KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 16

Kitabın 194-196 sayfaları incelendiğinde Modernleşmenin Karikatür, Reklam, Tasarım ve Film dallarında yaşandığı görülmektedir. Telefon Osmanlı'ya 1908 yılında geldiğinden bunun için modernleşme kavramını düşünmek olası değildir.

Modernleşmeyle beraber sadece aydınlanma düşüncesi değil, sömürgecilik ve Avrupa emperyalizmi de yaygınlaşmış ve bu kavram "BATI" kavramı ile özdeşleşmiştir. Avrupa, Batı ve Modernleşme eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Paris’de Eyfel Kulesi ve Londra’da Cyristal Palace 19 yüzyılda gerçekleştirilen fuarlar kapsamında inşa edilmiştir. Crystal Palace ise bir yangında yok olmuş Ancak Eyfel Kulesi halen kullanılmaktadır.

Lonca örgütlenmesi kapsamında üreten zanaatkârlar yerlerini fabrikalarda çalışan işçi sınıfına bırakmıştır.

Fabrikasyon üretimde, bir işçinin bir nesneyi baştan sona kadar üretmesi çok fazla zaman aldığından, bu da üretimi düşürüp kârı azalttığından ve girişimcinin rekabet gücünü azalttığından, üretim aşamaları bölünerek her parçayı sistematik olarak başka işçinin üretmesine dayanan bir sistem geldi. Charlie Chaplin’in “Modern Zamanlar” filmi bu bakımdan modernleşmenin olumsuz yanlarını eleştiren büyük bir yapıttır. Üretim aşamalarının bölünmesi zaman kavramı içerisinde de bir süreçten çok “an” olgusunu öne çıkardı. Bu tür hızlı bir üretim biçiminde çalışma, insanı makineleştirmeye yönelttiği gibi, insani bir ritim içinde çalışılmaması da insanın kendisine yabancılaşmasına neden oldu.

Picasso 20. yüzyılın önemli sanatçılarındandır. 1901-04 arasındaki ilk dönem yapıtlarında sıradan insanların, sirk palyaçolarının, akrobatlarının resimlerini yaptı. Tablolarında bu sıradan yaşamın hüzünlü yanını yansıttı. Sanatçının bu dönemi 'Mavi Dönem' olarak tanımlanır. Picasso, (Georges Braque ile) kübizmin temellerini atmıştır. 1907-1914 arasına kübist tarzda tablolar yapar. Kübist tabloların genel özelliği, geometri ve geometrik şekillerin kullanılmasıdır.

Neo-Klasik üslup yanısıra barok ve rokoko bezeme öğeleri beraberce kullanıldığı gibi zaman içinde bunlara oryantalist üslup elemanları da katılmıştır. Oryantalist yani Doğu kültürlerine ait olan özelliklerin görüldüğü üslup, Avrupa’da Fransız ve İngiliz sömürgeciliğine bağlı olarak ortaya çıkmıştı.

Neo-Klasik, eklektik ve oryantalist üslup Osmanlı mimarlarının kendi geleneksel mimarlıklarına bakmalarına neden oldu. Özellikle yurt dışında eğitim alan Mimar Vedat ve Mimar Kemalettin gibi mimarlar modern teknoloji ile beraber Selçuklu ve Osmanlı mimari öğelerini yeniden kullanmaya başladılar.

Resim sanatının imparatorluktaki gelişimini sağlayan tekniklerden biri de fotoğraf olmuştur. 1839 dan itibaren Osmanlı gazetelerinde fotoğraf ve fotoğrafçılık hakkında haberler çıkmakta, yabancı kimi fotoğrafçılar, ressamlar ve mimarlar gibi İstanbul’da atölye açmaktaydılar. Galata bölgesi kentin Avrupai bölgesi olarak Gulliver Kardeşler, Bogos Tarkulya, Abdullah Biraderler, Sébah Joaillier gibi Osmanlı fotoğrafçıları da Galata’da yerleşik atölyeler açmaktaydı. Portre fotoğrafçılığı kadar doğa ve kent görünümleri dikkati çekmekteydi.

