KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 16

Alt Kültür: Toplumdaki bir grubun toplumun geneliyle aynı kültürü paylaşması ama bunun yanında kendi aralarında farklı kültürel değerlere de sahip olması alt kültürü oluşturmaktadır. Buna etnik gruplar ya da yaş grupları örnek verilebilir.
Karşıt Kültür: Toplumun birtakım değerlerine ters düşen grupların kültürlerine karşıt kültür denmektedir.
Genel Kültür: Baskın ya da yaygın kültür olarak da anlandırılabilecek genel kültür, bir toplumun genelinde hakim olan ve toplumun çoğunluğu tarafından kabul gören kültürü anlatmaktadır.
Zorla Kültürleme: Bir kültüre üye birey ve grupların, başka bir kültür tarafından zorla değiştirilmesi.

Enformasyon sağlama: Bir toplumda ve dünyanın genelinde olan olaylar hakkında bilgi sağlamak.
Karşılıklı bağ kurma: Verilen bilgilerin ve olayların anlamı hakkında açıklama ve yorum yapmak; toplumsal yapının kurulmasını ve güçlenmesini sağlamak; yerleşmiş kurallar ve egemenlik için destek sağlamak.
Devamlılık sağlama: Kültürü ifade etmek, yeni ve alt kültürlerin gelişimini tanımak; toplumsal değerlerin ortaklaşmasını sağlamak.
Eğlendirme: İyi ve hoş vakit geçirtmek, günlük sıkıntılardan uzaklaştırmak.
Harekete geçirme (seferber etme): Siyaset, savaş, ekonomik kalkınma gibi amaçlar için kampanya yapmak.

McQuail’e göre gazete, yeni yazınsal ve kültürel oluşumlarla farklı bir toplum biçiminin doğmasını sağlamıştır. İletişim tarihinde eski olandan kopuş ve yeni bir dönemin başlangıcıdır. Gazetenin, süreli ve düzenli yayınlanması, açıkça satışa sunularak ticari temeli pekiştirmesi ve haber ve bilgi iletmenin yanında reklam, eğlendirme, dedikodu tarzı yeni içeriklerle sunulması bunun nedenidir. Yani gazetenin sistematik bir şekilde geniş kitlelere bilgi ve haber satması, iletişimin şeklini değiştirerek iletişim tarihinde yeni bir sayfa açmıştır.

Aşırı Küreselleşmeciler
Küreselleşme üzerine düşünce üreten bir grup, küreselleşmenin her alanda hissedilen, etkili bir durum olduğunu savunmaktadır. Bu gruba Aşırı Küreselleşmeciler denmektedir. Gidens’a göre (2008: 95), Aşırı Küreselleşmeciler küreselleşme sürecine ulus devletinin değişen rolü üzerinden bakmaktadır. Bu grubun yaptığı çözümlemelere göre dünyadaki ticari ilişkilerin çoğalıp eskiye göre çok fazla yayılması, ülkeleri tek başlarına kendi ekonomilerini denetleyemez hâle getirmiştir.

Held ve McGrew’e göre de Aşırı Küreselleşmeciler için, sanayi toplumunun aktörü olan ulus devletler, artık önemlerini yitirmişlerdir. Günümüzde mevcut piyasa mekanizması, yani sermaye sahipleri ve şirketlerin koyduğu kurallar, devletlerin uyguladığı politikaların yerini almaya başlamıştır (aktaran Kaymakçı,2007: 7). Bu görüşe göre ekonomik olarak küreselleşmede, dünya çapındaki ticaret ilişkilerinde artık devletler güç kaybetmektedir. Devletler yerine şirketler, yani sermayeleri, kaynak ve pazar sınırları küresel olarak genişleyen “çok uluslu şirketler” belirleyici hâle gelmeye başlamıştır. Daha önce sermayesi tek bir ülkede toplanan ve ulusal sınırları sadece ham madde bulmak ve ürünlerini satmak için geçen ulusal şirketlerin aksine bu dönemde gelişmeleri yönlendirenler sermayesi dünyanın farklı yerlerinde toplanan “çok uluslu şirketler”dir

Günümüzdeki ekonomik yayılmanın bu kadar artmasını sağlayan en önemli nedenlerden biri, iletişim teknolojilerinin gelişmesidir. Başta da bahsedildiği gibi bu karşılıklı bir süreçtir. Ekonomik ihtiyaçlar teknolojiyi, teknolojik ihtiyaçlar da ekonomiyi etkilemiştir. Örnek olarak para eskiden, filmlerde gördüğümüz gibi posta arabalarında ya da trenlerde taşınırken şimdi elektronik ortamda sayısal olarak iletilmektedir ya da bir şirket başka bir ülkedeki şubesiyle görüşmek için gemilerle mesaj yollarken, şimdi aralarındaki iletişim saniyeler içinde gerçekleşmektedir. İletişim alanındaki bu gelişmeler, tanımı olursa olsun küreselleşmenin oluşumunda çok önemli bir rol oynamaktadır.

