KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 28

Gramsci’ci kültür analizinin postmodern düşünce ekseninde genişletilmiş şeklinin ele alınışını, popüler kültür örnekleri üzerinden daha derinlemesine incelemek ve bu konuda kapsamlı bilgi edinmek için Angela McRobbie’nin Postmodernizm ve Popüler Kültür (Sarmal Yayınevi, İstanbul, 1999) adlı kitabını okuyabilirsiniz.

Yapısalcılık, Ferdinand de Saussure’ün (1857-1913) kuramsal çalışmaları sonucu ortaya çıkmış bir yöntemdir.

Frankfurt Okulu’nun öncülerinden olan Theodor W. Adorno’nun (1903-1969) yaptığı çalışmalar, hem kitle kültürünün en sistemli analizlerinden birini teşkil eder, hem müzik endüstrisinin seri üretim ürünlerini önemli ve gerekli olarak gö renlere karşı etkili bir mücadele noktası niteliğindedir. Adorno’ya göre pop müzik standartlaştırılmıştır; mekaniktir. Müzik endüstrisi, bu standartlaştırma işlemini gizleyebilmek için, Adorno’nun “sahte-bireyselleştirme” olarak adlandırdığı sürece bağlanır. “Hit” şarkıların standartlaştırılmasının amacı, dinleyicilerin aynılaştırılmasıdır. Sahte-bireyselleştirme, dinleyiciye, şu anda dinledikleri şarkıların, onlar adına çoktan dinlenildiğini ya da önceden sindirildiğini unutturmak suretiyle onları, aynı çizgide tutar. Adorno’nun ikinci savı, popüler müziğin edilgen dinlemeyi yarattığıdır. Kapitalist düzen altında çalışmak sıkıcı olduğundan, işten kaçma gereksinimini yaratır; çok enerji gerektirmeyen bir sığınma alanı olarak pop müzik gibi oluşumların peşinden gidilir. Adorno’nun üçüncü savıysa popüler müziğin “toplumsal bir çimento” işlevi olduğudur.

Frankfurt Okulu’nun öncülerinden olan Theodor W. Adorno’nun (1903-1969) yaptığı çalışmalar, hem kitle kültürünün en sistemli analizlerinden birini teşkil eder, hem müzik endüstrisinin seri üretim ürünlerini önemli ve gerekli olarak gö renlere karşı etkili bir mücadele noktası niteliğindedir. Adorno’ya göre pop müzik standartlaştırılmıştır; mekaniktir. Müzik endüstrisi, bu standartlaştırma işlemini gizleyebilmek için, Adorno’nun “sahte-bireyselleştirme” olarak adlandırdığı sürece bağlanır. “Hit” şarkıların standartlaştırılmasının amacı, dinleyicilerin aynılaştırılmasıdır. Sahte-bireyselleştirme, dinleyiciye, şu anda dinledikleri şarkıların, onlar adına çoktan dinlenildiğini ya da önceden sindirildiğini unutturmak suretiyle onları, aynı çizgide tutar. Adorno’nun ikinci savı, popüler müziğin edilgen dinlemeyi yarattığıdır. Kapitalist düzen altında çalışmak sıkıcı olduğundan, işten kaçma gereksinimini yaratır; çok enerji gerektirmeyen bir sığınma alanı olarak pop müzik gibi oluşumların peşinden gidilir. Adorno’nun üçüncü savıysa popüler müziğin “toplumsal bir çimento” işlevi olduğudur.

Tüketim kültürü ,tarihsel, epistemolojik, teknolojik ve kültürel bağlantıların ötesinde, ürünlerin, nesnelerin toplumsal değer kazandığı kültürel düzen olarak tanımlanır.

İletişim kavramı, yaşamın her alanında karşımıza çıkan, herkes tarafından bilinen ancak, çok az kaynağın doyurucu biçimde tanımlayabildiği bir insan etkinliğidir. Yüz yüze konuşma, televizyon, enformasyon yayma, saç biçimi, yazınsal eleştiri, film eleştirisi, retorik analiz, tüketim pratikleri olarak çok farklı biçimlerde, disiplinlerarası bir kavram olarak ele alınabilmektedir. Tüm bu iletişim biçimleri göstergeler ve kodlar içerir. Bu kapsamda doğru seçenek B'dir.

Göstergebilim, toplumsal etkileşimi, bireyi, belirli bir kültürün ya da toplumun bir üyesi olarak inşa eden etkileşim biçimi olarak tanımlar. Bu kapsamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Barthes, anlamlandırmanın iki düzeyi üzerinde durur: Anlamlandırmanın birinci düzeyi düzanlamdır. İkicisi ise yananlamdır. Bu kapsamda doğru seçenek B'dir.

