KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Kültürlerarası iletişimin konusu genel anlamda bu karşılaşmalarda gerçekleşen etkileşimdir. Ancak kültür farklılığı artık sadece insan toplulukları arasında değil, aynı topluluktaki farklı cinsler, meslek grupları, aileler, resmi kuruluşlar, işletmeler, kurum ve kuruluşlar arasında da gözlenmektedir. Bu nedenle kültürlerarası iletişimin konusu, günlük yaşamın çeşitli alanlarında, yukarıda sıralanan farklı kültürlere mensup insanlar arasındaki etkileşimdir. İnsan etkileşiminin gerçekleştiği ortamlar ve bu ortamları oluşturan diğer bileşenler de kültürlerarası iletişimin inceleme alanına girer. Farklı kültürlerden insanların karşılaşmasına neden olan göç, kültürel değişmeyi hızlandıran modernleşme veya küreselleşme gibi olgularla bu olgularda etkileşimi belirleyen algılama, kültürleşme ve kültürel kimlik gibi kavramlar da kültürlerarası iletişimin konusu içindedir.

Kodlamanın insan iletişimi açısından tanımı “iletişim kurabilmek için çeşitli görsel ve sessel sinyallerin belli kurallara veya kodlara göre düzenlenmesi” şeklindedir. Etkileşim sürecine katılan taraşar kodlama yolu ile aktarmak istedikleri anlamları sözlü ya da sözsüz sembollerden oluşan iletiye dönüştürürler. İleti içsel bir süreç olan kodlamanın bir ürünüdür ve aktarılmak istenen anlamın taşıyıcısıdır. İletiler gönderenle alıcı arasında bağlantıyı sağlayan bir kanaldan gönderilir. İletişim kanalları duyu organlarımızla algılayabileceğimiz uyaranların alınabildiği kanallardır. İşitme, görme, tat alma, koklama ve dokuma gibi duyularımızla algılayabileceğimiz uyarı ve iletiler yapılarına göre uygun kanallarla aktarılır. Her kültürde belirli kanallar diğerlerine bakarak daha çok kullanılır. Bu nedenle iletişim kanallarının kullanım yoğunluk ve niteliklerine bakarak kültürler arasındaki farkları ayırt etmek mümkündür.

Kültürlerarası iletişimin konusu, günlük yaşamın çeşitli alanlarında, farklı kültürlere mensup insanlar arasındaki etkileşimdir. İnsan etkileşiminin gerçekleştiği ortamlar ve bu ortamları oluşturan diğer bileşenler de kültürlerarası iletişimin inceleme alanına girer. Farklı kültürlerden insanların karşılaşmasına neden olan göç, kültürel değişmeyi hızlandıran modernleşme veya küreselleşme gibi olgularla bu olgularda etkileşimi belirleyen algılama, kültürleşme ve kültürel kimlik gibi kavramlar da kültürlerarası iletişimin konusu içindedir.

Kültürler arasındaki farklılıkların iletişim sürecine etkisinin eskiden beri bilindiğini gezginlerin yazdığı seyahatnamelerden anlıyoruz. Ruy Gonzales de Clavijo’dan Evliya Çelebi’ye kadar birçok gezgin kendi ülkeleri içinde ve dışındaki yerleri gezmiş ve gördüklerini, deneyimlerini kitaplaştırmıştır. Gezginler, gittikleri ülke ve bölgeleri, karşılaştıkları topluluk ve insanları, kendi kültürü çerçevesinde değerlendirmiş ve anlamaya çalışmıştır. Aralarındaki bölgesel ve kültürel fark arttıkça, karşılaştıkları toplulukların davranışlarıyla ilgili olarak düştükleri anlama hataları da artmış, böylece, bazen tamamen yanlış anlamalara dayalı değerlendirmeler yapmışlardır. Kültürel farklılıkların, iletişim davranışları nda somutlaşarak yanlış anlamalara yol açtığı ancak II. Dünya Savaşı yıllarında iletişim ve kültür alanında çalışan bilim insanlarının dikkatini çekebilmiştir.

İletişim dinamik bir süreçtir. İletişim sürecine katılanlar iletileri algılar, anlamlandırır, yanıt verir, tepki gösterir. Bu yanıt ve tepkiler diğer tarafça algılanıp anlamlandırılır ve karşılığı verilir. Bu döngü sırasında artık hiçbir taraf eskisi gibi değildir. İletişim süreci sabit bir seyir izlemez, dönüşür. İletişim sürecinin dönüşürlük özelliği biraz önce verdiğimiz Mehmet ile Ayşe’nin karşılaşması örneğinde olduğu gibi, sürece katılanlarda gerçekleşen bilişsel değişmeye dayanır. Eğer bir bütünü oluşturan bileşenler değişiyorsa, onların arasındaki bağlantıların niteliği değişiyorsa bütün de değişiyor demektir. İletişim sürecine katılan bireylerin birbirlerinin kişisel nitelikleri, iletişimin içeriği ve karşılıklı olarak iletişim biçemleri hakkında bilgi sahibi olmaları, sürecin dönüşmesine ve başka bir nitelik kazanmasına neden olur. Örnekte gördüğümüz gibi, başlangıçta iki yabancının karşılaşması şeklinde başlayan süreç birkaç dakika sonra aynı alanda çalışan benzer mesleklere sahip insanların iletişimine dönüşmüş oldu. İletişim süreci aynı zamanda bir öğrenme sürecidir. İletişime katılanlar istemli ya da istem dışı olarak bir şeyler öğrenir. Öğrenme bireyi bilişsel olarak değiştirir, iletişim davranışlarını etkiler. Süreç de dönüşmüş olur. Dönüşürlük özelliği, dinamiklik özelliğinin sonucudur.