Kitlesizleştirme
Kitlesizleştirme, yeni medyanın bireye, yani kitlenin içindeki insanlara davranışlarının değiştiğini belirten bir kavramdır. Geleneksel medya, karşısındaki kitleye ve o kitle içindeki bireylere aynı şekilde davranmakta, aralarında ayrım yapmamaktadır. Yani bir gazete, onu bayiden alan herkes için aynı şeyleri yazmaktadır. Benzer şekilde sinema salonuna giden insanlar toplu halde aynı filmi hiçbir değişiklik olmadan izlemektedir.Yeni medya ile kurulan ilişkide ise bireye kitleden ayrı olarak da iletiler sunulabilmektedir. Bireyin medyayı kullanma alışkanlıkları kayıt altına alınarak ona özel içerikler hazırlanmaktadır. Örneğin İnternet’teki arama motorları, kullanıcının girdiği siteleri ve incelediği başlıkları türlerine göre ayırıp kaydını tutmaktadır. Sonra bu kayıtlar o arama motorunun sahibi şirket ya da onun bu bilgileri sattığı başka bir şirket tarafından kullanılabilmektedir. Bu şirketler, aldıkları bilgilere göre kullanıcıya özel reklamlar hazırlamakta ya da kullanıcıyı ilgileneceğini düşündükleri başka içeriklere yönlendirmektedirler. Böylece her bireye özel içerik hazırlanabilmektedir. Ama bu yeni medyanın artık kitle iletişim aracı olmaktan çıktığı anlamına gelmemektedir. Yeni medya da karşısında bir kitle varmış gibi davranmaktadır. Kişiye özel bu ileti hazırlama süreci, gelişen teknolojinin getirdiği imkanlar sonucunda oluşmuştur, yeni medyanın insanlara farklı davranmayı amaçlamasından dolayı değil.

Çift Yönlülük
Yeni medyayı geleneksel medyadan ayıran en önemli özelliklerden biri de yeni medyanın çift yönlü olmasıdır. Bu geleneksel medyanın sahip olmadığı bir özelliktir.

İnsanlar iletişimin ilk dönemlerinde, yüz yüze iletişim kurarken girdikleri iletişim çift yönlüydü. Bugün de gündelik hayatımızda girdiğimiz yüz yüze ilişkilerde bu durum söz konusudur. Bu durumda kaynak durumundaki kişi, karşı tarafa aktardığı iletinin karşılığını hemen alabilmektedir. Örneğin bir soru sorulduğunda cevabı hemen alınabilmektedir ya da bir şey söylendiğinde karşı tarafın tepkisi hemen görülebilmektedir. Ama kitle iletişim araçlarının, yani medyanın gelişiminden sonra bu durum kesintiye uğramıştır. Geleneksel medyanın kitle ile kurduğu iletişim tek yönlüdür. Örneğin bir gazete kuruluşu, yayınladığı gazeteyi okuyan kişilerin, o gazetedeki haberleri okuduktan sonraki tepkilerini görmemektedir. Gazetenin ulaştırdığı mesajlara okuyucunun verdiği karşılık gazeteye ulaşmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, o gazete okuyucusunun daha sonra gazete kuruluşuna mektup yazarak ya da telefon ederek ulaşmasının bu ilişkiyi çift yönlü yapmamasıdır. Bu durumda araya başka bir iletişim aracı daha girmektedir. Okuyucunun bu şekilde gazeteye ulaşmasına “geri dönüş” denmektedir ve bu durum iletişim sürecinin başka bir aşamasıdır. Geri dönüş için araya başka bir kanal girmek zorundadır.

Yatay Büyüme: Medyanın bir alanında faaliyet gösteren medya şirketlerinin, yine aynı alanda büyümesi yatay büyüme olarak adlandırılmaktadır. Örnek olarak bir gazete sahibinin başka bir gazete daha satın alması gösterilebilir. Ya da bir televizyon kanalına sahip bir şirketin, başka bir televizyon kanalı daha alması medya sahipliğinde yatay büyümedir.
Dikey Birleşme: Medyanın bir alanında faaliyet gösteren bir medya şirketinin, kendisine ham madde sağlayan bir şirket ile ya da kendi ürününün insanlara ulaşmasını sağlayan bir şirket ile birleşmesi ya da onu satın alması dikey birleşmedir. Örnek olarak bir gazeteye sahip olan şirketin kendisine kağıt sağlayan şirketi satın alması verilebilir ya da yine bir gazete sahibi şirketin, gazetenin dağıtımını yapan şirket ile birleşmesi dikey birleşmedir.
Çapraz Genişleme: Çapraz genişleme, bir medya şirketinin, faaliyet gösterdiği alanın dışında başka medya alanlarından bir şirket ile birleşmesi anlamına gelmektedir. Örnek olarak, bir televizyon patronunun aynı zamanda gazete sahibi olması gösterilebilir ya da bir medya şirketinin, televizyon, gazete, radyo ve İnternet gibi medyanın her alanında şirketlere ve araçlara sahip olması çapraz genişlemedir.

