeriğinin olmazsa olmaz kurallarından biridir. Bu süreç içerisinde kullanıcının ürettiği içerikten para kazanmak gibi profesyonel bir beklenti içinde olması, üretilen ürünü bir kullanıcı içeriği olmaktan çıkaracaktır. Kullanıcı içeriğinin üretilmesindeki temel motivasyon nedenleri kişilerarası iletişim kurma, ün ve prestij kazanma, bireyler tarafından kabullenme, tutku, kendini ifade etme isteği, var olma mücadelesi gibi nedenler sayılabilir. Bu nedenler dışındaki tüm maddi çıkar sağlamak üzerine kurulmuş profesyonel beklentiler, üretilen içeriği kullanıcı içeriği tanımı kapsamında uzaklaştıracaktır. Doğru cevap D'dir.

Endüstri öncesi toplum fiziksel insan gücüne, endüstri toplumu enerjiye bağımlı
bir yapı sergilerken endüstri sonrası toplum ise bilgi üzerine temellenir. Ancak,
Bell için endüstri sonrası toplumun dönüşümü, bir devrimden çok bir yeniden
yapılanmadır. Eski yapının karakterinde ortaya çıkan bir değişimdir. Bu süreçte
üç temel konu başlığı dikkat çeker:
• Ekonomide imalat sektöründen hizmet sektörüne olan dönüşüm
• Teknolojide yeni bilimsel temelli sanayinin öne çıkışı
• Sosyolojik anlamda ise yeni seçkinlerin ortaya çıkışı ve yeni tabakalaşma
ilkelerinin doğuşu (Polomo, 2007).

Bell (1996), endüstri sonrası toplum kavramını beş temel boyut ve bileşen içinde açıklamaya çalışır. Bunlar:
• Mal üretiminden hizmet sektörüne doğru bir değişimin yaşandığı ekonomik boyuttur. Endüstrileşme süreci tamamlandığında iş gücünün önemli
bölümü çiftçilik, tarım gibi sektörlerden imalat sektörüne doğru kayar.
• İş gücü vasıfsız ve niteliksiz çalışanlardan teknik ve profesyonel çalışanlara doğru dönüşür. Bilim insanları, teknisyenler, mühendisler, sağlık ve
tıp personelleri ve benzer meslek grupları endüstri sonrası toplumun yapı
taşları gibidir.

• Toplumsal dönüşümler için alınan politik kararlarda ve toplumun geleceğinin planlanmasında kuramsal bilgi temel yapı taşıdır.
• Teknolojik değerlerin kontrolü geleceği kurmak adına yönlendirilir. Teknolojik gelişim kendiliğinden değil, toplumsal hedefleri gözeterek planlanabilir ve kontrol edilebilir hâle dönüşür.
• Teknolojik gelişim sıradan değil, entelektüel bir çizgide sürer

Kullanıcı tarafından üretilmiş içeriklerin üç temel özelliği dikkat çekicidir.
Bunlar:
• Kullanıcı içerikleri ağ üzerinde yayımlanmış olmalıdır. Ağ üzerinde yer almayan fakat kullanıcılar tarafından üretilmiş birçok medya içeriğinin varlığı olasıdır ancak bu içeriklerin bir kullanıcı tarafından üretiliş yeni medya
içeriği olarak değer kazanabilmesi için içeriğin bir şekilde yeni medya araçlarından herhangi biri ile paylaşılmış ya da yayımlanmış olması gerekir.
• Kullanıcı içeriğinin diğer içeriklerden farklı olarak bireyler tarafından yaratıcı bir efor sonucunda ortaya çıkarılmış olması gerekir. Ortaya çıkan içeriğin ilk çıkış noktası özgün olmayabilir. Daha önce var olan bir medya metni kullanıcı tarafından yeniden işlenmiş ve yeni bir medya içeriğine
dönüştürülmüş de olabilir. Buradaki belirleyici farklılık, medya içeriğinin bütünüyle biricik olması değil, ilk çıkış noktası özgün olmasa bile, içeriği üreten ya da yorumlayan kullanıcının kendi yorumunu ortaya koyabilmesidir. Çünkü bu süreç içinde medya içeriği ilk bağlamından koparak, ona kazandırdığı yeni bağlama devşirilir. Bu süreç içerisinde kullanıcının medya içeriğine yaptığı dokunuş, bu içeriği kullanıcı üretimi bir içerik hâline sokar.
• Profesyonel rutin ve uygulamalar dışında amatör bir üretim biçimi, kullanıcı içeriğinin olmazsa olmaz kurallarından biridir.

