KÜLTÜREL MİRAS MEVZUATI - Deneme Sınavı - 8

Kısaca KUDEB olarak anılan Koruma Uygulama ve Denetim Büroları B, C, D ve E seçeneklerinde verilen birimlerin bünyesinde bulunabilir ancak A seçeneğinde verilen belediyelerde çevre koruma ve kontrol dairesi başkanlıklarının Koruma Uygulama ve Denetim Bürolarıyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan birimlerin özellikleri, görevleri veya işleyiş biçimleri soru kökünde verilen bilgilerle uyuşmamaktadır. E seçeneğinde verilen Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, 27 Ocak 1992 tarihinde yürürlüğe giren 480 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Dışişleri Bakanlığı'na bağlı bir teşkilat olarak kurulmuştur. 28 Mayıs 1999 tarihinde Başbakanlığa bağlanmıştır. Kurum şu anda Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlıdır. 2008 yılında çıkan Başbakanlık Genelgesi ile yurt dışındaki kültür varlıklarımızın restorasyonu ile ilgili olarak yürütülecek çalışmalarda, strateji geliştirme, restorasyon faaliyetlerini yönlendirme kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlama gibi görevleri üstlenmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Madde 32 - Yurt içinde korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları yurt dışına çıkarılamaz. Ancak, milli çıkarlarımız dikkate alınarak, bunların hertürlü hasar, zarar, tehdit veya tecavüz ihtimaline karşı, gideceği ülke makamlarından teminat almak ve sigortalanmak şartı ile, yurt dışında geçici olarak sergilendikten sonra geri getirilmelerine; Cumhurbaşkanlığınca karar verilir. Doğru seçenek C'dir.

Su altında korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının bulunduğu bölgeler, Cumhurbaşkanlığı kararı ile tespit edilir ve yayımlanır. Bu bölgelerde, sportif amaçlı dalış yapmak yasaktır, ikinci fıkra hükümlerine göre izin almak şartıyla araştırma ve kazı yapılabilir. Doğru seçenek D'dir.

Türk askeri tarihini ilgilendiren her türlü silah ve malzemenin bulundukları veya ihbar edildikleri yerde, tarihi niteliklerinin araştırılması, incelenmesi ve değerlendirilmesi Genelkurmay Başkanlığınca yapılır. Doğru seçenek E'dir.

2863 sayılı yasanın 5226 sayılı yasa ile değişik 3. maddesinin 9. bendine göre "Çevre düzenleme projesi"; ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş, teknolojik gelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidermek amacıyla her ören yerinin kendi özellikleri göz önüne alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılan veya yaptırılan 1/500, 1/200 ve 1/100 ölçekli düzenleme projeleridir.

Madde 50 – Define aramak isteyenlere, bu Kanunun 6 ncı Maddesinde korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar dışında, Kültür ve Turizm Bakanlığınca define arama ruhsatnamesi verilebilir. Doğru seçenek B'dir.

Madde 39 – Kültür ve Turizm Bakanlığınca kabul edilen haklı bir sebep gösterilmeden, ruhsatname tarihinden itibaren, en çok altı ay içinde başlanılmayan araştırma, kazı ve sondajlara ait izin ve ruhsatnameler, hükümsüz sayılır. Araştırma, sondaj ve kazı çalışmaları, makul bir sebep gösterilmeksizin iki aydan fazla tatil edilemez. Doğru seçenek B'dir.

Basit Onarım Yapıların; ahşap, madeni, pişmiş toprak, taş vb. çürüyen ya da bozularak eksilen mimari öğelerinin, özgün biçimlerine uygun olarak aynı malzeme ile değiştirilmesi, bozulan iç ve dış sıvaların, kaplamaların, renk ve malzeme uyumu sağlanarak, özgün biçimlerine uygun olarak yenilenmesi bu kapsamda tanımlanmıştır.

Rölöve Projesi Tek yapı ölçeğinde kullanılan bu projelerin ilk aşaması kültür varlıklarının mevcut durumunun değişik ölçek ve nitelikte (çizimler, planlar yada diğer grafik anlatım, fotoğraf, sayısallaştırılmış belgeler vb.) saptanması olarak tanımlanabilir. Belgelemenin ilk aşaması olan rölöve, alanda değişik teknikler kullanılarak yapılan ölçümlerle yapıların ve alanların mevcut durumlarının çizimlerinin hazırlanmasını kapsar.

Başvuru İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerine yapılır. Yönetmeliğin 10. Maddesine göre başvuruların önceliklerinin belirlenmesinde aşağıdaki ölçütler dikkate alınır:

Kültür ve Turizm Bakanlığınca yapılacak parasal yardım tutarı, proje hazırlanması için (T 75.000) ’yi, uygulamalar için tahmini uygulama bedelinin % 70’ini ,tahmini uygulama bedeli ne olursa olsun T300.000.- ’yi geçemez.

Kültürel Yatırımların teşviki

Kültür alanında yapılacak yatırımları için çeşitli önlemler alınmaktadır. Böylece kültür alanında yatırım yapmak isteyen özel ve tüzel kişilerin özendirilmesi, katılımın üst düzeyde sağlanması amaçlanmıştır. Bu alanda oluşturulan ilk yasal düzenleme 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunudur.  Bu kanunun amacı kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın korunmasını ve sürdürülebilir kültürün birer öğesi haline getirilmesi ile ülkemizin kültür varlıklarının yaşatılması ve ülke ekonomisine katkı yaratan bir unsur olarak değerlendirilmesi, kullanılması amacıyla kültür yatırımı ve kültür girişimlerinin teşvik edilmesini sağlamaktır.

