KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 33

Tarihin birçok döneminde egemen (dominant) kültürlerin varlığı ve etkisi geniş boyutlu olmuştur. Bugünkü adlandırmayla buna kültür emperyalizmi de denilebilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

İtalya’da gelişen ve tüm Avrupa’yı saran Rönesans etkisi kültürel etkileşime bir örnektir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bir topluluğun ya da bireyin kendi kültürünün değerlerini yüce ve tek kabul ederek farklı kültürleri kendi değer sistemiyle yargılaması (bu çoğu zaman küçümseme ya da tehlikeli görme şeklindedir) etnosentrizm (etnik merkezcilik) olarak adlandırılır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kültür tarihçisi Peter Burke, 1960’lı yıllardan 1990’lı yıllara doğru, kültürel incelemelere karşı belirgin bir ilgi artışı olduğunu belirtir. Bunun nedeni kültür teriminin çoğul olarak ve gitgide genişleyen bir anlamda kullanılması ve buna paralel olarak kültürel incelemelerin çeşitlilik göstermesidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Fernand Braudel (1902-1985), Sosyal-Kültürel tarihlerin yazılabileceğini araştırmalarıyla kanıtlayan Fransız tarihçidir. İkinci Dünya Savaşında esir tutulduğu Alman kamplarında yazdığı Akdeniz Uygarlıkları (1949) adlı dev eserinde, iklim gibi coğrafi yapıları, gündelik hayatın zorluklarını, gündelik hayatta kullanılan her tür araç gereci tarihin öznesi yaparak incelemesi, tarihte alışılmış olan zaman mekân ilişkilerini altüst etmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bilimlerin odağında kültür

M.Ö.600’lı yıllarda Antik Yunan’da sistematik düşünce yani felsefe tarihi (Thales, Sokrates, vb.) görülmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Hayatın gerçeklerini yansıtır.

Kültürel bir etkilenme sürecinde bir kültür öteki bir kültürün etkisiyle evrim ve değişim sürecine girerse bunu kültürlenme olarak adlandırıyoruz

Kültürel davranışların, etkileşimlerin özünü, yapısını ve gelişimini biçimsel ve düşünsel yönden sorgulamaktır

Dünya çevre sorunları

Hayatın gerçeklerinden uzaktırlar.

Bilim adamları kültür kavramını tüm toplumsal grupları düzenleyen organik kuralları, düşünsel eğilimleri ve sanatları, gelenek, görenek, inanç ve adetleri, alet- leri ve tüketim maddelerini, ahlaksal kuralları, insanların gerçekleştirdiği yetenek ve alışkanlıkları içine alan bütünsel bir olgu olarak tanımlarlar. Bu çerçevede, in- sanlar, kültürün değişik durumlarıyla, özellikleriyle sık sık karşı karşıya kalırlar: sanat etkinlikleri, yemek kültürü, dünya kültür mirası, dans kültürü, kostüm giysi kültürü, Doğu kültürü, kültürlü insan gibi. Bu kısa adlandırmalardan kültürün insanların hayatında hem maddi hem manevi öğeleri barındırdığını, hem geç- mişten gelen hem günümüzde oluşan birikimleri içerdiğini, kısacası hayatımıza biçim anlam veren her şey olabileceğini düşünmemiz gerekiyor.

kültürel bir etkilenme sürecinde bir kültür öteki bir kültürün etkisiyle evrim ve değişim sürecine girerse bunu kültürlenme olarak adlandırıyoruz. Ama bu kültürlenme tek yönlü bir yol izleyip egemen kül- tür kimliğine bürünerek ulusal ve yerel kültürleri istila edercesine yok ediyorsa saldırgan bir özellik kazanmış demektir. Bu şu anlama gelmektedir; Egemen kül- türler, zayıf, yoksul kültürler üzerinde uzun vadeli bir “şiddet” uygulayarak öte- kinin kültürünü yıkma işine girişebilir ve hatta onu yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakabilir.

