KÜLTÜREL MİRAS MEVZUATI - Deneme Sınavı - 12

Sözleşmenin ( Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi) getirdiği en önemli yeniliklerden bir tanesi de, her ülkenin saptanmış ölçütlere göre “evrensel” olarak nitelendirdiği yapı ve alanlarından oluşan bir liste yapması ve “Dünya Miras Listesi”nde yer almak üzere UNESCO’ya başvurmasıdır.

: Bu listede, Türkiye’den, İstanbul’un Tarihi Alanları, Safranbolu şehri (Karabük), Hattuşaş (Boğazköy)-Hitit Başkenti (Çorum), Nemrut Dağı (Adıyaman-Kahta), Ksantos-Letoon antik kenti (Antalya-Muğla), Divriği Ulu Camisi ve Darüşşifası, (Sivas), Truva antik kenti (Çanakkale), Selimiye Camisi ve Külliyesi (Edirne) kültürel miras olarak; Pamukkale-Hierapolis (Denizli), Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır.

Taraf olduğumuz ikinci sözleşme ise, 1989 yılında onaylanan “Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesidir. 1985 yılında, Grenada’da Avrupa Konseyine üye ülkeler tarafından kabul edilen ve 13.4.1989 gün ve 3534 sayılı yasayla yürürlüğe giren bu sözleşmeye göre, ülkeler, mimari mirasın korunması için yasal önlemler almayı ve bu önlemler çerçevesinde ve her ülkeye ve bölgeye özgü  yöntemlerle, anıtları, bina gruplarını ve sitleri korumayı üstlenmiş bulunmaktadır.

Mimari mirasın, mimari ve tarihsel özellikleri göz önüne alınarak, çağdaş hayatın gereksinmeleri için kullanılması (11. Madde),

Avrupa Kültür Konvansiyonu: Avrupa ülkeleri tarafından, kültür alanında ortak bir anlayış oluşturulması ve Avrupa’nın ortak kültür mirasının geliştirilmesi için ulusal katkıda bulunmak amacıyla Avrupa Konseyi çatısı altında oluşturulan en eski belgelerden bir tanesidir.

ICOMOS’un amaçları şunlardır: • Dünyanın çeşitli yerlerindeki uzmanları bir araya getirerek mesleki bilgi alışverişini sağlamak, • Korumada uzmanlaşmış dokümantasyon merkezleri oluşturmak için diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, • Korumanın ilkeleri, politikaları ve tekniklerine ilişkin bilgileri toplamak, değerlendirmek ve ilgililerin kullanımına sunmak, • Uluslararası nitelikteki koruma eğitim programlarına katkıda bulunmak.

Anıt ve Sitlerin Korunması ve Restorasyonu için Uluslararası Tüzük, • Tarihi Yerleşmelerin Korunmasına İlişkin Tüzük, • Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Tüzük, • Sualtı Kültürel Mirasın Korunması ve Yönetimine İlişkin Tüzük,  • Uluslararası Kültürel Turizm Tüzüğü, • Yöresel Kültürel Mirasa İlişkin Tüzük, • Mimari Mirasın Analiz, Koruma ve Yapısal Restorasyon İlkelerine İlişkin Tüzük, • Kültürel Miras Alanlarının Yorumlanması ve Sunumu Hakkında Tüzük, • Kültürel Rotalar Tüzüğü.

ICCROM 1959 yılında Roma’da kuruldu. Taşınır ve taşınmaz mirasın korunmasıyla ilgili eğitim veren ve uzmanlarıyla uygulama yapan bir kuruluştur.

Europa Nostra (Bizim Avrupamız), koruma konusunda 200’den fazla sivil toplum örgütünü, 100 yerel yönetimi ve 35 Avrupa ülkesinden 1000 kişisel üyeyi çatısı altında toplayan, kâr amaçlamayan bir sivil toplum örgütüdür

Onarım etkinliklerini yönlendiren en önemli öğe “Vakıf” kurumudur. Kişilerin vakıflar kurarak toplumun gereksinmelerini bu vakıflardan elde edilen gelirle karşılamalarının nedenleri arasında istekler ve gereksinmeler, geleneklere bağlılık, sosyal baskı ve otorite sağlama yer almaktadır. Bu amaçları yerine getirmek için vakfa büyük kaynaklar tahsis edilmektedir. İstanbul’da, 1546 tarihli vakıf kayıt defterlerinden edinilen bilgiye göre 4000’den fazla ev, 5717 dükkan, 28 kervansaray, 19 han, 38 bezhane, 18 mahzen,19 bodrum, 68 fırın yapısının yanısıra 199 köy, 40 mezra ve 228 değirmen çeşitli vakıfların gelir kaynakları arasında yer almaktadır. (Doğru cevap A)

