KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

Gündelik yaşamın gerçekliğini, onu bir açıklama çerçevesi olarak kullanma eğilimi gösteren izleyici için, gerçekten daha gerçek, Jean Baudrillard’ın değişiyle hipergerçek bir alana taşır. Çünkü; Yaşanan korkutucu bir gelişme, medyanın çarpan etkisine mâruz kalmadığında, aslında sönük bir olay olabilir. Yani, doğru cevap: D

Günümüzde, sanal ortamda, bireysel ve etkileşimsel karşılaşmaları mümkün kılan en etkili mecralar sosyal ağlar, bloglar ve forumlardır. Dolayısıyla, doğru cevap: B

Küreselleşme deneyiminin mümkün kıldığı bu kimlik inşa sürecinde aynı zamanda Etzioni’nin vurguladığı direnen kimlik kavramsallaştırması, günümüz toplumlarını anlamada çok önemlidir. Yani, doğru cevap: D

Sanayi kapitalizminde işçi ve işveren arasındaki ilişkinin doğası, kârlılığa ve işçinin olabildiğince sömürülmesine dayanır. Doğru cevap A'dır.

1930'lu yıllardan itibaren dünya ekonomisinde görünürlük kazanan Fordist üretim biçimi de kapitalizmin 1929 Buhranı olarak adlandırılan krizi atlatmasında önemli bir yaklaşımdır. Doğru cevap C'dir.

Max Horkheimer Frankfurt Okulu düşünürüdür. Doğru cevap D'dir.

Walter Benjamin’e göre, sanat eserinin mekanik olarak yeniden üretilebiliyor olması, ona yeryüzündeki biricikliğini kaybettirmiştir. Doğru cevap E'dir.

Bu noktada kurgu, gündelik yaşamın gerçekliğini, onu bir açıklama çerçevesi olarak kullanma eğilimi gösteren izleyici için, gerçekten daha gerçek, Jean Baudrillard’ın değişiyle hipergerçek  bir alana taşır. Doğru cevap B'dir.

Ekonominin sınai üretim ve bu üretimden gelen kar üzerine temellendiği bir biçimi vurgulayan kavram, sanayi kapitalizmidir.

Finans kapitalizmi: Kapitalist üretim biçiminin XX. yy’ın başları itibariyle gelişmiş olan bu safhasında üretim, kaynağını sanayiden değil, varsayımsal değerlerin işlenmesi olan finansal hareketlilikten alır. Ekonominin artı değerini oluşturan üretimin nesnesi, sanayi kapitalizminde olduğu gibi somut metâ üretimi olmaktan çok, esnek pazarın koşullarına uyum sağlayan varsayımsal bir üretimdir. Dolayısıyla, doğru cevap: C

Taylorist model (Taylorizm): Bilimsel, rasyonel bir çalışma yöntemi bulmak için yola çıkan Frederick Winslow Taylor’ın (1856-1915) geliştirdiği bir iş organizasyonu biçimidir. Bu organizasyon biçimi ve yönetim şekli Fordist seri üretim sisteminde yüksek verimlilik amaçlanarak uygulanmıştır.

Frankfurt Okulu düşünürlerinden olan Walter Benjamin'e göre; kopyanın, özgününden daha değerli olması ve kitleye kolayca ulaşabilmesi durumu, biricik olanın standartlaşması nedeniyle, sanatın hâlesini yitirmesine neden olmuştur.

Küreselleşme, aynı zamanda standartlaşmış kültür ürünlerinin dünya ölçeğinde yaygınlaşmasına, bu sayede ortak bir yeme-içme, giyinme, eğlenme, kısacası ortak bir beğeninin oluşmasına zemin hazırlar. Bu da belirli markaların, dünyanın her yerinde bir beğeni ölçütü olarak tüketilmesi olgusunu beraberinde getirir. Bu olguya en iyi örnek, tüketim yazınında da kavramsallaştırılmış olan McDonald’s zincir restoranlarıdır. George Ritzer’in Mcdonaldslaştırma dediği bu olgu, dünyanın hemen hemen her yerinde var olan bu restoranın, yeme içme beğenileri dışında da tüm kültürel pratiklerin standartlaşması anlamına gelmektedir.

Günümüzde gerçekliğin dayanağının fizik gerçekliği aşarak inşa edilebilir bir şey olabileceğini ifade eden, fizik gerçekliğin herhangi bir düzeydeki temsilinin, gerçekten daha gerçek olarak algılanabileceğini hipergerçek kavramsallaştırmasıyla ortaya koyan isim Jean Baudrillard'dır.

Zygmunt Bauman’a göre küreselleşme, toplumlar arasındaki kültürel ilişkileri güçlendirmekle birlikte küresel kaynaklara erişimin, her zaman eşitsiz bir biçimde gerçekleştiğini ifade eder; çünkü küreselleşmenin diğer yüzü dışlanmadır.

Gösterge değeri: Baudrillard, günümüz toplumlarında gerçeklik algısının, fizik gerçekliğin sınırlarını aşmasına referansla, göstergenin, bir nesneyi işaret etmediği (göstermediği), fakat yalnızca kendisini gösterdiğini söyler. Bu durumda, bir nesnenin değerini belirleyen, kendisinden başka bir şeyi temsil etmeyen göstergeler arasındaki hiyerarşidir.

XIX. yy, Batı Avrupa’da sanayi kapitalizminin ulusal ölçekte hızla gelştiği bir dönemdir. Ulus devletse, sanayi temelli kapitalist ekonomi piyasasının düzenlenmesinde, yeterli optimum bir büyüklük olarak ortaya çıkmaktadır. Sanayi kapitalizminde işçi ve işveren arasındaki ilişkinin doğası, kârlılığa ve işçinin olabildiğince sömürülmesine dayanır .ekonominin sanayi üretim ve bu üretimden gelen kâr üzerine temellendği bir biçimi vurgular.

Kültür endüstrisi, XX. yy’ın ilk yarısında Frankfurt Okulu düşünürlerinden Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno tarafından Marksist altyapı-üstyapı ilişkilerine
referansla kavramsallaştırılmış bir olgudur. Walter Benjamin de bu konular ve özellikle sanat eserinin endüstrileşmesine vurgu yapan önemli Frankfurt Okulu düşünürlerinden biridir.

Emperyalist aşamada, dünyanın tamamı, kapitalist ekonomi için bir pazar olarak görülmeye başlanmıştır. Rudolf Hilferding (1877-1941) ve Rosa Luxemburg (1871-1919) gibi düşünürler, kapitalizmin doğasında bir dönüşüm olduğunu fark etmişler ve bu dönüşümü çözümlemeye çalışmışlardır. Burada söz konusu olan, kapitalizme dönemsel krizlerinden çıkma olanağı veren yaşamsal bir özellik olan esnekliktir. Finans kapitalizmi olarak da adlandırılan bu yeni ekonomide, artık üretilen metânın doğası değişmiştir.

Fordizm, Henry Ford tarafından 1908 yılından itibaren kullanılmaya başlanan, büyük fabrikalarda ve üretim bantları üzerinde en kısa sürede en yüksek verimi, kitlesel üretim ve kitlesel tüketimi hedefleyen ve bu sebeple de bir yönetim modeli olarak Frederick Taylor'un yönetim modelinden faydalanan bir üretim biçimidir.