Dönüşüm sürecini tanımlayan temel ögeler ise
• İşin değil, sürecin etrafında örgütlenme,
• Merkezle uyumlu ancak merkezden bağımsız bir yapı,
• Dikey değil, kendi kendini yönetebilen yatay bir hiyerarşik düzen,
• Daha güçlü bir ekip yönetimi, performansa dayalı ödüllendirme sistemi,
• Müşteri ve tedarikçilerle daha güçlü bir iletişim,
• Tüm çalışanlar için önem kazanan yaşam boyu eğitim ve,
• Tüm bu süreçler için temel olan sürdürülebilirlik ilkeleridir

Ağ toplumunun ekonomik yapılanmasında dikkat çeken ilk unsur teknoloji bağımlı bir ekonomiye dayalı olmasıdır. Öyle ki küresel ya da yerel ekonomilerin sağlıklı işlemesi için teknolojik olanakların kullanımı bir gereksinimden çok, bir bağımlılık şeklindedir. Bu bağımlılığın sacayaklarını da bilgi, teknoloji ve bu olanakların yönetime aktarılma kapasitesi, yani işlenebilme becerisi oluşturur. Şirketler için bilgi ve teknolojinin işlenmesi bazı konularda önemli fırsatları da beraberinde getirmiştir. Endüstri sonrası toplumunun önemli kavramlarından biri olan verimliliğin yerini, kârlılık ve şirketlerin stok değerlerindeki artışın alması bunlardan biridir. Yine yeniden yapılanan şirketlerin rekabet gücü ve bu gücün enformasyon teknolojileri sayesinde hızla test edilebilmesi olanağı bilgi teknolojileri sayesinde gitgide kolaylaşmıştır. Doğru cevap E'dir.

Bu küresel ağ yapılanmasında şirketler için dikkat çeken en önemli adımlardan biri de İnternet üzerinden yapılan satış olanaklarıdır. Özellikle yeni enformasyon teknolojisi ile ilgili şirketlerin kalbinde İnternet ortamı bulunmaktadır. Enformasyon şirketleri hem İnternet teknolojisinin altyapısındaki gelişimi hız- landırmak için hem de bireysel kullanıcıların bu ağ içinde daha fazla yer alabil- melerine olanak sağlamak için aynı hedefleri gözeten üretim stratejileri üzerinde birleşirler. Bu strateji için dört önemli sacayağı dikkat çekmektedir:

Bunlardan ilki ağ teknolojilerinin gelişimini hızlandıracak küresel donanımları üreten şirketlerdir. İnternet’in altyapısını sağlayan telekomünikasyon şirket- leri, İnternet servis sağlayıcıları gibi yapılanmalar bu şirketlere örnek gösterilebilir. Çoğunlukla bu şirketler çok uluslu bir yapılanma içinde olabilir. Bu şirketler İnternet’in bel kemiğini oluştururlar, TTNet, Türk Telekom gibi şirketler bunlara örnek gösterilebilir.

İkincisi, ağ teknolojilerinde daha fazla kişinin, daha hızlı işlem görebilmesi için küresel yazılım üreten şirketlerdir. İnternet altyapı uygulamaları üreterek, küresel bir kullanıcı profili geliştirirler ve milyonlarca kişinin aynı dili kullanarak iletişebilmesi için gerekli ortak bilgisayar dilini oluştururlar. Bilgisayar yazılımları üreten Microsoft, Netscape, Adobe gibi şirketler bunlara örnek gösterilebilir.

Üçüncüsü, doğrudan ticaret yapmak yerine, web üzerinde sundukları ücretsiz hizmetlerle, üyelik, komisyon gibi ikincil yoldan gelir elde etmeyi planlayan ağ şirketleridir. Medya komisyonculuk şirketleri, ikinci el ürün satış siteleri bunlara örnek gösterilebilir.

Dördüncü örnek ise İnternet sektörünün geleceğini oluşturan şirket yapı- lanmaları olarak kabul edilebilir. Bu şirketler kendi ekonomik varoluşlarını web üzerinden sürdüren, web tabanlı ekonomik işlemler gerçekleştiren, ticaret geleneklerini e-ticaret üzerine yapılandıran şirketlerdir. Amazon, Hepsiburada gibi şirketler, bu yapılanma için birer örnek oluşturabilir.

Doğru cevap A'dır.

