KÜLTÜR TARİHİ

Amerika'da halkın bankalardan kredi çekip borçlanması ve borsaya katılması ile ortaya çıkan dünyanın ilk en büyük ekonomik krizleri arasında yer alan ekonomik kriz 1929 yılında ortaya çıkmıştır.

Amerika Birleşik Devletlerinin 1947' de on altı Avrupa ülkesiyle imzaladığı uzun vadeli yardım planı Marshall Planı'dır.

Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon gibi edebi kimliklerin 1922’de çıkarttığı Akbaba Dergisi, 1933’den sonra yeni harflerle yayınlanır. Tek partili dönemde iktidar yanlısı tutum izleyen, zaman zaman muhalif olan dergi, 1977’de yayın hayatına veda etmiştir.

20 Temmuz 1969’da ABD Apollo uzay aracı Ay’a ayak basar. İlk yürüyen insan Neil Armstrong’dur. Ay’ın verimsiz topraklarına bol yıldızlı ABD bayrağı dikilir ve bundan böyle yeryüzü insanlarının
Ay’a ve yıldızlara bakışı değişecektir.

Franfurt Ekolünden, 1960’lı yılların etkileyici ismi Herbert Marcuse (1898-1979) ise, sanat eserinin gerçekçiliği ve politik tutumu yüceltme gibi bir kaygısı olmaması gerektiğini, “sanatın hayatı değil, hayatın sanatı taklit ettiğini savunmuştur.

Birinci Dünya Savaşı sonrasında SSCB’de kurulan Devlet Sinema Enstitüsü, ünlü yönetmen Sergei Eisenstein’ı dünyaya tanıtır, yönettiği “Potemkin Zırhlısı” dünya sinemasının ilk başyapıtlarındandır.

Postmodern düşüncenin belki de en etkili olduğu sanat akımı pop-art’tır.
1960’lara doğru, önce İngiltere, ardından da Amerika’ da birbirinden bağımsız
olarak ortaya çıkan bu sanat akımı, kitle kültürünün taşıyıcılığını yapan görüntüleri
kullandığı için bu isimle anılır. Eserlerde modern dünyayı simgeleyen eşyalar
(yeni çıkan ev eşyaları, yeni trend magazinler ve giyim tarzları, vb) alaycı
tarzda sergilenir

şair, siyasetçi ve diplomat Yahya Kemal Beyatlı
(1884-1958) şiirlerinde Aruz veznini Türkçeye uyarlamasıyla ve kurduğu ünlü
Dergâh Dergisi’yle önemli bir isimdir

İkinci Yeni hareketi, anlamda kapalılığı tercih eder. İmge, metafor kullanımı
öne çıkar, akılcı ve mantıksal tutuma karşı çıkarlar ve bu bağlamda sürrealistlere
yakındırlar. Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Sezai Karakoç, Ece Ayhan
bu kuşak şairleridir.

Fransız romancı Marcel Proust yedi ciltlik devasa eseri “Kayıp
Zamanın İzinde” ile romanda kurgu ve öyküleme tekniğini değiştirecek ve dünya
roman sanatına damgasını vuracaktır.

Birinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan rejimler; faşizm, komünizm, nazizim, stalinizm. Doğru cevap E'dir.

1917 Ekim Devriminin kuramcısı ve lideri Lenin'dir. Doğru cevap A'dır.

İlk macerası 1926’da İngiltere’de John Logie Baird’le başlayan ve başta Fransa ve ABD’de kısa aralıklarla hızla gelişen televizyon, İkinci Savaş sonrasında evlerdedir. 1960’lı yıllarda kullanım doruk noktaya ulaşarak radyonun elinden hem prestijini hem de reklam gelirini alacaktır. Daha sonra da sinemanın tahtına göz dikecektir. Televizyon teknolojisi durmak bilmez teknolojisiyle ülkelerin kültürel manzarasını değiştirir; dilsel birliği sağlar, “küresel kasabanın” ilk örneğidir. Doğru cevap B'dir.

Magazin dergiciliğinde ise 1956’da Şevket Rado’nun çıkardığı Hayat Mecmuası dergisi kültür tarihimizde bir dönüm noktasıdır. Türk sinema ve yüksek sosyete hayatından, sanatçılar dünyasından, Hollywood ve Avrupa sinemasından renkli haberleriyle, yaşadıkları ithal kağıt sorununa rağmen, 1960’larda yüzbinleri aşan tirajıyla popüler kültürün ünlü bir ismi olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yirminci yüzyıl aynı zamanda düşünce evriminin çeşitli yönlerde seyrettiği bir yüzyıldır. Belki en belirgin özelliği felsefeyle edebiyat, sanat, politika ve günlük hayat sorunlarının bir arada ve bütünlük içinde değerlendirilmesidir. Bunun ilk örneğini 1930’lardan itibaren Walter Benjamin, Theodor W. Adorno ve daha sonra da Jürgen Habermas ve Herbert Marcuse gibi düşünürlerin başını çektiği Frankfurt Ekolü verir. Doğru cevap C'dir.

Franfurt Ekolünden,1960’lı yılların etkileyici ismi Herbert Marcuse (1898-1979), sanat eserinin gerçekçiliği ve politik tutumu yüceltme gibi bir kaygısı olmaması gerektiğini, “sanatın hayatı değil, hayatın sanatı taklit ettiğini savunmuştur. Doğru cevap A'dır.

Modern varoluşçuluğun babası, romanları, oyunları ve aydın kimliğiyle, özellikle 1968 olaylarındaki eylemleriyle ünlenen Fransız yazar ve düşünür Jean-Paul Sartre’dır. Doğru cevap C'dir.

Freud, bilinçaltı kavramını “bir istekler ve arzular deposu” olarak tanımlar. Bilinçaltı zamandan ve mekândan bağımsızdır ve hatta insanın binlerce yıllık deneyimlerinin katmanlaştığı “yerdir”. Kültürel baskılarla bastırılmış içeriklerden oluşan bir “bölgedir”. Doğru cevap B'dir.

Birinci savaş öncesi, Fransa, yeni bir isim ve yeni bir akımla tanışır. Picasso’nun Avignonlu Kadınlar (1907) adlı eseri sanatta alışılmış normları altüst eder: kadınların bedeni geometrik çalışılmış, sanki baltayla yontulur gibi çizilmiştir; yüzlerdeki biçimlendirme Afrika sanatlarının etkisini taşır. Geometrik ve üç boyutlu izlenimi veren bu eserde perspektifin göz yanıltıcı ilkesi çiğnenmiştir. Picasso, sanat hayatı boyunca gerçek dünyaya olan bağlılığından asla vazgeçmemiştir. Doğru cevap D'dir.

1895’de Paris’te Lumière Kardeşlerin icadıyla gelen sinema, sessiz başladığı girişimine 1930’lardan itibaren sesli olarak sürdürecek ve ilk uzun metrajlı film 1935’de yapılacaktır. Birinci Savaş sonrasında SSCB’de kurulan Devlet Sinema Enstitüsü, ünlü yönetmen Sergei Eisenstein’ı dünyaya tanıtır, yönettiği “Potemkin Zırhlısı” dünya sinemasının ilk başyapıtlarındandır.  Doğru cevap E'dir.