Yeni Medya ve Yeni Yaşam Biçimleri

Endüstri öncesi toplumda birey bir bakıma bir oyun oynamaktadır. Bu oyun ise doğayla olan bir oyundur ve doğaya karşı oynanan bu oyunda insanoğlu kas gücünü kullanmaktadır. Endüstri öncesi toplumda üretim doğayı sömürerek yapılan bir üretimdir; üretilen ürünlerin kaynağı doğadır. Tarım, madencilik, avcılık, ormancılık gibi endüstri öncesi toplumda var olan işler, doğal kaynaklara dayanır. İşin koşullarını da yine doğa olayları belirlemektedir.

Aydınlanma: 17. ve 18. yüzyıllarda entelektüellerin başlattığı, önce Avrupa’da sonra Amerikan Kolonilerinde etkisini gösteren, bilimsel yöntemle açıklanmaya çalışılan bilgilerin, insan aklının yozlaşmış gelenekçi fikirler ve inançla mücadelesine yine insan aklına dayanan bir reform geliştiren kültürel bir harekettir.

Endüstri toplumunda kas gücünün yerini enerji ve makineler almıştır. Endüstriyel toplumda insanoğlunun çevresi, yine insanoğlu tarafından imal edilmiş ürünler ile bezenmiştir. Bu kez insanoğlu doğaya karşı değil, daha önce imal edilmiş, dönüştürülmüş bir doğaya karşı oyun oynamaktadır. Endüstri toplumunda makine ağır basmış ve yaşama hâkim olmuştur.

Toplumda bir dişli olarak yer alan birey, bazen kendinden daha büyük bazen ise daha küçük dişlilerle iletişim içindedir. Dolayısıyla bireylerarası ilişkilerde bir hiyerarşi ve bürokrasinin olduğundan söz etmek mümkündür. Bu ise yeni bir sınıf yapılanması anlamını taşır. Endüstri Devrimi var olan sınıfsal düzeni baştan aşağı dönüştürür.

Kültür endüstrisi: Kültürün kendisinin bir endüstri ve kültür ürünlerinin de meta’lar hâline geldiğini savunur.

Endüstri sonrası toplumun dönüşümü, bir devrimden çok bir yeniden yapılanmadır. Eski yapının karakterinde ortaya çıkan bir değişimdir. Bu süreçte üç temel konu başlığı dikkat çeker:
• Ekonomide imalat sektöründen hizmet sektörüne olan dönüşüm
• Teknolojide yeni bilimsel temelli sanayinin öne çıkışı
• Sosyolojik anlamda ise yeni seçkinlerin ortaya çıkışı ve yeni tabakalaşma ilkelerinin doğuşu

Ağ toplumu Castells’in (2008) ortaya koyduğu bir kavram olarak günümüz iletişimine dayalı toplumsal yapısını tanımlamak üzere kullanılagelen bir kavramdır. Ağ toplumunun temel farklılığı, geleneksel iletişim araçları yerine yeni medyayı kullanagelen, yeni medyanın iletişim olanaklarını gündelik yaşamı içine yerleştirmiş ve belirli bir alışkanlık edinmiş olmalarıdır.

Ağ toplumunda bilgi başka ürün ve hizmetleri üretebilmek için gerekli bir ham madde olarak yer almaz, bunların yanında temel olarak yine bilgi teknolojilerinin gelişmesine katkıda bulunacak bir ön hazırlık olarak vardır. Her bilgi paylaşılabilir ve geliştirilebilir olduğu sürece anlamlı ve önemlidir. Ağ toplumu, ürettiği teknolojileri kendi gelişimini sürdürmek için kullanır.

Yeni medya düzeni kavramı; gündelik yaşamın bir yandan yeni medya araçları tarafından yeniden şekillendiği, diğer yandan da yeni medya araçlarının da bu yeni yaşam biçimine uyumlu bir şekilde tasarlandığı 2000’li yılların teknoloji ve iletişime dayalı yeni yaşam biçimlerini tanımlar.