Medya ve Propaganda Modeli
Propaganda, sözlük anlamıyla “bir öğreti, düşünce veya inancı başkalarına tanıtmak, benimsetmek ve yaymak amacıyla söz, yazı vb. yollarla gerçekleştirilen çalışma (TDK,2012)” olarak tanımlanmaktadır. Çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkilemek amacıyla önceden planlanarak hazırlanan propaganda mesajları, insanlara tarafsız bilgi vermek yerine onları yönlendirmeyi amaçlar. Hedeflediği topluluğa, hedeflediği şeyleri yaptıracak bilgileri sunar. Verilen bilgiler yanlış ya da doğru olabileceği gibi bütün ve dengeli olmayabilir. Yani gerçeklerin hepsi verilmeyebilir ve gerçekler çarpıtılabilir.

Toplumdaki bir grubun toplumun geneliyle aynı kültürü paylaşması ama bunun yanında kendi aralarında farklı kültürel değerlere de sahip olması alt kültür olarak adlandırılır. Soruda örnek verilen taraftar grubu kültürü de alt kültür olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Bireyin, doğumundan ölümüne kadar içinde yaşadığı toplumun istek ve beklentilerine uyacak şekilde etkilenmesi ve değişmesine kültürleme denir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Medya toplumsal yapılar içinde çeşitli işlevler görür. Bu işlevler; enformasyon sağlama, karşılıklı bağ kurma, devamlılık sağlama, eğlendirme ve harekete geçirme şeklinde sıralanabilir. Siyaset, savaş, ekonomik kalkınma gibi amaçlar için kampanya yapmak harekete geçirme işlevi ile ilişkilidir. Soruda verilen örnek de medyanın harekete geçirme işlevi ile açıklanabilir. Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Üretim, ticaret, finans gibi konular ekonomik süreçlerle ilişkilidir. Bu süreçlerin ulusal sınırları aşması da küreselleşmenin ekonomik boyutuyla doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Küreselleşme karşıtlarına göre küreselleşen sadece kapitalizmdir ve bu anlamda dünyada hiçbir şey değişmemiştir. Bu, egemenlik mücadelelerinin günümüzde de devam ettiği ve artık savaşlarla değil ekonomik olarak yaşandığı anlamına gelmektedir. Yani artık savaşlar silahlarla ve cephede değil, üretim ve satış kanalları ile ticari piyasada yaşanmaktadır. Buna göre, küreselleşme karşıtları, kapitalizmin savaşsız mantığının küreselleşme olduğunu savunmaktadırlar. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Yeni medyayı geleneksel medyadan ayıran temel özellikler; sayısallık, kitlesizleştirme, eş zamansızlık, etkileşim, ağa bağlı olmak ve ulaşılabilirlik şeklinde sıralanabilir. Yerellik bu özellikler arasında değildir. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Geleneksel medya, karşısındaki kitleye ve o kitle içindeki bireylere aynı şekilde davranır. Yani bir gazete, onu bayiden alan herkes için aynı şeyleri yazar. Yeni medya ile kurulan ilişkide ise bireye kitleden ayrı olarak da iletiler sunulabilir. Bireyin medyayı kullanma alışkanlıkları kayıt altına alınarak ona özel içerikler hazırlanabilir. Yeni medyanın özelliklerinden biri olan kitlesizleştirme, medyanın bireye, yani kitlenin içindeki insanlara davranışlarının bu yönde değiştiğini belirten bir kavramdır. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Bir medya şirketinin, faaliyet gösterdiği alanın dışında başka medya alanlarından şirketler satın alması çapraz genişleme olarak adlandırılır. Soruda verilen, gazete sahibinin, radyo ve televizyon kanalları satın alması durumu da çapraz genişlemeye örnektir. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Gündem belirleme kuramına göre, medyanın haberlere verdiği öncelik, izleyicinin de habere vereceği önceliği etkilemektedir. Yani medyanın çok yer verdiği ve altını çizdiği bir haber, izleyici için de önemli ve öncelikli hâle gelecektir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Noam Chomsky’e göre medyadan kitleye, yani insanlara ulaşan haber ve bilgiler beş tane süzgeçten geçmektedir. Bunlar; Medya sahiplerinin çıkarları, Medyanın gelirini sağlayan reklam verenlerin çıkarları, Medyaya haber kaynağı olan devlet ve şirketlerin çıkarları, Medyaya etki edebilecek güçlü grupların çıkarları ve Kapitalizmin düşmanı olarak görülen komünizme karşı antikomünizm propagandasıdır. Medya kullanıcıları olan bireylerin çıkarları bu unsurlar arasında sayılmaz. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Çatışma süreçleri içersinde bireyler adına temel olan, çatışmanın tarafı olanların konumlarıyla ilgili olmadığıdır. Farkında olmamız gereken çatışmayı doğuran tarafların ihtiyaçları, arzuları, kaygıları ve korkuları arasında olduğudur