KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Kodlar, iletişimde yararlandığımız farklı ögelerden (element) oluşur. Bu ögelere işaret denir. Her kod, başka işaretlerle birleştiğinde farklı anlamlar yaratan işaretlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulur.

Kodlar sadece kendilerini oluşturan işaretler ve ögelerle anlam kazanmaz. Aynı zamanda kodların içinde oluşturulduğu bağlam da taşınacak anlamın yaratılmasında önemli rol oynar.

Bazı etkenler duyu organlarımızın anatomik yapısı ya da fiziksel nedenlerle algılanabilir olsalar da kültürün bilişsel yapıyı şekillendirmesi nedeniyle algılanmazlar. Bunun nedeni her insanın, kendi kültürü tarafından şekillenmiş bir algı süzgecinin olmasıdır.

Hall, bunlara benzer iletişim davranışlarına dayanarak “bağlamlama” kavramını ortaya atmıştır. Bağlamlama, iletişim sürecinde bir uyarının toplam anlamını yorumlarken bağlamsal göstergelere dikkat etmek, onları tanımak ve diğer iletişimsel ögelerle birlikte değerlendirmek demektir. Burada “bağlamsal gösterge” terimi, iletişime katılanlar arasındaki bireysel ilişkiler, onların sözsüz ifadeleri, fiziksel ve toplumsal ortamı da içeren bütün dolaylı mesajları ifade etmektedir.

Düşünme alanında kültürlerin birbirlerinden nasıl farklılaştığını anlamak için bilişsel psikolojide en çok kabul gören ortama bağımlılık ve ortamdan bağımsızlık ayrımından yararlanılır. Bu ayrım, bireylerin çevrelerinden elde ettikleri enformasyona dayanarak yönlerini nasıl saptadıklarını belirlemek için yapılan araştırmaların sonucunda ortaya atılmıştır. Araştırmalarda gözleri bağlı olarak bir mekânda yönlerini bulması istenen bireylerin, elde ettikleri enformasyonu farklı düşünme kalıpları ile değerlendirerek gidecekleri yönü saptadıkları sonucuna varılmıştır. Bazı bireylerin ortamdan elde ettikleri veriler yardımı ile bulundukları ortamın bütüncül bir resmini çıkarmaya çalışırken diğerlerinin elde ettikleri verileri parçalarına ayırarak analiz ettikleri ve sonra bu parçalardan bütün hakkında fikir oluşturdukları gözlenmiştir. Araştırmaya katılan bireyler arasında aynı kültüre mensup olanların aynı düşünme kalıpları ile sonuca vardıkları görülmüştür. Böylece, insanların düşünme biçemlerinin kültürce şekillendiği sonucuna varılmıştır.

Sezgisel düşünme biçeminde analiz etme, kategorizasyon, kesinlik ve soyutlaştırma vurgulanmaz. Önemli olan sonuç değil, konuyla ilgili kesin gerçeğe ulaşmaktır. Diğer taraftan, sezgisel düşünce biçemi, iletişim sürecinin bağlamsal göstergelerini bütüncül biçemde tanımaya olanak sağlar. Bu nedenle, Doğu kültürlerinin üyelerinin algılama biçemleri geniş bağlamlıdır. Sezgisel düşünme biçemi, bireye, iletişime katılan diğer bireylerle ve çevresi ile uyumlu ilişkiler kurma olanağı verir. Bu mekanizma, sezgisel düşünme eğilimi gösteren bireylerin, iletişim sürecinde ve bireylerarası ilişkilerde, durumu mantıkla analiz etmeden, diğerlerinin saklı hislerine duyarlı olmalarını sağlar. Asyalıların bu duyarlılığı ve analitik olmaktan çok sezgisel davranmaları, bu kültürlere yabancı olanlar tarafından belirsizlik ve mantıksızlık olarak değerlendirilir. Dış olayları değerlendirme sürecinde ortaya çıkan buna benzer farklılıklar, kültürlerarası iletişimde genellikle hayal kırıklıkları ve yanlış anlamalara yol açar.

Bütün toplumlarda her birey, akraba, meslektaş ve arkadaş grubu gibi, çeşitli grupların üyesidir. Bu gruplar bireyi duygusal olarak destekler ve bireyin kendini güvenli hissetmesine yardım eder. İnsan grupları aynı zamanda üyelerinden grup standartlarını ve otoritesini kabul etmeyi, oluşan normlara uygun hareket etmeyi ve grubun amaçlarına ulaşmak için diğerleriyle iş birliği yapmayı talebeder. Ancak, her toplumsal grupta, grup davranışlarını koşulsuz uygulama ile birey olarak özerkliği koruma arasındaki gerginlik her zaman vardır.