Kullanıcı tarafından üretilmiş içerik: Web 2.0 uygulamalarının olanak sağlamasıyla birlikte ağ ortamında oluşturulan tüm sayısal video, bloglar, podcastler, forumlar, yorum siteleri, sosyal ağlar, mobil ve telefon fotoğraf uygulamaları ve Wikiler gibi
uzmanlaşmış profesyoneller değil de bizzat ağda yer alan kişiler tarafından üretilmiş ve paylaşılmış içeriklerin tümüdür.

Dikey yapılanmadan yatay yapılanmaya geçiş olarak tanımlanabilir. Bu dönüşüm sürecini tanımlayan temel ögeler ise
• İşin değil, sürecin etrafında örgütlenme,
• Merkezle uyumlu ancak merkezden bağımsız bir yapı,
• Dikey değil, kendi kendini yönetebilen yatay bir hiyerarşik düzen,
• Daha güçlü bir ekip yönetimi, performansa dayalı ödüllendirme sistemi,
• Müşteri ve tedarikçilerle daha güçlü bir iletişim,
• Tüm çalışanlar için önem kazanan yaşam boyu eğitim ve,
• Tüm bu süreçler için temel olan sürdürülebilirlik ilkeleridir.

Kullanıcı profili: Kullanıcıların bir ağa üye olabilmek için tanımlamak zorunda oldukları; yaş, cinsiyet, ikamet bilgileri, eğitim durumu, mesleği, ilgi alanları, zevkleri gibi kişisel özellikleri hakkında bilgiler içeren web tabanlı formların genel adıdır.

Toplumsallaşma kavramı sözlük anlamı karşılığı olarak “bireyin kişilik kazanarak belli bir toplumsal çevreye hazırlanması, toplumla bütünleşmesi süreci, sosyalleşmesi” ifadesi ile tanımlanır.

Birincil toplumsallaşma; insanoğlunun çevresine ayak uydurmak için gereksinim duyduğu hayat ve dünya bilgisinin de temellerinin atıldığı döneme karşılık gelir. Birincil toplumsallaşma sürecinde bireyin dünyasına uyumunun esasları ortaya konur ve bireyin yaşamını doğru şekilde sürdürebilmesi için yerine getirmesi gereken görev yapılanır.

İkincil toplumsallaşma bireylerin toplum içindeki yerlerinin pekişmesinde önemi olan kurumsal alt dünyaların özümsenmesine karşılık gelir. Bir bakıma ikincil toplumsallaşma, özümsenmiş alt dünyalar ile bireyin ilişkisi tarafından yapılanır. İkincil toplumsallaşma sürecinde bireyin toplum içinde değişen rolleri ne karşılık geliştirdikleri farklı davranış biçimleri yer alır.

Web 2.0: O’Reilly Media tarafından 2004’te kullanılmaya başlanan ve ikinci nesil İnternet hizmetlerini - toplumsal iletişim sitelerini, Wikileri, iletişim araçlarını- bir başka ifade ile İnternet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemi tanımlayan kavramdır.

Sosyal ağları veya Web 2.0’ın kapsadığı tüm alt kümeleri aşağıdaki ifadeler ile sıralamıştır:

• Bloglar
• Mikrobloglar
• Sosyal ağlar
• Açık kaynak ansiklopediler
• Sosyal bookmarking
• Sosyal haber
• Fotoğraf paylaşımı
• Video paylaşımı
• Ses ve müzik paylaşımı
• Anlık mesajlaşma uygulamaları
• Forumlar
• Sanal oyunlar
• Sanal topluluklar

Sosyal ağların kullanıcılar tarafından tercih edilme nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamışlardır:
• Arkadaş bulmak amaçlı
• Denetim ve gözetim amaçlı
• Video, fotoğraf, müzik, fikir paylaşımı amaçlı
• Oyun amaçlı
• Örgütlenme amaçlı
• Siyasal amaçlı
• E-ticaret amaçlı
• Cinsel amaçlı
• İhbar amaçlı

Araç ve mesaj ilişkisinin yeni medyanın kullanım pratikleri açısından önemi düşünüldüğünde üç kavram ön plana çıkar:
• Seçilen araç, mesajın içeriğini etkiler.
• Seçilen araç, bireylerin iletişim araçlarını kullanım pratikleri tarafından belirlenir.