Ancak aynı sokak, farklı kişilerce, önemli derecede farklı biçimlerde fotoğraflanabilir. Renkli film kullanılabilir, çekim için donuk bir gün ışığı seçilebilir, yumuşak bir odak ayarı yapılabilir; sokak, çocuklar açısından mutlu, sıcak, sevgi dolu bir oyun alanı haline dönüştürülebilir. Siyah beyaz bir film, sert odak ayarı ve kontrastlar kullanılarak aynı sokak, soğuk, zalim, barınılamaz ve yıkıcı bir mekân haline dönüştürülebilir. Bu iki fotoğrafın düzanlamsal anlamı aynı olacaktır. Farklılığı yaratan yananlamlarıdır. Yananlam, göstergenin, kullanıcıların, duygularıyla ya da heyecanlarıyla ve kültürel değerleriyle buluştuğunda meydana gelen etkileşimi betimlemektedir.

Mit bir kültürün, gerçekliğin ya da doğanın bazı görünümlerini açıklamasını ya da anlamasını sağlayan bir öyküdür.

Barthes, mitlerin ana işlevinin, tarihi doğallaştırmak olduğunu ileri sürer. Bu işlev, mitlerin aslında belirli bir tarihsel dönemde egemen olmayı başarmış toplumsal sınıfın ürünü olduğu gerçeğine işaret etmektedir. Mitlerin yaydıkları anlamlar bu tarihi beraberinde taşırlar. Ancak mit olarak işleyebilmeleri için yaydıkları anlamların tarihsel ya da toplumsal değil, doğal olduğunun vurgulanması gerekmektedir.

Kültürel çalışmaların günümüzde Marksizm’e dayandırılmakta olduğu görülür. Marksizm, kültürel çalışmaları iki ana boyutta ele alır. Bu bakış açısına göre, bir kültürel konu (text) ve uygulamanın (practice) kavranabilmesi için bunların, toplumsal ve tarihsel üretim ve tüketim koşulları içerisinde analiz edilmesi gerekir.

Hall, ideolojik mücadele sürecini açıklayabilmek amacıyla Antonio Gramsci’nin (1891-1937) “hegemonya” kavramı çerçevesinde “eklemlenme (articulation) kuramını” geliştirmiştir (Hall burada “eklemlenme” sözcüğünü hem “ifade etmek”, hem de “katılmak” anlamıyla kullanmıştır). Bu kapsamda doğru seçenek C'dir.

Max Weber’in (1864-1920), toplumsal tabakalaşmayla ilgili çözümlemesinde işaret etmiş olduğu gibi, her durumda bütün kültürler gerçekte farklı güç, zenginlik ve statü konumlarını barındırmaktadır.

İyi bir işe girme fırsatı, toplumsal olanakların ve ayrıcalıkların bilgi akışını içeren sosyal bağlantılara ya da Pierre Bourdieu’nün (1930-2002) deyimiyle “kültür sermayesi”ne (cultural capital) sahip olmayı zorunlu kılmaktadır. Bu tür bağlantılara erişim, malların kodlarını bilmeyi, onların törensel kullanımlarını “uygun” bir şekilde gerçekleştirmeyi gerektirir. O halde, toplumsal kullanımlara sahip olan mallar, bir gruba dâhil edilme ya da dışlanma araçları olarak kullanılabilir.

Hall’a göre kültürel konu ve uygulamalar, dil üretimindeki niyetin ne olduğu bağlamında bir sefere dair, bütün hepsi için, garanti edilen anlamla birlikte kayda geçirilmezler. Anlam, her zaman eklemlenme eyleminin bir sonucudur. Eklemlenmeyse dilin “kullanım› sırasındaki üretimin” etkin bir sürecidir. Bu sürecin eklemlenme olarak adlandırılmasının nedeni, anlamın ifade edilmesinin zorunluluğudur. Ancak bu ifade edifl, belirli bir söylem içerisindeki belirli bir bağlam (context) ve belirli bir tarihsel anda gerçekleştirilmelidir. Bu açıdan ifade, her zaman bağlamla ilintilidir. Kültürel konu ve uygulamalar “çok vurguludur” (multiaccentual); bir başka deyişle, farklı bağlamlarda, farklı politikaları amaçlayan farklı kişiler tarafından, farklı vurgularla telaffûz edilebilirler. Sonuç olarak, anlam, toplumsal bir üretimdir ve dünya, anlam üzerine kurulmak zorundadır. Bu yüzden, kültürel çalışmalar için kültür alanı hem ideolojik mücadelenin ortaya koyulduğu, “birleşme” ve “direniş”lerin olduğu hem hegemonyanın kazanılıp kaybedildiği bir alandır. Doğru yanıt C'dir.

Yeni mitler eski mitleri tümüyle reddetmez, ancak kavramlar zincirinden bazı halkaları çıkarıp yerine yenilerini koydukları için evrimseldir.

“Kültür, bir ittifak ve direnifl arenasıdır." Hall'ın kendi ifadesidir.

Anlamlar görsel iletiştim şeklini aldıkları zaman, dilin ve iletişimin resmi kuralları baskındır

Mulvey, Lacan’ın “ayna evresi” kavramından faydalanarak, çocuğun egosunun oluşumuyla sinemada özdeşleşme zevki arasında bir benzerlik olduğunu açıklamaya çalışır. Bir başka deyişle nasıl çocuk, kendini aynada yanlış tanıyorsa, izleyici de kendini, ekran karşısında yanlış tanımaktadır.