Her birey, başka biriyle ilişkilerinin boyutlarını, onun tutum ve davranışlarını değerlendirerek belirler. Bireylerarası ilişkilerde karşıdakinden beklentiler, bireylerin üyesi olduğu kültürün bu tür ilişkilerle ilgili olarak ortaya koyduğu kurallar, normlar ve değerler tarafından şekillendirilir.

Hall, bireylerarası ilişkilere yönelim açısından kültürlerarası farklılaşmayı, kültürlerin geniş ve dar bağlamlı olma niteliklerine dayanarak yorumlamaktadır. Hall’e göre, geniş bağlamlı kültürlerde bireylerarası ilişkiler, duyguya dayanan ve ilişki kurulan bireyin kişiliğine yönelik ilişkiler olma eğilimi gösterir. Dar bağlamlı kültürlerde ise bireyler, aralarındaki ilişkinin işlevselliğini ön plana alır ve her ilişkiyi kendi koşullarında değerlendirirler. Dar bağlamlı kültürlerde bireylerarası bağlantılar kırılgandır ve eğer bireyler mevcut ilişkiden hoşnut değilse kolayca bozulabilir. Ancak Hall’e göre, geniş bağlamlı kültürlerde bireyler arasındaki bağlar göreceli olarak çok güçlüdür ve bu nedenle bireysel çıkarlar genellikle kişilerarası ilişkilerin sürmesi uğruna feda edilir.

Bireylerarası ilişkilerdeki bazı yönelimler yalnız kültürler arasında değil, bir kültürü oluşturan altkültürler arasında da farklılaşma gösterebilir. Bu alanda en büyük farklılık kentsel ve kırsal altkültürler arasında gözlenir. Genel olarak teknolojinin daha az egemen olduğu ve daha az karmaşık olan kırsal kültürlerde bireylerarası ilişkiler daha sabit, daha sıkı (karmaşık) ve daha az bireysel amaca yönelik olma eğilimi gösterir. Kırsal altkültürlerde, yüz yüze etkileşim sürecinde elde edilen enformasyona daha çok güvenilir ve bu enformasyon medyadan ya da konu uzmanlarından elde edilenlerden üstün tutulur

Sözel kanal bir taraftan bireylerin kendilerini göstermeleri ve grup içinde yer edinmelerini sağlarken diğer taraftan da grup içi ilişkilerin sağlamlaşması ve “biz” kavramının yerleşmesine katkıda bulunur. Böylece ortaklaşça davranışçı kültürler kendi sürekliliklerini sağlamış olurlar. Bu kültürlerin sözlü edebiyatı daha çok gelişir ve zenginleşir. Söz söyleme sanatına dayalı olarak deyimler, atasözleri ve özlü sözlerin sayısı ve kullanım oranı artar.

Algılama, duyu organlarımız aracılığıyla çevredekilerin farkına varmaktır.

Gerçek olan görme duyu organı ile gerçekleşmiş olsaydı aynı nesneye bakan insanlar farklı algılamazlardı. Algılama kodlama, kültür, bağlam gibi etkenlerle görmeyi etkileyen olgulardır.

Nesne anlam oluşturmada sebep değildir. Diğer şıklar anlamı oluşturmada belirleyicidir ve sebeptir.

Kod

Bağlamsal gösterge terimi, iletişime katılanlar arasındaki bireysel ilişkiler, onların sözsüz ifadeleri, fiziksel ve toplumsal ortamı da içeren bütün dolaylı mesajları ifade eder. Hastanede bulunuyor olmak bağlamsal gösterge işlevi görüyor ve bu nedenle hasta olup olmadığına bakmaksızın "geçmiş olsun" deriz.

Batı kültürlerinin temel bilişsel davranış kalıbı doğrusaldır.

Ortama bağımlı düşünme biçemine sahip kültürlerin üyeleri, çevrelerini "geniş bağlamlı algılama" biçemiyle algılarlar.

Asimetrik ilişki, taraflar arasında güç farkının büyük olduğu durumlarda gözlenir.

Ortaklaşa davranışçı kültürlerde kurulan ilişkilerde bireysel istekler üstün olamaz.