KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Etnomerkezcilik terimi ilk kez Amerikalı sosyolog William Graham Sumner (1840- 1910) tarafından kullanılmıştır. Sumner aynı zamanda dünyanın ilk sosyoloji profesörü ve Yale Üniversitesi’nde ilk sosyoloji dersini veren bilim insanıdır. Sumner, 1906 yılında yayımladığı Gelenekler adlı kitabında etnomerkezcilik kavramıyla, emperyalistlerin diğer halklara yönelik tutumlarındaki temel gerekçeyi açıklamaya çalışmıştır. Etnomerkezcilik terimi, farklı etnik gruplar arasındaki ilişkilerle bağlantılı olarak ortaya çıkmasına karşın, günümüzde daha çok farklı kültürlere mensup insanlar arasındaki etkileşim durumlarında taraflardan birinin ya da her iki tarafın takındığı tutumları değerlendirmekte kullanılır. Etnomerkezcilik genel anlamıyla “bireyin, kendi grubunun izlediği yolun diğerlerinden üstün olduğu ya da diğer grupları kendi grubundan aşağı görme düşüncesi” olarak tanımlanır. Terimi, sosyal ve kültür bilimlerindeki güncel kullanılış biçimiyle irdelersek, “etno” bireyin kendi grubundan edindiği “kültürel miras”ı, “merkezcilik” ise her şeyin merkezinde bulunmayı ifade etmektedir. Etnomerkezcilik, bireyin diğer kültürleri kendi kültürel bakış açısından değerlendirmesine yol açar. Birey, kendi kültürünü her şeyin merkezinde görür ve diğer kültürlerden üstün sayar.

Belirsizlik, bilinmeyen, neye nasıl tepki vereceği kestirilemeyen yabancıyla iletişime nereden başlayacağını bilememek duygusunu ifade eder. Birey ne kendisinin ne de karşısındakinin nasıl davranacağını bilemediği zaman bu duyguya kapılır. Belirsizlik bilişsel bir sürecin sonucudur. Birey içinde bulunduğu durumu hızla değerlendirir ve bilgi eksikliğinden doğan belirsizlikle karşılaşır. Kaygı ise bu süreçte olabileceklerden duyulan rahatsızlığı, gerginlik ve endişe duygusunu ifade eder. Kaygı, bilişsel değil, duygusal bir tepkidir. Kısaca, “karşıdakinin davranışını tahmin edememek belirsizliğe neden olurken, kaygı, doğabilecek olumsuz sonuçlarla ilgili duyguları içerir.

Genellikle öteki ile arasında mesafe koymak şeklinde ifade edilen bu tutumlar üç şekilde gerçekleşir. Birincisinde birey, kendi kültürel ölçütlerine göre, yabancı ile arasına, onunla ilgilenmediğini, ona önem vermediğini gösteren bir mesafe bırakır. Bu mesafeye ilgisizlik mesafesi diyoruz. İkincisinde yabancıyla etkileşimde bulunmamak için aralarına daha büyük bir iletişim mesafesi koyar. Bu mesafe sakınma mesafesi olarak adlandırılır. Son olarak, yabancıyla aralarına, düşmanlık duygularını gösterecek derecede mesafe koyar. Bu mesafeye ise aşağılama mesafesi denir.

Başka kültürel ortamlarda üretilip farklı kültür gruplarına sunulan mal ve hizmetler de gündelik yaşamın kültürlerarasılık derecesini değiştiren etkenlerdir. Her kültürün temel insan gereksinmelerini kendi kaynakları ve yöntemleri ile karşıladığını ve ortaya çıkan ürünlerin kültüre özgü olduğunu birinci bölümde belirtmiş- tik. Ancak, küreselleşmenin sonuçlarından biri de özgün kültür ürünlerinin diğer kültürlere sunulmasıdır. Örtünme, barınma, beslenme, oyun vb. temel insan gereksinmelerinin büyük kısmı artık özgün kültürel yaratılarla karşılanmamaktadır. Söz gelimi, giyimde modaya uyma eğilimi, bir toplumsal normun kısa zamanda, başka kültürlerin etkisiyle nasıl değiştiğini göstermesi bakımından önemlidir. Aynı şekilde ev eşyaları, dekorasyon ve mimaride farklı kültürlerin etkilerini yadsıyamayız. Yiyeceklerdeki kültürel etkileşim de önemli sonuçlar doğurmaktadır. Belirli yiyecek ve içecek türlerinin kısa zamanda dünya üzerinde yaygınlaşması yanında, dünyanın farklı yerlerinden ithal edilen yiyecek maddeleri yerel kültürlerin öğün sofralarını bile değiştirmektedir.

Toplum, bireylerin kurumsal bağlantılarını ve birbirleriyle ilişkilerini, kendi aralarında uzlaşmayla  belirledikleri kurallar çerçevesinde yürüttükleri bir birliktir.

Alışkanlık

Kalıp düşünce ve ön yargıların oluşumu indirgeme ve genelleme sonucu olduğundan sağlıklı ve tutarlıdır.