KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 3

Theodor W. Adorno bize, asıl sanat ve temsili sanat ayrımından bahseder. Asıl sanatta sanatçı, eserinin izleyici üzerindeki etkisini düşünmez; aksine, sanat eseri onun biricikliğinin bir ifadesidir. Temsili sanat izleyicinin esere ne tepki vereceği düşünülmeden yaratılamaz.

George Ritzer’in Mcdonaldslaştırma dediği bu olgu, dünyanın hemen hemen her yerinde var olan bu restoranın, yeme içme beğenileri dışında da tüm kültürel pratiklerin standartlaşması anlamına gelir.

Walter Benjamin’e göre, sanat eserinin mekanik olarak yeniden üretilebiliyor olması, ona yeryüzündeki biricikliğini kaybettirmiştir. Böylece özgün üretimin, her zaman kopyasından daha değerli olduğu düşüncesi değişmeye başlamıştır.

Jean Baudrillard gerçekten daha gerçek olarak kurgulanmanın değerini salt göstergeden aldığını vurgulayarak, Karl Marx’ın analizine gösterge değeri kavramını ekler.

Sanayi kapitalizmi: Bu kavram, ekonominin sınai üretim ve bu üretimden gelen kâr üzerine temellendiği bir biçimi vurgular. Doğru cevap A'dır.

Finans kapitalizmi: Kapitalist üretim biçiminin XX. yy’ın başları itibariyle gelişmiş olan bu safhasında üretim, kaynağını sanayiden değil, varsayımsal değerlerlerin işlenmesi olan finansal hareketlilikten alır. Doğru cevap B'dir.

Taylorist model (Taylorizm): Bilimsel, rasyonel bir çalışma yöntemi bulmak için yola çıkan Frederick Winslow Taylor’ın (1856-1915) geliştirdiği bir iş organizasyonu biçimidir. Doğru cevap C'dir.

Kültür endüstrisi, XX. yy’ın ilk yarısında Frankfurt Okulu düşünürlerinden Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno tarafından Marksist altyapı-üstyapı ilişkilerine referansla kavramsallaştırılmış bir olgudur. Doğru cevap C'dir.

Hipergerçeklik: Bu kavram, günümüzde gerçekliğin dayanağının fizik gerçekliği aşarak inşa edilebilir bir şey olabileceğini vurgular. Fizik gerçekliğin herhangi bir düzeydeki temsili, gerçekten daha gerçek olarak algılanabilir. Doğru cevap C'dir.

Ralph Schroeder’e göre sanal gerçeklik, bilgisayar aracılığıyla tasarlanan ortamlarda, insanların birbirleriyle etkileşim kurabilmeleri sayesinde, toplumsal gerçekliği dönüştürme kapasitesine sahiptir (Schroeder, 1997: 98). Doğru cevap D'dir.

Küreselleşme deneyiminin mümkün kıldığı bu kimlik inşa sürecinde aynı zamanda Etzioni’nin vurguladığı direnen kimlik (Etzioni, 1993) kavramsallaştırması, günümüz toplumlarını anlamada çok önemlidir. Buna göre direnen kimlik, toplulukların ve cemaatlerin ortaya çıkmasını mümkün kılar.Doğru cevap B'dir.

Zygmunt Bauman küreselleşmeyi, modern bireyin mâruz kaldığı kaçınılmaz bir olgu olarak tanımlar. Doğru cevap C'dir.

Simmel’in modern kültür için geliştirmiş olduğu bezginlik davranışı (Simmel, 1969: 47-60) kavramının, bugünün dünyası için de geçerli olduğunu, bireyi, direniş stratejilerinden alıkoyduğunu söylemek de mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Meksika’da Zapatista olarak adlandırılan yerel bir halk, bir yandan devletten etnik kimliklerinin tanınmasını isterken bir yandan da antikapitalist, küreselleşme karşıtı bir söylem benimsemiştir. Doğru cevap B'dir.

XIX. yy, Batı Avrupa’da sanayi kapitalizminin ulusal ölçekte hızla geliştiği bir
dönemdir. Doğru cevap C'dir.

Finans kapitalizmi: Kapitalist üretim biçiminin XX. yy’ın başları itibariyle gelişmiş olan bu safhasında üretim, kaynağını sanayiden değil, varsayımsal değerlerlerin işlenmesi olan finansal hareketlilikten alır. Doğru cevap B'dir.

Popüler kültürün ortaya çıkışı, belli teknolojilerin ortaya çıkışıyla eş zamanlıdır. Örneğin; matbaa tekniklerinin gelişmesi ve gazetenin yaygınlaşmasıyla birlikte, gazetelerde yayınlanmaya başlayan XIX. yy. romanları, ilk popüler kültür ürünlerinden birisi olarak kabul edilebilir. Burada roman, gazetenin kitle tarafından okunmasını sağlama işlevini yerine getirdiğinden, gazetenin okuyucu kitlesine yönelik olarak, gazete sahibi tarafından yazara ısmarlanır. Görüldüğü üzere popüler kültür ürünleri, teknoloji yardımıyla geniş kitlelere ulaşması amaçlanan ürünlerdir. Doğru cevap D'dir.

Theodor W. Adorno’nun steorotyping olarak ifade ettiği bir takım gerçek olmayan olay ve karakterlerin karşıtlıklar halinde sunularak tekrarlanmasıyla bireylerin kendi yaşamlarına dair anlamlandırmalarını şekillendirir. Steorotiplerin yarattığı karşıtlık durumu, her türlü olayda karşıt iki tür davranış biçimini, iki tür olma halini vurgular. Doğru cevap E'dir.

Kısacası küreselleşme, bu iki olgunun sürekli çatışma halinde olmasına sebebiyet verir.
Bu bağlamda Zygmunt Bauman küreselleşmeyi, modern bireyin mâruz kaldığı kaçınılmaz bir olgu olarak tanımlar. Doğru cevap A'dır.

Tüm teknolojik ilerlemeler, kapitalizmin dönüşümü, devletin merkezi rolünü kaybetmesi, küresellik deneyimi, günümüz toplumlarında bireylerin kendi kimlik inşa süreçlerindeki taleplerini dile getirmelerini teşvik etmektedir. Küreselleşme deneyiminin mümkün kıldığı bu kimlik inşa sürecinde aynı zamanda Etzioni’nin vurguladığı direnen kimlik  kavramsallaştırması, günümüz toplumlarını anlamada çok önemlidir. Buna göre direnen kimlik, toplulukların ve cemaatlerin ortaya çıkmasını mümkün kılar. Doğru cevap D'dir.