Kültür tarihi çalışmaları ya da kültür incelemeleri geçmişte oldukça yaygın olma- sına rağmen kültür tarihinin bir bilim dalı olarak ortaya çıkışı ve yükselişi 70’li yıllardan itibaren olmuştur. Yeni bir bilim dalı olduğu için, az sonra değineceğiz, araştırma alanı olarak çeşitlilikler arz etmektedir. Yukarıda değindiğimiz kültü- rün evrensel özelliklerinden, yeryüzü kültürlerinin bir dönem egemen oluşu ve sonra yitip gitmesinden, kültür etkileşimi ve çatışmalarından yola çıkarak bir kültür tarihinin konusu ne olmalıdır sorusunu sorarsak, öncelikle düşüncelerin evrimini (benimsenen düşünce ve inançlar, olayları durumları anlama gücü, anla- yabilme yeteneği) konu edinen çalışmalardan yararlandığını görüyoruz. Kültürel davranışların, etkileşimlerin özünü, yapısını ve gelişimini hem biçimsel hem dü- şünsel açıdan anlayabilmek, kuşkusuz bir kültür felsefesi tutumu gerektirecektir. Zaten ilk filozo ardan beri bu yapılmaktadır. Ama kültürel yaşantıların ekonomik ve sosyal hayattan soyutlanması da düşünülemez. Kaldı ki ekonomik ve sosyal hayat her zaman çok renklidir ve bu renklilik, görsel, simgesel, davranışsal olarak zengin anlamlar taşır.

Bu çerçevede kültür tarihi, hem kurumları (işleyişini, bireylerle ilişkisini, vb.) ele alabileceği gibi, toplumsal grup ve çevrelerin yaşam tarzlarını (toplumsal sı- nı arın kent hayatı, eğlence, dans, müzik gibi etkinlikleri) ve kültürel üretim ve tüketim nesnelerini, yaşam tarzlarını etkileyen giyim, mobilya tarzı gibi moda davranışları da konu edinebilir. Bir başka deyişle, dönemlere özgü popüler kültür geleneklerini konu edinebilir. Sonuçta bütün bunları temel başlıklar altında top- lamaya girişirsek, kültür incelemeleri, toplum, siyaset, ekonomi, felsefe toplumsal iletişim ve sanatın alanlarını içermektedir. Ama bu incelemelerin ideoloji, ulus, etniklik, toplumsal sını ar gibi kültürel oluşumlarda son derece etkili olan ku- rumları dışlaması düşünülemez. Zaten sonraki ünitelerde fark edeceksiniz, ünite- lerimizin temeli bu anlayış üzerinde yapılandırılmıştır.

Kültür, düşünsel felsefi akımları barındıran bir bütündür. 

Bilim adamları kültür kavramını tüm toplumsal grupları düzenleyen organik kuralları, düşünsel eğilimleri ve sanatları, gelenek, görenek, inanç ve adetleri, alet- leri ve tüketim maddelerini, ahlaksal kuralları, insanların gerçekleştirdiği yetenek ve alışkanlıkları içine alan bütünsel bir olgu olarak tanımlarlar. Bu kısa adlandırmalardan kültürün insanların hayatında hem maddi hem manevi öğeleri barındırdığını, hem geçmişten gelen hem günümüzde oluşan birikimleri içerdiğini, kısacası hayatımıza biçim anlam veren her şey olabileceğini düşünmemiz gerekiyor.

Kültür sözcüğünün Latincede ekip ürün almak, üretmek anlamına gelen "cultu­ra" sözcüğünden geldiğini ve birçok dünya dilinde aynı sözcüğün kullanıldığını duymuşsunuzdur. Arapçada kullanılan ve Türkçemizde de rastladığımız "hars" sözcüğü de "toprağın işlenmesi" anlamına gelir. Yine Türkçede kullanılan "ekin" sözcüğü de "kültür" sözcüğüyle eşanlamlıdır. Doğru yanıt E'dir.

Tarihsel bilgiler bize kültürün tüm toplumlarda mutlaka bir birikime dayandığını göstermektedir. Bu birikim, kültür tarihçilerine göre işleme (enerji, tarım, madencilik, metalürji, av ve balıkçılık hep işlemeyle gelişmiştir), zanaat (tüketim eşyalarını ve bununla ilgili teknik sorunların çözümüne yardımcı olacak mekanik nesneleri üretme), dönüştürme (maddeyi fiziksel, kimyasal, teknolojik olanaklarla başka bir nesneye dönüştürme, örneğin sentetik nesneler gibi) ve nihayet yaşam alanını yani mekânı değiştirme (inşaat, mimari, ulaşım için yollar, çevre düzenlemesi) eylemleriyle oluşur. Doğru yanıt B’dir.

17. yüzyılda, Fransa Krallığı, tüm Batı imparatorluk¬larını etkilemiş ve birçok sarayda Fransızca konuşulmaya başlanmıştır. Tanzimat yıllarından sonra ülkemizde Fransızcaya olan hayranlık birçok Fransızca söz¬cüğün dilimize girip yerleşmesine neden olmuştur. Doğru yanıt D'dir.

"Grotesk" sanatçılarda Prehistorik dönemin etki­si (abartılı anatomik yapı) yaygındır. Bunları teknik yetersizlik olarak görmemek gerekir, çünkü sanatta “abartı” ölçüt olmayabilir her zaman. Doğru yanıt A'dır.