Bireylerin toplumsallaşmasına yeni iletişim teknolojilerinin etkisi konusunda ortaya atılan ilk görüşler, yüz yüze olmayan tüm iletişim modellerinin toplumsallaşma süreçlerini sekteye uğratacağı, araç kullanarak toplumsallaşmanın sağlanamayacağı, sağlansa bile yüz yüze olan iletişim biçimlerinin yerini tutamayacağı yönünde olmuştur. Öte yandan yeni medyanın toplumsal etkileri konusunda daha derinlemesine araştırmalar yapıldıkça, bunun tam tersi sonuçlara ulaşıldığı gözlemlenmiştir. Hatta Pew İnternet Araştırmaları Şirketinin ABD’de yaptığı son araştırmalarda, ABD vatandaşlarının yeni iletişim teknolojileri kullanamaya başladıktan sonra kendilerini daha az yalnız hissettiklerini, İnternet’in sağladığı olanaklar ile daha fazla sosyalleştiklerini, kendilerini eskiye nazaran daha çok bir toplumun parçası olarak düşündüklerini göstermektedir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal ağlar, kişilerin bireysel özelliklerine göre kendi profillerini oluşturabildikleri, oluşturdukları profiller ile kendi bireysel ilişkilerini sürdürebildikleri, aynı zamanda hem bir birey hem de bir grup üyesi olarak iletişimlerini yapılandırabildikleri hem bireysel hem de kitlesel iletişim ortamlarını kullanıcılarına sağlarlar. Bireylerin bilgisayar başında geçirdikleri sürenin artması ve sosyal ağlara erişim olanaklarının taşınabilir aygıtlar ile de gerçekleştirilebiliyor olması, 2000’li yılların en önemli toplumsallaşma ögesinin sosyal ağlar olacağını göstermektedir. Öyle ki günümüz iletişim etkinlikleri dikkate alındığında, sosyal ağlar üzerinden gerçekleştirilen anlık mesajlaşma, haber alma, öğrenme, paylaşma, kamuoyu yaratma, tepki oluşturma gibi etkinliklere sağladığı olanaklardan dolayı sosyal ağların gelecek yüzyılın en önemli iletişim ortamları hâline geleceğini göstermektedir. Taşçı (2010), sosyal ağları veya Web 2.0’ın kapsadığı tüm alt kümeleri aşağıdaki ifadeler ile sıralamıştır:

Bloglar

Mikrobloglar

Sosyal ağlar

Açık kaynak ansiklopediler

Sosyal bookmarking

Sosyal haber

Fotoğraf paylaşımı

Video paylaşımı

Ses ve müzik paylaşımı

Anlık mesajlaşma uygulamaları

Forumlar

Sanal oyunlar

Sanal topluluklar

Doğru cevap C'dir.

Williams (1989), endüstri sonrası çağı üç ana başlık altında inceler. Bunlar: Mekanik çağ, elektronik çağ ve nükleer çağ kavramları ile tanımlanır.

Sosyal yaşantısı içinde kendi aldığı rollere karşılık, karşısındaki kişi ve gruplardan beklediği rol ve
davranış modelleri de bireyin ilk toplumsallaşma sürecinde yaşadığı süreçlerdir. Bu açından bakıldığında aile birincil toplumsallaşma sürecinin ilk temel ögesidir.

• Bloglar
• Mikrobloglar
• Sosyal ağlar
• Açık kaynak ansiklopediler
• Sosyal bookmarking
• Sosyal haber
• Fotoğraf paylaşımı
• Video paylaşımı
• Ses ve müzik paylaşımı
• Anlık mesajlaşma uygulamaları
• Forumlar
• Sanal oyunlar
• Sanal topluluklar

Bu açıdan bakıldığında araç ve mesaj ilişkisinin yeni medyanın kullanım pratikleri açısından önemi düşünüldüğünde üç kavram ön plana çıkar:
• Seçilen araç, mesajın içeriğini etkiler.

• Seçilen araç, bireylerin iletişim araçlarını kullanım pratikleri tarafından belirlenir.

• Bireylerin iletişim teknolojilerini kullanım biçimleri, içinde bulundukları toplumun teknolojiyi kullanım pratiklerini ve alışkanlıklarını yapılandırır.

