KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Bugün kitle iletişim araçları kapitalist sistem için ekonomik, siyasal ve kültürel açıdan son derece önemli bir yere sahiptir. Çünkü bu araçlar, endüstriyel düzeyde örgütlenerek hem birer ekonomik kâr ve çıkar amaçlı olarak hem de diğer endüstrilerden farklı olarak bilinç yönetimi ve ideolojik yönlendirme amacıyla kullanılmaktadır. Medya ve kültür endüstrileri kapitalist sistemin ayrılmaz bir parçasıdır ve ancak kapitalist gelişim dinamikleri içerisinde açıklanıp anlamlandırılabilir.

Kült medya ve reklam medyasının aksine, alternatif medya türü kesinlikle kâr güdüsü taşımaz. Alternatif medya ana akım medya içinde yer verilmeyen gerekli ve belirli bir amaç uğruna mücadele vermek üzere var olur. Yeraltı, altkültür bu medya türü için kullanılan diğer sözcüklerdir. Aslında alternatif medya, propaganda medyası ile ortak bir yönü paylaşır. Her ikisi de bileyeceği bir baltaya, oluşturacağı bir gündeme, içini dolduracağı siyasi bir amaca sahiptir. Ancak pratikteki büyük fark şudur: Propaganda medyası güçlüler tarafından yürütülüyorken, alterna tif medya insanlar çoğunlukla güçsüzlerdendir. Alternatif medya yaygın kanıya meydan okuyarak, kültürel ve etnik etkenlerdeki, çeşitlilikten etkin bir biçimde yararlanır. Alternatif medya, yoksulların, AIDS hastalarının, işsizlerin, Yeşiller Partisi gibi marjinal siyasi partileri destekleyenlerin, feministlerin ve diğer konformist olmayan insanların çıkarlarına hizmet eder.

Propaganda medyası, belli kişi ve gruplar tarafından desteklenir. Tüm içerikler (televizyon, film- ler, gazeteler) kamuya sunulmazdan önce titizlikle kaydedilir ve denetlenir. Dahası, haricî medya kaynaklarındaki arzu edilmeyen içerik, hassas bilgilerin sızmasını önlemek amacı ile düzeltilir ya da engellenir. Propagandacılar kendilerini kamu yararı ilkesini kullanarak savunurlar.

Kitle iletişim araçları bilgilendirme, eğlendirme, haber verme ve eğitme işlevlerini yerine getirirken, gerçekte izleyicilere bir çerçeve oluşturur. Bu çerçeve, kimi zaman geniş kimi zaman da dar nitelikler sunar. Bir başka deyişle, belli bir sınırlama getirir. Olayları ve kişileri kendi çerçevesinden sunar, değiştirir, dönüştürür, yorumlar kimi zamanda saklar maskeler. Bir fotoğraf sunar ancak izleyici o fotoğrafın ne zaman nasıl çekildiğini anlayamaz, algılayamaz. Çünkü izleyicinin ken- disine sunulan bu görüntüyü yorumlamaya zamanı yoktur. Her şey anlık ve hızlı gerçekleşir. İzleyiciler bu hızlı, anlık, saklı, sınırlı ve yan anlam yüklü görüntülerin arasında bocalar kalır. Bir bakıma bireyler görüntü bombardımanı altındadır.

Birbirleriyle dil paylaşmamalarına rağmen farklı kültürlerden gelen kişilerin yön okları, trafik sembolleri ve benzeri görsel öğelerin anlamlandırabilmeleri, temsilin sadece ortak dil ve kültür üzerinden anlamlandırma yapmadığının bir göstergesidir.

Yansıtıcı yaklaşıma göre anlam, gerçek dünyadaki nesne, kişi ve olaylarda saklıdır. Dil bir ayna gibi dünyada var olan gerçek anlamları yansıtır. Dilin sadece gerçek- leri yansıttığını savunan bu teori bazen öyküsel olabilir. Dil ve öyküsel temsil teorilerinde verili bir gerçeklik bulunur. Hall’a göre bu yaklaşım anlam üretimi ve dil arasındaki bağlantıyı açıklamakta yetersizdir. Görsel göstergeler ve temsil ettikleri nesnelerin şekli arasında bir ilişki vardır. Ancak yazılı ve sözlü göstergelerde kavramlar ve işaret ettikleri nesneler arasındaki ilişki nedensizdir. Dil dünyada var olan gerçek anlamları tam olarak yansıtamaz. Elma göstergesi, bahçede yetişen gerçek bitki ile aynı şey değildir. Reel bir şeye işaret etmek için kelimeleri kullanırız. Ancak bunu, belirli bir kelime ya da imgeyle, o kavramın bağlantısını kuran kodu bildiğimiz için yaparız. Örneğin gerçek bir elmayı düşünemez, konuşamaz ya da resmedemeyiz.