Uzun yıllar uluslararası gücünü askeri sisteminden alan bir devlet anlayışında var olan sistemi değiştirmeye çalışmak büyük bir riskti. Sultan III. Selim bu riski aldı ve Nizamı Cedid adıyla yeni bir askeri örgüt kurarak, onların yeni talimlerini ve eğitimlerini yeniçerilerinde uygulamasını istedi. İstanbul’da Selimiye Kışlasını kurdu. 1794’te, Teknik Üniversite niteliğinde, Sütlüce’de, Mühendishane-i Berri-i Hümayun kurularak yurt dışından gelen uzmanlarla ve yurt içinden sağlanan hocalarla eğitime başladı. Bu okulun eğitim programı medrese eğitimi programlarından farklıydı. Örneğin perspektif çizimin öğretildiği teknik resim dersleri daha sonra fotoğrafçılık gibi dersler mühendislik derslerinin yanı sıra öğrencilere okutulmaktaydı.

Modernizm daha çok düşünce, sanat, eleştiri ve edebiyat alanında çıkan akımlar için kullanılır. 19. yüzyılın ortasından II. Dünya Savaşının öncesine kadar devam eden bir süreçtir. Avrupa kültüründe 19. yüzyıl modernizmin ortaya çıktığı dönem olarak kabul edilegelmiştir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Sorunun cevabı Modernite.

19. yüzyıl başında fotoğrafçılıkla ilgili kimi ön teknikler kullanılmasına rağmen modern fotoğrafçılığın başlaması Louis Daguerre kolay bir biçimde resmi tabetmesiyle başladı ve 1829 yılında fotoğraf tekniğini geliştirmeye çalışan Joseph Nicephore Niepce ile bir ortaklık kurdu. Şehir fotoğrafları, panoramalar ve portreler modern fotoğrafçılığın ana konularıydı. Paris’in en ünlü fotoğrafçısı ise Nadar’dı (1820-1910). Ünlü Capucine Bulvarı üzerinde açtığı atölye, Paris burjuvazisinin uğrak yeri oldu ve Nadar, fotoğrafı çekilmesi gereken her şeyi çekti.

Modernleşmenin en önemli yanı kuşkusuz ki eğitimdi. İslam kültürü geleneğinde eğitim ezbere dayalı bir eğitimdi. Yazılan kitaplar bilgi olarak kendinden önce yazılanları tekrar eder sonra eklenmesi gereken dönemiyle ilgili bilgileri verirdi. Bilgiler yeni araştırmalara ve pratik uygulamalara bağlanmazdı. II. Mahmut zamanında yapılan eğitim reformları daha sonra Abdülhamid döneminde de devam etmişti. Yeni tür iptidai (ilkokul) idadi (ortaokul) rüştiye (askeri ortaokul) gibi eğitim kurumları geleneksel yapı ile beraber bir süre devam etmiştir. Ancak bu yeni okullarda eğitim vermek için kız ve erkek öğretmen okulları açılmaya başlanmış, meslek okulları kurulmuştur. Fransız ve Amerikan misyoner okulları yüzyıl sonunda Anadolu’nun birçok kentinde bulunmaktaydı. Üst sınıf yöneticilerin çocukları ise önce mürebbiye ve özel hocalar ile yetişmekte daha sonra da Avrupa’da eğitimlerine devam etmekteydiler.

Bu dönemde Balyan Ailesinin fertleri mimarlık, mimari süsleme ve mimari eylemin örgütlenmesi gibi konularda Saraya hizmet vermekteydi. Dolmabahçe, Beylerbeyi Sarayları, Göksu ve Ihlamur Kasrı onlar tarafından inşa edilmişti. Paris’te eğitim görmüş aile fertleriyle Avrupa mimari üsluplarını Osmanlıya ve İstanbul’a taşıyan Balyan ailesi bu eklektik üslubun yaratıcılarıydı. Öte yandan, fabrika ve benzeri diğer yapıların inşaatlarında da çalışmışlardır. Hereke kumaş ve halı fabrikası bunlardan biridir. Yıldız Porselen fabrikasını ise Fransa’da Sevrès porselen fabrikasından gelen mühendisler kurmuştur.