Yeni medyanın bireysel iletişim süreçlerine etkisi aşağıdaki ifadeler ile sıralanabilir:
• Bireysel iletişim süreçlerindeki zaman-mekân sınırlılıklarını ortadan kaldırmıştır. Daha önce uzaktan iletişim belirli sınırlılıklar içerisinde gerçekleşebilirken yeni iletişim araçları zaman-mekân sınırsız iletişim olanaklarını kullanıcılarına sunmuştur.
• İletişim araçlarının olanaklarının çeşitlenmesine yol açmıştır. Yeni iletişim araçları bünyelerinde birden fazla iletişim olanağını barındırdıkları için gerektiğinde bir kitle iletişim aracı, gerektiğinde ise bir bireysel iletişim aracına kolaylıkla dönüşebilmekte, bireylere iletişimin boyutları konusunda
farklı taleplere karşılık verebilecek özellikleri de sunabilmektedir.
• Bireysel iletişim olanaklarının artmasıyla birlikte, bireylerin gündelik yaşamları içinde alıp verdiği ileti sayısı ve iletişimde bulundukları kişi sayısı ile süresi artmıştır.
• Bireylere iletişim ihtiyaçlarına göre bir araç içinde farklı iletişim ortamları seçenekleri sunabilmiştir. Yeni medya araçları tümleşik araçlardır ve yeni medyanın karakteristiğinde yöndeşme olgusu vardır. Bu ise yeni medya araçlarından herhangi birisi için üretilen içeriğin diğer yeni medya ortamlarına rahatlıkla taşınabilmesi, işlenebilmesi ve yeniden yorumlanabilmesi anlamını da taşır. Yeni medya kullanıcılarına bir araç içinde toplanmış farklı iletişim ortamlarından herhangi birini, herhangi bir nedenle seçebilme olanağını tanır.
• Gerçek yaşamlarında herhangi bir gruba üye olmayanlara, çevrim içi bir gruba dahil olabilme olanağını sağlamıştır. Bunun en çarpıcı örnekleri çevrim içi cemaatlerdir. Çevrim içi cemaatler, bir amaç uğruna, belirli ortak noktalar üzerinden yeni medya ortamlarından biri ya da birkaçında bir araya gelen ve online iletişim süreçleri dışında başka bir etkinlik gerektirmeyen kullanıcı gruplarıdır. Bu gruplarla iletişim içinde bulunmak için sadece belirlenmiş olan ortak yeni iletişim platformunda yer almak ve diğer üyelerle iletişim içinde bulunmak yeterlidir.

• Bireyleri anonim kimlikler hazırlayıp bu anonim kimliklerin sağladığı mahremiyet duygusu içinde gerçek hayatta konuşamadıkları konuları konuşabilir, söyleyemedikleri sözleri söyleyebilir hâle getirmiştir.

• Toplum tarafından dışlanabilen, ötekileştirilebilen, radikal olarak tanımlanan kişi ve gruplara sözlerini söyleyebilecekleri ortamlar oluşturmuştur.

• Sosyal ağlar sayesinde bireylerarası statü farklarını sıfırlamış, herkesin eşit olduğu bir iletişim platformu oluşturmuştur.

• Sosyal ağların “kullanıcı içeriğine” dayalı yapısı ve her kullanıcının eşit olarak yer alması, geleneksel medyanın ürettiği popüler kültürden farklı bir kitle kültürünün oluşmasına yol açmıştır.

Geleneksel iletişim araçlarını başarı ile kullanırlar, Doğrusal bir anlatım ve iletişim düzeyini
tercih ederler. Başı sonu belli bir iletişim biçimleri vardır, Okumak için yazılı metin tercih ederler, Detaylandırılmış çok boyutlu anlatımları tercih ederler, Aynı anda tek bir işe odaklanmayı tercih ederler, Belirli bir işe odaklanarak başlayıp bitirmeyi tercih derler, Çalışma zamanı, çalışma mekânı, boş zaman, özel alan ve kamusal alan sınırlarının korunmasını tercih ederler. Birincil olarak yüz yüze iletişimi tercih ederler. Yeni iletişim teknolojilerinin mesaj üzerindeki etkisini tam olarak kavrayabilmeleri olası değildir. Bütün yaşamları gerçek kimlikler üzerinden yaşanmıştır.

Daniel Bell, insanoğlunun yaşadığı toplumsal gelişimi iş ve toplumsal statü tanımlarındaki dönüşümden yola çıkarak üç dönemde ele almaktadırlar. Bu ayrımlar, “endüstri öncesi toplum”, “endüstri toplumu” ve “endüstri sonrası toplum” olarak adlandırılır.

İnsanoğlu endüstri sonrası toplumda bir toplumsal katılım ve iş birliği gerektiren yeniden üretilmiş hatta yeniden ve yeniden üretilebilen bir doğayla oynamaktadır.

Kullanıcı içerikleri ağ üzerinde yayımlanmış olmalıdır. Kullanıcı içeriğinin diğer içeriklerden farklı olarak bireyler tarafından yaratıcı bir efor sonucunda ortaya çıkarılmış olması gerekir. Daha önce var olan bir medya metni kullanıcı tarafından yeniden işlenmiş ve yeni bir medya içeriğine dönüştürülmüş de olabilir.Profesyonel rutin ve uygulamalar dışında amatör bir üretim biçimi, kullanıcı içeriğinin olmazsa olmaz kurallarından biridir.