KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 16

Nihayet 12 Eylül 1980 darbesinin etkisiyle içe kapanan Türkiye’de, kültürün bileşenleri, daha az görünür ve daha az tartışılır oldu. Temel yönelimleri ideolojik ve sınıfsal ayrımlarla belirlenen türler içe kapandı ya da göçle Türkiye dışına taşındı. Bunun yerine, toplumsal mesajlarından arındırılan popüler kültür ürünleri ön plana çıktı. Sinema sektörü, öncelikle ideolojik ya da toplumsal mesaj kaygısını terk etti. Arkasından müzikte yaşanan yönelimi ‘şarkıcı filmleri’ olarak adlandırılan türü kendi üretimine dâhil etti. Belli başlı popüler kültür figürleri ve onların müzik üretimleri, çoğunlukla üretim koşulları ve içeriği korunarak sinema diline aktarılmaya çalışıldı. Cumhuriyet döneminin ve sonraki yaklaşık yirmi yılın edebiyatına egemen olan içerikler, yerlerini pembe dizi olarak adlandırılan aşk romanlarına ve fotoromanlara bıraktı.Bunun yanında özellikle özel sektörün yazılı ve görsel basında devlete ait kurumlardan daha fazla toplum üzerinde etkili olmaya başlamasıyla kültür, çeşitli politikalarla devletin toplumu biçimlendirme araçlarından biri olmaktan çıkmaya başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Sovyetler Birliği'nin ve Doğu Bloğu'nun çökmesiyle pek çok alanda ama özellikle kitle iletişim alanında başı çeken ülkenin Amerika Birleşik Devletleri olması, Amerikan kültür kodlarının dünyaya bir ölçüde egemen olmasını sağlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Uzaklıkları aşmak için harcanan fiziksel zamanın kısalmasıyla uzaklıkların azalması duygusunun ortaya çıkması ve mekansal uzaklıkların değişmesi anlamına gelen kavram zaman-mekan sıkıştırılmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Alaturkaya yaslanan ve yeni kentlileşmekte olan iç göçmenin kendi yaşamının, daha çok da bu yaşamın zorluk ve travmalarının ifadesini bulduğu müzik türü arabesk, serbest icra veya fantazi olarak adlandırılır. Doğru cevap D'dir.

İnternet, yaşamımıza katılışıyla daha ileri giderek, yayıncı ve izleyici arasındaki keskin çizgiyi de yok etti. İnternet üzerinden görüntülü ve sesli yayına imkân veren siteler, televizyon yayıncılığının bu zamana kadar isteyip de yapamadığı kadar izleyiciyi aktif hale getirdi. Daha da ötesinde, sektörün gelişeceği yön artık daha fazla izleyici tarafından belirlenir oldu. Diğer taraftan, sektörün dışındaki insanları, yani bir zamanların pasif izleyicilerini de yayıncı hale getirdi. Bu noktada, pasif alımlayıcı olan izleyicinin aktişeşerek sektörün üretici güçlerinden, bir anlamda yetki çaldığını söylemek mümkündür. Doğru cevap C'dir.

Küreselleşmenin teknolojik, ekonomik ve politik pek çok gelişmenin doğurduğu bir süreç olması egemen olan güçlerin, kültürel alanlarda da egemen olacağı sonucunu doğurmaktadır bu durum da kültür emperyalizmi olarak adlandırılan bir kavramı öne çıkarmaktadır. Bu anlamda Kültür emperyalizmi politik ve ekonomik güç kullanarak bir kültürün değer ve özelliklerinin, yerel kültürün kaybolması pahasına yüceltilmesi ve yayılması anlamına gelmektedir.

Osmanlı imparatorluğu’nun yüksek öğretim kurumu olan Darülfünun’da ilk sosyoloji kürsüsünü kuran Ziya Gökalp’in (1875-1924), hem sosyolojinin hem de Cumhuriyet’in kuruluş dönemi politikalarının parçası olması ve kültürün, bu süreçte politik bir misyon yüklenmesinin nedenleri de burada aranmalıdır.

Tanzimat Dönemi’ne gelindiğinde Osmanlı hanedanının üyeleri, Paşa rütbesini kazanmış Donizetti’den müzik dersleri almaya başlayacak, tanınmış besteci ve piyanist Franz Liszt konserler vermek üzere İstanbul’a gelecek, Naum Tiyatrosu açılarak operalar sahnelemeye başlayacaktı. Bütün bunlar kurumsal değişimlerin, geleneksel kültür yaşamı üzerinde dikkat çekici bir şekilde etkili olduğunu gösterir. Dolayısıyla, doğru cevap: A'dır.

Ulusal kimlik ve kültürü yaratmak, ona köklü dayanak noktaları oluşturabilmek için izlenen diğer önemli yol, kurumlaşma çalışlmalarıdır. Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nin ve Ankara Devlet Konservatuarının açılması, kültür konularının ilgilendiren kurumlaşma çalışmalarının en önemlileridir. Dolayısıyla, doğru cevap:C

Ziya Gökalp, sınıf bilincinin ulusal bilinçten sonra ortaya çıktığı görüşünü Fransız sosyolog Èmile Durkheim’dan (1858-1917) alıyordu.

Gökalp, endüstrisi, sınıf bilincine sahip toplumsal gruplar› olmayan Osmanlı İmparatorluğu için, olguları salt ekonomik ilişkilerle açıklamayan Durkheim’ın düşünce biçiminin daha elverişli olduğunu düşünüyor, çözümün merkezi ve ulus-devlet yapılanması olduğunu savunuyordu.

Batı, ilk olarak kendini, teknoloji alanındaki üstünlüğüyle kabul ettirmiş ve gücü Osmanlı’ya karşı sürekli kazanan ordusuyla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle de Batı'nın, Osmanlı devletinde ilk etkilediği kurum ordu olmuştur.

Bir tarafta halk müziğiyle Batılı popüler müzik biçimlerini sentezlemeye çalışan Anadolu-Pop ve Anadolu-Rock varken diğer taraftan ‘alaturka’ya yaslanan ve yeni kentlileşmekte olan iç göçmenin kendi yaşamının , daha çok da bu yaşamın zorluk ve travmalarının ifadesini bulduğu arabesk, serbest icra veya fantazi olarak adlandırılan türler vardı.

Sovyetler Birliği’nin ve Doğu Bloğu’nun çöküşüyle pek çok alanda ama özellikle kitle iletişim alanında başı çeken ülkenin Amerika Birleşik Devletleri olması, Amerikan kültür kodlarının dünyaya bir ölçüde egemen kılınmasını sağlamıştır.

Modern ulus-devletlere giden çizgide dil, hemen her coğrafyada, gelişimini en önce tamamlayan alandır. Başka bir deyişle dil, uluslaşma sürecinin, ulus olma niteliğinin en önemli ve birincil unsuru olan türdeşlik halinin, en erken ortaya çıktığı alandır.

Giuseppe Donizetti batılı bandonun yerleştirilmesi için sarayda görevlendirilmiştir.

Batı’nın, Osmanlı devletinde ilk etkilediği kurum ordudur.

Osmanlı hanedan üyelerinin Donizetti’den ders almaları, Franz Liszt’in konserler vermek üzere İstanbul’a gelmesi, Naum Tiyatrosu açılarak operalar sahnelemesi kurumsal değişimlerin, geleneksel kültür yaşamı üzerinde dikkat çekici bir şekilde etkili olduğunu göstermektedir

Mekteb-i Tıbbiye 1839'da açılmıştır.