• Bireylerin iletişim teknolojilerini kullanım biçimleri, içinde bulundukları
toplumun teknolojiyi kullanım pratiklerini ve alışkanlıklarını yapılandırır

• Bireysel iletişim süreçlerindeki zaman-mekân sınırlılıklarını ortadan kaldırmıştır.

• İletişim araçlarının olanaklarının çeşitlenmesine yol açmıştır.

• Bireysel iletişim olanaklarının artmasıyla birlikte, bireylerin gündelik yaşamları içinde alıp verdiği ileti sayısı ve iletişimde bulundukları kişi sayısı ile süresi artmıştır.

• Bireylere iletişim ihtiyaçlarına göre bir araç içinde farklı iletişim ortamları seçenekleri sunabilmiştir.

• Gerçek yaşamlarında herhangi bir gruba üye olmayanlara, çevrim içi bir gruba dahil olabilme olanağını sağlamıştır.

• Bireyleri anonim kimlikler hazırlayıp bu anonim kimliklerin sağladığı mahremiyet duygusu içinde gerçek hayatta konuşamadıkları konuları konuşabilir, söyleyemedikleri sözleri söyleyebilir hâle getirmiştir.

Dijital Göçmenler 

• Geleneksel iletişim araçlarını başarı ile kullanırlar.
• Doğrusal bir anlatım ve iletişim düzeyini tercih ederler. Başı sonu belli bir iletişim biçimleri vardır.
• Okumak için yazılı metin tercih ederler. 
• Detaylandırılmış çok boyutlu anlatımları tercih ederler.
• Aynı anda tek bir işe odaklanmayı tercih ederler. 
• Belirli bir işe odaklanarak başlayıp bitirmeyi tercih derler.
• Çalışma zamanı, çalışma mekânı, boş zaman, özel alan ve kamusal alan sınırlarının korunmasını tercih ederler.
• Birincil olarak yüz yüze iletişimi tercih ederler.
• Yeni iletişim teknolojilerinin mesaj üzerindeki etkisini tam olarak kavrayabilmeleri olası değildir.
• Bütün yaşamları gerçek kimlikler üzerinden
  yaşanmıştır. Anonim kimliklere açık bir yaşam tarzları vardır.

Dijital Yerliler

• Yeni iletişim araçlarını üst düzey kullanma becerilerine sahiptirler.
• Yatay ve dikey olarak değişebilen esnek doğrusal olmayan bir iletişim düzeyini tercih ederler. Parçalı, kesik kesik,sürekli bir iletişim süreçleri vardır.
• Metin yerine grafik anlatımları ve görsel ifadeleri tercih ederler.
• Detaylı bilgi yerine kapsülleştirilmiş, haplaştırılmış öz bilgiyi tercihe derler.
• Aynı anda birçok işi sürdürmeyi tercih ederler.
• Aynı anda birden fazla işe başlamayı, aynı anda sürdürmeyi, bazılarını bitirmeyi, bazılarını ise yaşam boyu devam eden bir sürece yaymayı tercih ederler.
• Zaman ve mekân sınırlılıklarını reddederler. Her zaman, her yerde uyumadıkları sürece iletişime açık, zaman mekân sınırsız bir süreci tercih ederler.
• Birincil olarak araç kullanarak yapılan bir iletişim tarzını tercih ederler.
• Yeni iletişim teknolojilerinin mesaj üzerindeki etkisini tam olarak kavrayabilmeleri olası değildir.
• Yeni iletişim teknolojilerinin mesaj üzerindeki etkilerini özümsemişlerdir.
• Anonim kimliklere açık bir yaşam tarzları vardır.