KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 26

Yüz yüze konuşma, televizyon, enformasyon yayma, saç biçimi, yazınsal eleştiri, film eleştirisi, retorik analiz, tüketim pratikleri çok farklı biçimlerde, disiplinlerarası bir kavram olarak ele alınabilmektedir.

Anlamın yazar, okur ve metin arasında, bir müzakere süreci olduğunu öne sürerek, bu etkileşimli anlam düşüncesinin çözümlenebileceği sistemli bir modeli geliştiren, dilbilimci Ferdinand de Saussure'ün takipçisi olan kuramcı Roland Barthes'tir.

Kültürel çalışmalardaki kültür kavramı estetik anlamdan çok, siyasal anlamıyla tanımlanmaktadır. Bu çalışmaların konusu dar anlamıyla estetik, düşünsel ve ruhsal gelişim süreci olarak ifade edilen kültür değil gündelik yaşamın konusu ve uygulaması olarak ele alınan kültürdür. Kültürel çalışmalar, siyasal açıdan ele aldığı kültürü, bir çatışma ve mücadele alanı olarak görür.

Kültürel çalışmalar, siyasal açıdan ele aldığı kültürü, bir "çatışma ve mücadele alanı" olarak görür. Bu bakış açısında göre kültür, ayrıca gündelik yaşamdaki toplumsal ilişkilerin üretimi ve yeniden üretimi sürecinde anahtar rol oynar. Kültürü bu bakış açısıyla ele alan başlıca kuramcı Stuart Hall'dur.

Kültürel çalışmalar okulunun kurucu ismi Stuart Hall, ideolojik mücadele sürecini açıklayabilmek amacıyla Gramsci'nin hegemonya kavramı çerçevesinde eklemlenme kuramını geliştirmiştir.

Bütün mitlerin toplum içinde benzer sosyo-kültürel işlevlere sahip olduğunu, amaçlarının dünyayı açıklanabilir kılmak, onun sorun ve çelişkilerini, sihirli bir biçimde çözmek olduğunu ileri süren düşünür Claude Levi-Strauss'tur.

Yaptığı çalışmalar hem kitle kültürünün en sistemli analizlerinden birini, hem müzik endüstrisinin seri üretim ürünlerini önemli ve gerekli olarak görenlere karşı etkili bir mücadele noktası niteliğinde, Frankfurt Okulu'nın öncülerinden olan kuramcı Theodor W. Adorno'dur.

Tüketim kültürü, tarihsel, epistemolojik, teknolojik ve kültürel bağlantıların ötesinde, ürünlerin, nesnelerin toplumsal değer kazandığı, kültürel düzen olarak tanımlanabilir.

Jacques Lacan yapısalcılık-sonrası psikanalizi tüketim konusuna eleştirel bir bakış açısı getirir.

Tüketimi kültürel bir düzeyde ele alan, tüketicinin en genel amacının, seçtiği mal ve hizmetlerle anlaşılabilir bir evreni inşa etmeye çalışmak olduğunu ileri süren kuramcı Mary Douglas'tır.

Becker’a göre sanat etkinliği, sadece sanatçının değil, malzeme sağlayıcılardan maddi destekçilere, her türlü aracı kişi ve kurumdan alımlayıcıya dek uzanan geniş bir insan topluluğunun ortak bir ürünüdür. Örneğin; bir roman, editör, yayınevi, matbaacı, dağıtıcı, okur, eleştirmen gibi kalabalık bir insan grubunun varlığına bağlı olarak üretilir ve alımlanır. Ayrıca Becker, sanat ürününün üretilmesi için gerekli olan teknolojinin geliştirilmesi, sanatsal kavramların üretilmesi, icracıların yetişmesi gibi, daha uzun bir vadede gerçekleşen süreçleri de aynı kolektif üretimin öğeleri olarak görür.

Günümüzde sanatın başlıca maddi destekçileri büyük şirketler ve devlettir. Modern devletin kuruluşu, sanatın desteklenmesinin devlet tarafından, kültür politikalarına bağlı olarak, kurumsal bir biçimde yürütülmesini beraberinde getirir. Devlet, sanatçılara yönelik doğrudan ödeneklerin yanı sıra, müzeler, galeriler, festivaller, devlet tiyatro ve müzik kurumları gibi, bir dizi araçla sanatın üretimine katkıda bulunur.

Kültürel ürün, içinden çıktığı kapitalist sistemin, hem ekonomik, hem de düşünsel düzeyde kendini yeniden üretebilmesinin aracı haline gelmektedir. Dolayısıyla, eleştiri ve dönüştürücü güç ifadesi ile çelişmektedir.

Kültürel Çalışmalar, kitle kültürünün ele alınışında popüler olana değer atfetmesi açısından, Frankfurt Okuluyla karşıt bir konuma yerleşir. Bu alana giren çalışmalarda kültür, yalnızca ekonomik altyapı tarafından belirlenmez; aynı zamanda, kültürün alımlayıcıları tarafından şekillendirilen, dinamik bir yapı gösterir. İzleyici, dinleyici de (popüler kültür ürünlerinin tüketicileri) belli tercihler yaparak popüler kültür ürünlerini etkilerler.

Bilgisayar teknolojisi ve internet, isteyen herkese, hazır ses malzemelerini kullanarak beste yapma olanağı tanımakta; böylece, müzik yazma (besteleme) ve icrasını, özel bir yetenek ve “kimi durumlarda yalnızca ayrıcalıklı kişilerin ulaşabildiği” uzun bir eğitim süreci gerektiren faaliyetler olmaktan çıkartabilmektedir. Burada kastedilen, teknolojinin sanat üretimini kolaylaştırmakta olduğu değil, geleneksel sanat yapma biçimlerinin dışında ve “bu alana dâhil olamayan kişilere” olanaklar sunmakta olduğudur.

Yerleştirme (enstalasyon) belirli bir mekâna, çoğu kez gündelik yaşama dair nesnelerin özel olarak yerleştirilmesiyle oluşan, mekânın olanaklarını kullanan, izleyicinin katılımıyla anlam kazanan çağdaş bir sanat uygulamasıdır.

Howard S. Becker

Antonio Gramsci

Britanya

Alt kültür