KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 28

Etkileşim konusu, toplumbilimsel kuramlarda da önemli yer bulmuştur. Max Weber (1864-1920), Georg Simmel (1857-1918) gibi Alman düşünürlerinin esin kaynağı olduğu bir grup toplumbilimsel yaklaşım, etkileşimi, toplumsalın temeli hatta yegâne varoluş durumu olarak kabul etmiştir. A.B.D.’de yirminci yüzyıl başlarından itibaren şekillenmeye başlayan bir toplumbilim anlayışı insanı, sürekli etkileşen, bu etkileşimlerden simge değişimi sağlayan, böylece toplumsal olguların oluşumunda bireysel düzeyde söz sahibi olan bir konuma yerleştirmiştir. George Herbert Mead (1863-1931), Charles H. Cooley (1864-1929), William I. Thomas (1863-1947) gibi öncü düşünürlerin çerçevesini oluşturduğu, Herbert Blumer (1900- 1987), Everett C. Hughes (1897-1983) gibi toplumbilimcilerin akademik bir etkinlik haline getirdiği, Erving Goffman (1922-1982) ve Howard S. Becker (1928-) gibi araştırmacıların özgün çalışmalarını ortaya koyduğu etkileşimci yaklaşım, bugün hâlâ etkisini korumaktadır.

İnsanlık belleğinin bilinen en eski kurucu anlatısı Gilgameş (Gılgamış) Destanı’dır.

Kültür bileşenleri; evreni açıklama şemaları olarak mitler ve inançlar, toplumsalı inşa eden ölçütler olarak değerler, adalet ve ahlâka dair ölçütlerin kurumsallaşmış hali olarak normlar, doğayı dönüştürme yordam, araç ve bilgileri olarak teknoloji, kültür üretiminin soyut temsilleri olarak simgeler, toplumsal bağın en genel kültür alanı olarak dildir.

Bilgi, insanın öznelliğinin süzgecinden geçerek, kendine ait kıldığı bir özel bilme durumudur. Oysa enformasyon (eski dilde “mâlumat”), herkese aynı şekilde ulaşan bir çeşit ham ve seyreltilmiş bilgidir.

Teknoloji, kendisini, toplumsalIn yegâne gerçek kaynağı olarak dayatmaktadır. Zaten teknoloji, sadece yordam ve gereçler değil, aynı zamanda teknik hakkındaki meşrulaştırıcı bir söylem yani bir ideolojidir. Günümüzün enformasyon toplumunda, teknoloji, kendini var eden bir olgu olarak yaşanmaktadır. Bu da teknolojinin kültürel bir olgu olduğu gerçeğinin göz ardı edilmesi, onun yerine mutlak anlamda teknik bir nesneler ve kullanımlar toplam olduğu fikrinin yayılmasını sağlamaktadır.

modern çağın felsefi temellerini atan Aydınlanma filozoflarında, insan aklının üstünlüğü fikri, kurucu niteliktedir. Bunların arasında Fransız düşünürü René Descartes, var olmanın ön koşulunu, var olmanın bilincine bağlamıştır. Diğer bir deyişle varoluş, var olduğunu fark edebilme yetisinin mevcudiyetiyle mümkündür. Descartes’ın ünlü deyişi “düşünüyorum öyleyse varım” (cogito ergo sum), işte bu kendi üzerine düşünebilme yetisini ifade eder. Descartes’a göre, insan, kendisini (kendi varlığını) bir dış göz gibi görebilen, kendisine dışarıdan bakabilen bir canlıdır. Doğru cevap D'dir.

Kültürün temelinde bir toplumun varlık ve evren konularındaki açıklama şemalarını oluşturan inançlar vardır. Bu inançlar, belli toplumsal alışkanlıkları, sorun çözme yordamlarını biçimleyerek değerleri oluştururlar. Toplum düzeninin sağlanması, değerlerin yaptırım gücü kazanmaları norm haline gelmeleriyle olur. Doğayı dönüştürme etkinlikleri, insanın bu amaçla ürettiği bilgi ve gereçlerle mümkün olur; buna teknoloji adını veriyoruz.Bütün bu etkinlikler ve ifadeler, sonuçta kendilerinin soyut temsilleri olan simgeleri oluştururlar. Kültür, aynı zamanda ortak bir dilin paylaşımını da gerektirir. Kültür, bunların tümünün birleşimidir. Doğru cevap E'dir.

Değer ve geleneklerin somut kurallara dönüşmesi normların belirginleşmesiyle olur. Norm, en basit tanımıyla yaptırımı olan toplumsal kuraldır. Normlar yazılı olmak zorunda değildirler. Bir kuralın norm sayılabilmesi için toplumsal düzeyde bir baskı unsuru olabilmesi, ona uyulmadığı takdirde de olumsuz bir karşılığı olması gerekir. Doğru cevap B'dir.

