KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 16

Avrupa’da ortaçağın başlangıcı için, Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılış tarihi (M.S. 476), bitişi ise, İstanbul’un fethi olan 1453 yılı genelde kabul görmekle birlikte, Gutenberg’in matbaayı keşfi, İspanya’da Müslüman hâkimiyetinin sona ermesi ve Amerika’nın keşfi de, yeniçağın başlamasına zemin hazırlayan çığır açan tarihsel olaylardır.

Anglo-Saksonlar bugünkü İngiltere’de, Ostrogotlar İtalya’da, Vizigotlar İspanya’da, Franklar Almanya çevrelerinde yerleşik hale gelirler.

Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte yeni oluşmaya başlayan manastır çevreleriyle sınırlı kalmıştır. Dolayısıyla, erken ortaçağda Avrupa’nın okuma-yazma bilen “elit” tabakası, manastır çevrelerinde yetişen din adamlarından ibarettir.

Şehirlerdeki kırsallaşmanın bir başka sonucu ya da göstergesi de, mimari faaliyetler alanında belirir.

Avrupa Ortaçağ felsefesi, dinsel öğretiler ve din-dünya görüşüne dayanır. Felsefe tartışmaları Ortaçağ boyunca inanç-Tanrı-bilgi ekseninde yoğunlaşmıştır.

Göçebe ve savaşçı bir kavim olan Vikinglerin yazılı geleneğinin olmayışı, kültür izlerinin sürülmesini güçleştirmektedir. Yazılı kaynakların zayıflığına ve Batılı kaynaklardaki olumsuz Viking imajına karşılık, arkeolojik veriler, incelikli bir Viking maddi kültürünün varlığına işaret etmektedir.

Göçler çağının diğer toplulukları gibi, Vikingler de genellikle taşınabilir kullanım eşyaları ve silahlar üretmişlerdir. Buluntular, Vikinglerin kuyumculuk, maden işçiliği ve ahşap oymacılık alanlarındaki ustalıklarına işaret eder. Dönemin ortak bezeme dili olan hayvan üslubunun, Viking kültür çevresinde Avrupa’nın diğer bölgelerine kıyasla daha uzun bir zaman dilimi boyunca uygulandığı anlaşılmaktadır. Özellikle ahşap gemilerin çeşitli kısımlarında, incelikle işlenmiş, karmaşık hayvan tasvirleri görülür.

Büyük kitleleri etkileyen veba salgını, savaşlar ve kıtlıklar, toplumsal yıkımlara sebebiyet vermiştir; bu yıkımların yansımaları, 14. yüzyıldan itibaren yaygınlaşan “ölüm dansı” temalı ceset ve iskelet tasvirlerinde izlenebilir.

Şehirleşme ve skolastik felsefenin yükselişine paralel olarak, şehir tasarımında da estetik kaygısı ön plana çıkmaya başlar. Öncelikle ve özellikle mimaride belirginleşen Gotik sanat, 13. yüzyıldan itibaren Fransa’dan başlayarak tüm Avrupa’ya yayılır.

İmparatorluk uzun hayatında önemli evreler geçirdi: 600’lı yıllardan itibaren Pers, Sasani, Arap istilalarına maruz kaldı; Araplara karşı savaşta Mısır’ı ve Afrika topraklarını kaybetti.

Türklerin Anadolu’ya geldiği dönemde Bizans parlak devrini yaşıyordu ama Malazgirt Savaşıyla gücü sarsılmıştır.

Birinci Haçlı Seferi 1096 yılında gerçekleşmiştir.

Haçlı Seferi 1096 yılında gerçekleşir. Süleyman Şah (1077-1086) döneminde kutsal Hıristiyanlık merkezi İznik alınmıştır.

Selçuklu camileri, şehirlerin odak yapıları olarak, yönetim binaları hatta saraylardan daha önemli konumdadırlar.

Selçuklu camileri için verilen seçeneklerden I  ve II doğrudur ancak III seçenekte belirtilenin aksine cami mimarisi bir ekonomik güç belirtisi ve yöneticinin prestij göstergesi olduğundan düşük bütçeli ve mütevazi olarak inşa edilmezlerdi.

Sanat tarihi geleneğinde, “kümbet” olarak adlandırılan Selçuklu mezar anıtlarının önemli bir mimari grup teşkil ettiği, anıt mezar geleneğinin daha eski dönemlere dayandığı genellikle kabul edilir. Ancak, Karahanlılardan başlayıp Osmanlı türbelerine kadar kesintisiz devam eden bu yapı türü Selçuklu döneminde özgün uygulamalar halinde ayrı bir tipoloji sunar.

Selçuklu yapılarında göze çarpacak kadar vurgulanan simgeler, bir arma kimliğine büründürülerek cephelere yansıtılmıştır. Yırtıcı bir kuş, belki bir kartal, çoğu kez çift başlı olmak üzere en üstte yer alırken, hakimiyet kavramını vurgulamaktadır.

Ünlü Ayasofya Kilisesi İmparator I. Jüstinyen tarafından 532-537 yılları arasında yaptırılmıştır.

İmarethanelerde yoksul halka, öğrencilere ve yolculara parasız yemek verilir.

Tarih geleneği Anadolu’daki Türk varlığını Selçuklularla başlatır. En azından Malazgirt ve 1071 tarihiyle simgelenen başlangıç, belki daha eskilere inen, adı konmamış göç dalgalarından biriydi.