Ülkemizde taşınır kültür varlıklarına dair kanuni düzenlemelerin dayandığı yasa 2863 sayılı yasadır.

Ana hatlarıyla bakacak olursak; 2863 sayılı yasa yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm olan
"Genel Hükümler" başlığı altında beş madde bulunmaktadır. Birinci maddede kanunun korumacılıkta
hangi amaçları güderek oluşturulduğu, ikinci maddede kapsam olarak korumada görevli kurum ve
kuruluşların görevleri, üçüncü maddede kanunda geçen tanımlamalar açıklanmaktadır

Kanunun üçüncü bölümü "Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları" başlığı altındadır
ve 12 maddeden oluşmaktadır. Bölümün ilk maddesi olan Madde 23'te bu varlıkların tanımlaması ve
açıklaması yapılarak örneklenmesi söz konusudur.

Kanunun üçüncü bölümü "Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları" başlığı altındadır
ve 12 maddeden oluşmaktadır. Bölümün ilk maddesi olan Madde 23'te bu varlıkların tanımlaması ve
açıklaması yapılarak örneklenmesi söz konusudur. Madde 24'te bu varlıkların devlet malı niteliği
taşımasından, gerektiğinde maliklerinden satın alınabileceğinden, yurtdışına çıkarılmada sıkı denetimde
bulunulacağından bahsedilmektedir. Madde 25'te tanımlanan taşınır varlıkların ne şekilde müzelere alınacağı açıklanmaktadır. 26. Maddede müze kurma görevinin Bakanlıkta olduğundan, Bakanlıktan izin
alındığı takdirde özel müze kurulabileceğinden, özel kişi ve kurumların koleksiyon isteklerinin
Bakanlıkça onaylanacağından ve denetim altında bulundurulacaklarından söz edilmektedir. Kültür varlığı
ticaretinin Bakanlık izni ile müzelere alınmaya gerek görülmeyen varlıklar için olduğu ve bu iş için alınan
ruhsatın üç yıl geçerli olduğu Madde 27'de belirtilmiştir

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 21.7.1983 yılında kabul edilmiş ve 23.7.1983
tarih ve 18113 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. 1987, 2004 ve 2007, 2008, 2009, 2011, 2013, 2014,
2016, 2017, 2018 yıllarında görülen lüzum üzerine güncelleme ve değişikliklere uğramıştır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve
Tabiat Varlıkları başlıklı üçüncü bölümünün 23. Maddesi şu şekildedir.
Madde 23 – Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:
a. Jeolojik, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, jeoloji, antropoloji, prehistorya, arkeoloji ve sanat
tarihi açılarından belge değeri taşıyan ve ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi
özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları;

Her çeşit hayvan ve bitki fosilleri, insan iskeletleri, çakmak taşları (sleks), volkan camları (obsidyen),
kemik veya madeni her türlü aletler, çini, seramik, benzeri kab ve kacaklar, heykeller, figürinler,
tabletler, kesici, koruyucu ve vurucu silahlar, putlar (ikon), cam eşyalar, süs eşyaları (hülliyat), yüzük
taşları, küpeler, iğneler, askılar, mühürler, bilezik ve benzerleri, maskeler, taçlar (diadem), deri, bez,
papirus, parşömen veya maden üzerine yazılı veya tasvirli belgeler, tartı araçları, sikkeler, damgalı veya
yazılı levhalar, yazma veya tezhipli kitaplar, minyatürler, sanat değerine haiz gravür, yağlıboya veya
suluboya tablolar, muhallefat (religue'ler), nişanlar, madalyalar, çini, toprak, cam, ağaç, kumaş ve
benzeri taşınır eşyalar ve bunların parçaları,
Halkın sosyal hayatını yansıtan, insan yapısı araç ve gereçler dahil, bilim, din ve mihaniki sanatlarla
ilgili etnografik nitelikteki kültür varlıkları.
Osmanlı Padişahlarından Abdülmecit, Abdülaziz, V. Murat, II. Abdülhamit, V. Mehmet Reşat ve
Vahidettin ve aynı çağdaki sikkeler, bu Kanuna göre tescile tabi olmaksızın yurt içinde alınıp
satılabilirler.
Bu madde kararına girmeyen sikkeler bu Kanunun genel hükümlerine tabidir.

Madde 25 – Dördüncü maddeye göre Kültür ve Turizm Bakanlığına bildirilen taşınır kültür ve tabiat
varlıkları ile 23 üncü Maddede belirlenen korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları, Kültür ve
Turizm Bakanlığı tarafından bilimsel esaslara göre tasnif ve tescile tabi tutulurlar. Bunlardan Devlet
müzelerinde bulunması gerekli görülenler, usulüne uygun olarak müzelere alınırlar.

Müze, özel müze ve koleksiyonculukla ilgili olan 26. Maddede, 2863 sayılı Kanunun kapsamına giren
kültür ve tabiat varlıklarına ait müzelerin kurulması ve geliştirilmesinin Kültür ve Turizm Bakanlığının
görevlerinden olduğu belirtilmiştir. Maddeye göre;
Müze, özel müze ve koleksiyonculuk:
Madde 26 – Bu Kanunun kapsamına giren kültür ve tabiat varlıklarına ait müzelerin kurulması,
geliştirilmesi Kültür ve Turizm Bakanlığının görevlerindendir.