Kurumsallaşmanın önemli göstergelerinden bir tanesi, Tanzimattan hemen sonra, uzmanlaşmaya gidilmesi ve değişik alanlar için ‘Nezaret’ ler (Bakanlılar) oluşturulmasıdır. 1826 yılında ilk nezaret olan ‘Evkafı Hümayun Nezareti’ kurulmuş, onu Seraskerlik (1826), Maliye Nezareti (1838), Hazine-i Hassa Nezareti (1839), Zaptiye Nezareti(1839), Maarif Nezareti (1839), Ticaret ve Ziraat Nezareti (1839), Nafia Nezareti (1863) ve Bahriye Nezareti (1878) izlemiştir. (Doğru cevap A)

İmparatorluğun doğrudan eski eserle ilgili ilk yasa düzenlemesi olan 13 Kasım 1869 tarihli Asarı Atika Nizamnamesi 8 maddeden oluşmaktadır.  (doğru cevap A)

Bu düzenlemelerin ortak özellikleri şöyle sıralanabilir:

İmparatorlukta ‘obje’ saklamak için sürekli olarak tahsis edilen ilk mekanlardan bir tanesi İstanbul'da Aya İrini kilisesi olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Sarayın silah deposu olarak kullanılmıştır. Kilise, III. Ahmet döneminde, Batıdaki örneklerine uygun olarak ‘Dar-ül Esliha’ (Silah Müzesi) adıyla halka açılmış, ancak 1808 yılındaki yeniçeri isyanında yağmalanınca tümüyle kapatılmıştır. (doğru cevap A)

1882 yılında kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi, İmparatorluğun ilk tasarım ve güzel sanatlar okuludur. Bu kurum daha sonra Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ve son olarak da Mimar Sinan Üniversitesi adını alacaktır. (doğru cevap A)

Osman Hamdi Bey’in en önemli arkeolojik çalışması 1877-1878 yılları arasında yapılan, 21 lahtin ortaya çıkarıldığı Sayda (Sidon, Lübnan) kral mezarlığı kazılarıdır. Bu lahitlerin arasında İskender Lahdi olduğu söylenen ünlü Lahtin de bulunması Osman Hamdi Bey’e uluslararası ün kazandırmış; bu kazılarla ilgili olarak bir Fransız araştırmacı ile beraber yazdığı kitap “Sayda Kral Mezarlığı” adıyla Fransızca olarak 1892’de Paris’te yayınlanmıştır.  (doğru cevap A)

Ünlü Fransız mimar ve kuramcı Viollet-le-Duc’ün asistanı Leon Parvillé (1830-1885), 1855’teki depremden hasar gören Bursa’nın ünlü yapılarını onarmıştır. Ünlü devlet adamlarından Ahmet Vefik Paşa’nın Bursa valisi olduğu dönemde Parvillé, Yeşil Cami, Orhan Bey Camisi, Ulu Cami, Muradiye Camisi ile Yeşil Türbe’yi restore etmiştir. ­  (doğru cevap A)

Cumhuriyetin ilk yıllarında restorasyon etkinliklerinin yeterli düzeyde olduğu söylenemez. Bunun nedenleri arasında yeni Cumhuriyetin parasal kaynaklarının çok kısıtlı olması ve uzman elemanların yok denecek kadar az olması sayılabilir.  (doğru cevap A)

Bu süreçte ilk onarılan yapı Ayasofya'dır ve Mimar Kemalettin Bey tarafından ele alınmıştır Bu yapıyı, İstanbul - Sultanahmet ve Beylerbeyi camileri, Edirne - Selimiye ve Üçşerefeli camileri, Elmalı - Ömer Paşa Camisi, Manisa - Muradiye Camisi ve Konya - Mevlana Türbesi izlemiştir. (doğru cevap A)

Kültürel Amaçlı’ korumayı öngören ilk savunu olarak nitelendirilen, İdeal şehri tanımlarken; “eğer yerleşmede bir Roma yapı kalıntısı bulunuyorsa korunmalıdır” görüşü Alberti'nindir.