Örneklerin temsil edilebilmesi için bir şeyden inşa edilebilmesi gerekmektedir. Aynen türlerde olduğu gibi bu unsurlar kullanıldıkça tanıdık hâle gelirler. İlk bakışta bu unsurlar fiziksel görünüşe aittir; saç, giysiler, ayırt edici niteliklerdir. Bazıları temsil etmenin bu kadar olduğunu düşünerek anlam ve değer iletileri konusunu tamamen atlar. Örnekler: Yaş, ırk, meslek ve cinsiyet ile ortaya çıkar.

Gösterge bilimi göstergeleri inceleyen bilimdir. Gösterge bilimin orijinal karşılığı olan “semiotics” Yunanca kökenlidir, göstergelerin, başka ifadeyle gerçek dünyadaki işaretlerin yorumu anlamına gelir. İngilizce’de sadece soğuk, beyaz yumuşak madde için sadece bir tek sözcük var iken Eskimolar aynı şey için otuz iki farklı anlam birimi kullanırlar. Dolayısıyla, ilk bakışta kar ortak bir fikre işaret ediyor gibi görünse de aslında farklı insanlar için farklı anlamlar taşır. Bu nedenle, gösterge bilime göre, anlamlar asla doğal ve evrensel gerçekler değillerdir. Dilsel olarak yapılandırılmışlardır.

Dil biliminin kurucusu Saussure’e göre gösterge bilimi, göstergelerin toplum içindeki yaşamını inceleyecek bir bilimdir. Dili inceleyen dil bilim, Saussure için gösterge bilimin sadece bir dalıdır.

Medyanın kendi ulus devlet ideolojisine riayet ettiği, bunun bir parçası olduğu yönündeki görüş, Çin gibi medyanın devlet tekelinde olduğu ülkelerde hâlâ geçerliliğini sürdürmektedir. Bu kutsal ideoloji anlayışının, medya mülkiyet ve de- netim gücüne ilişkin ekonomi politik yaklaşımla birçok noktası olduğu aşikârdır.

İngiliz Kültürel Çalışmaları medyayı toplumda hakim ideolojiyi ve değerleri yeniden üreten bir kurum olarak görür. Bu yaklaşım medya metinlerinin ideolojik analizinin gerçekleşmesini sağlamıştır. Bu nedenle ideoloji İngiliz Kültürel Çalışmaların- da merkezî bir konuma sahip olmuştur. Hall, Gramsci’nin hegemonya kavramına dayanarak ideolojik mücadele süreçlerini eklemlenme olarak açıklar.

Medya deyince, bir topluma; mesaj ve bilgilerin saklanması, uzaktan iletilmesi ve kültürel siyasi pratiklerin güncelleştirilmesi yönündeki üç temel işlevi tamamen ya da kısmen yerine getirme olanağını sağlayan bütün iletişim sistemleri kastedilmektedir.

Medya türleri;

Propaganda Medyası;
Bu tür belli kişi ve gruplar tarafından desteklenir. Tüm içerikler (televizyon, filmler, gazeteler) kamuya sunulmazdan önce titizlikle kaydedilir ve denetlenir. Dahası, haricî medya kaynaklarındaki arzu edilmeyen içerik, hasas bilgilerin sızmasını önlemek amacı ile düzeltilir ya da engellenir. Propagandacılar kendilerini kamu yararı ilkesini kullanarak savunurlar.

Reklam Medyası;
Ticari ya da tüzel medya olarak bilinen bu tür, Batı ülkelerindeki hakim medya türüdür. Bu ticari yayıncılıktaki Amerikan modelinin kökleri 1920’lere değin gider. Amerikan reklam medyası tüm dünyaya ihraç edilmiş ve kopyalanmıştır.

Alternatif Medya;
Kült medya ve reklam medyasının aksine, alternatif medya türü kesinlikle kâr güdüsü taşımaz. Alternatif medya ana akım medya içinde yer verilmeyen gerekli ve belirli bir amaç uğruna mücadele vermek üzere var olur. Yeraltı, altkültür bu medya türü için kullanılan diğer sözcüklerdir.

Dilin dünyayı temsil etmek için nasıl kullanıldığı hakkında farklı üç yaklaşım;

Yansıtıcı yaklaşım “dil sadece dışarıda var olan objelerin, insanların ve olayların anlamlarını mı yansıtır?” sorusuyla yola çıkar.

Kasıtlı yaklaşım “dil, sadece konuşmacının, yazarın ve sanatçının ne söylemek istediğini ve kişisel olarak ne kastettiğini mi açıklar?” sorusuyla yola çıkar.

İnşacı yaklaşım “anlam, dilde ve dilin içinde mi yapılır?” sorusuyla yola çıkar.

Hegemonya kavramı yöneten ile yönetilen arasındaki ilişkiyi farklı bir bakış açısı ile ele alan İtalyan siyaset kuramcısı Antonio Gramsci ile özdeşleşmiştir.