Bayramlarda büyüklerin elini öpmek kültürün bileşenlerinden değerlere, Orta Çağ Hıristiyan toplumlarındaki afaroz pratikleri kültürün bileşenlerinden normlara, gençlerin kendilerine özgü dil kullanımı kültürün bileşenlerinden dile, giyim kodları kültürün bileşenlerinden simgelere ve Mısır'da yazı için papirüs kağıdının kullanılması kültürün bileşenlerinden teknolojiye örnektir. Doğru cevap C'dir.

Bilgi, insanın öznelliğinin süzgecinden geçerek, kendine ait kıldığı bir özel bilme durumudur. Oysa enformasyon (eski dilde “mâlumat”), herkese aynı şekilde ulaşan bir çeşit ham ve seyreltilmiş bilgidir. Doğru cevap A'dır.

Teknoloji, kendisini, toplumsalın yegâne gerçek kaynağı olarak dayatmaktadır. Zaten teknoloji, sadece yordam ve gereçler değil, aynı zamanda teknik hakkındaki meşrulaştırıcı bir söylem yani bir ideolojidir. Bu ideolojik özelliği, teknolojinin toplumsal yaşamda tasavvurunda üç yönlü bir algılama yaratır: (1) Toplumsal ilişkinin neredeyse bütünüyle teknoloji sayesinde var olabileceği fikri. (2) Teknolojinin bir değer içermediği, sadece işlevsel nedenlerle var olduğu, dolayısıyla kullanmanın doğal ve kaçınılmaz olduğu vurgusu. (3) Teknolojinin, teknik nesneler ve onların tüketiminden ibaret olduğu varsayımı. Bu üç boyutlu algılama, teknolojinin, gündelik yaşamı saran söyleminin başlıca özelliğidir. Doğru cevap D'dir.

Sırrın, toplumsal bağın oluşumunda oynadığı rol, Georg Simmel tarafından irdelenmiştir. Simmel’e göre, modern dünyada ilişkiler kurumsallaştıkça, ötekiler hakkında bildiklerimiz azalır; sır, genel bir norm haline gelir. Başka insanlarla ilişkimiz, hem onların gizemini çözme, hem belli oranda gizemlerini koruma yönündedir. Zira bütün gizemin çözüldüğü bir ilişki durumu, insanları diğerleri karşısında eylemsizliğe itebilir. Etkileşim isteğini, hakkında daha az şey bildiğimiz bir insan karşısında daha fazla duyarız. Bilinmeyen, gizemli olan, etkileşime çağırır. İnsan ilişkileri kurumsallaştıkça, gizemi keşfetme olanağı da azalır. Aşk ve arkadaşlık ilişkileri, bu nedenle etkileşimi en çok teşvik edici nitelikte temas türleridir. O yüzden, en özelleşmiş simgeler, bu düzeydeki insan ilişkilerinde görülür.Doğru cevap B'dir.

Teknolojinin algılanması ve kullanımı tamamen işlevsel nedenlere bağlanmakta (“hayatı kolaylaştırmak” sloganı, teknoloji konularında sıklıkla duyduğumuz bir söz kalıbıdır), oysa bu durumun kendisi, teknolojiyi yaşamın merkezine taşıyan bir ideolojiye dönüşmektedir. Teknolojinin ideolojisi, bize sürekli olarak, onun ne kadar vazgeçilmez olduğunu hatırlatır. Diğer yandan, enformasyon toplumu, günümüzde enformasyonun miktar ve çeşidinin artmasını açıklamaktadır. Böylece, içinde yaşadığımız çağ bilgi çağı haline gelmiştir. Teknoloji doğayı dönüştürmeyi de kapsar. Ne var ki; hem bu olgular hem de toplumsal alışkanlıklar bahsi geçen örnekteki teknolojinin vazgeçilmezliği düşüncesine odaklanmamaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Kültür , insanın kendi varlığı üzerine düşünebilme, doğayı kendi varlığını anlamlandırmayönünde dönüştürebilme becerisinin sonunda ortaya çıkan simge üretme etkinliğine denir.

Paleolitik çağ,insanlık tarihinin çok büyük bir kısmını kaplayan,günümüzden iki milyon yıl öncesinden 10.000 yıl öncesine kadar olan zaman dilimidir.

1596-1650

Geleneksel toplumlarda toplumsal eylemin birimi birey değil cemaattir.

Modern düşünce,doğayı hesaplanabilir birimlere ayırıp kategorileştirmeyi, kapitalizm aracılığıyla da bunları, mümkün olduğu kadar piyasada ticarete konu olabilir nesnelere dönüştürmesi iddasını içerir.

Birincil ve ikincil toplumsallaşma süreci bireyin doğumundan ölümüne kadar olan süreçte, topluma uyum göstermesini sağlayan toplumsal norm ve değerlerin öğrenilmesine denir.