KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ

Strateji: Bir işletmenin misyonunu ve hedeflerini yerine getirmek için gerekli eylemlerin oluşturulduğu bir yol haritası.

Taktik: Stratejilerin uygulanması sürecinde karşılaşılan rekabete ve şartlara uygun olarak yapılan dinamik ve daha kısa dönemleri kapsayan faaliyetler ve kararlar.

Şeffaflık eksikliği: Bazı işletme sahipleri veya yöneticileri, iş planları ve performansları konusunda hassastırlar ve fikirlerinin çalınmasından korkarlar. Bu nedenle önemli kararların ve yeni iş fikirlerinin resmi planlara aktarılarak personel veya danışmanlarla paylaşılmasını istemeyebilirler.

Temel yetkinlik: Bir işletmenin rekabet avantajı sağlamasına imkân veren kilit alanlarda geliştirdiği benzersiz yetenekler.

Misyon: İşletmenin var olma nedenini açıklayan bildiri.

Vizyon: İşletmenin gelecekte ne olmak istediğini belirleyen bildiri.

Vizyon: İşletmenin gelecekte ne olmak istediğini belirleyen bildiri.

Fırsatlar, dış çevrede meydana gelen işletme için olumlu sonuçlar yaratabilecek unsurlardır.

Tehditler: İşletmenin misyonuna veya hedeflerine ulaşmasının önündeki dış çevrede meydana gelen engeller.

Odaklanma stratejisi: Farklılaştırma veya maliyet liderliği stratejisinin dar bir pazarda uygulanması.

Stratejik yönetim: Rekabet avantajı yaratma arayışında çevrenin analizini, stratejilerin oluşturulmasını, uygulanmasını ve kontrol edilmesini sağlayan bütünleşik bir yönetim süreci.

Küçük işletmelerde stratejik planlama uygulanmamasının temel nedenleri olarak şunlar görülmektedir. (Carter ve Jones-Evans, 2006, s. 410;Mazarrol ve Reboud, s. 97):

Temel yetkinlik: Bir işletmenin rekabet avantajı sağlamasına imkân veren kilit alanlarda geliştirdiği benzersiz yetenekler.

Taklitçi strateji izlemeyen ve kendi yeteneklerini ortaya çıkarmaya çalışan küçük işletme yöneticileri rekabet avantajı yaratacak temel yetkinliklerini tanımlamak için işletmenin beş yönünü analiz etmelidir (Scarborough, 2012):

Misyon bildirgesine açık bir şekilde işletmenin niyetinin, amacının, değerlerinin, ilkelerinin yansıtılması önemlidir. Net yazılmış bir misyon bildirgesi, yalnızca müşterilere ve çalışanlara yapılan işin ne hakkında olduğunu söylemekle kalmaz aynı zamanda verilecek her karar için bir rehber olur (Mariotti ve Glackin, 2015, s.109). Misyon bildirgesi geliştirilirken işletmenin diğer işletmelerden farklı olarak ne yaptığının ve nerede olduğunun belirtilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda iyi geliştirilmiş bir misyon bildirgesinin aşağıdaki sorulara cevap vermesi beklenmektedir (David ve David, 2017, s. 166):

• Ürün ve hizmetlerimizi sunduğumuz müşterilerimiz kimlerdir?
• Temel ürün ve hizmetlerimiz nelerdir?
• Hangi pazarlarda rekabet etmekteyiz?
• Kullandığımız teknoloji nedir?
• Büyüme amacımız var mı?
• Değer, inanç ve ahlaki önceliklerimiz nelerdir?
• Bizi diğerlerinden ayıran temel yeteneklerimiz nedir?

Aşağıdaki tabloda SWOT analizi çerçevesinde ortaya çıkabilecek güçlü yanlar, zayıf yanlar, fırsatlar ve tehditleri kapsayacak bir dizi faktör listelenmiştir ancak bu unsurlar, SWOT analizi için olabilecek sayısız olasılığın yalnızca temsilcidir.
Tablo 7.2 SWOT Unsurları Örnekleri

Güçlü yanlar:

Nitelikli veya deneyimli yönetim
İyi formüle edilmiş stratejiler
Güçlü bir kişisel iletişim ağı
Pazarda olumlu itibar
Patentli teknoloji
Ucuz hammadde
İyi eğitimli, yetkin çalışanlar
Müşteri odaklı bir organizasyon kültürü
Güçlü finansman
Fikri mülkiyet sahipliği (patentler, tescilli
know-how vb.)
Pazar ve rakip bilgisi
Yaratıcı ürün ya da hizmet
Farklılaştırılmış ürün/hizmet

Zayıf yanlar:

Yetersiz mali kaynaklar
Kötü formüle edilmiş stratejiler
Yetersiz yönetim becerileri veya deneyim eksikliği
Pazarda olumsuz itibar
Yetersiz tesisler
Dağıtım sorunları
Sınırlı pazarlama becerileri
Üretim verimsizlikleri
Eskimiş teknoloji
Sermaye eksikliği
Pazar payı kaybı
Hammadde kaynağına veya pazara uzaklık
Dağıtım kanallarına ve yeni pazarlara giriş
engelleri
Ar-ge faaliyetlerindeki yetersizlik
Güçlü marka ve patentlere sahip olmamak

Fırsatlar:

Yeni ürün veya coğrafi pazar
Endüstri dinamiklerinde olumlu
değişimler
Pazarın büyümesi için yüksek potansiyel
Gelişen teknolojiler
Hükûmetin gevşetici önlemleri
Altyapı yatırımlarını daha az maliyetli hâle
getirebilecek daha düşük faiz oranları
Keşfedilecek yeni pazarlar
Tüketici satın alma gücünün arttığı daha
güçlü bir ekonomi
Rakiplerin zayıf yönleri
Kredi faiz oranlarındaki düşüş

Tehditler:

Yeni rakipler
Alıcıların veya tedarikçilerin artan ve değişen
talepleri
Satışların ikame ürünlere kayması
Yavaşlayan pazar büyümesi
Değişen müşteri tercihleri
Olumsuz demografik değişimler
Ortaya çıkan yeni bir teknolojiler
İşletmeyi etkileyecek olumsuz politika ve
düzenlemeler
Doğal afet, salgın gibi olağan dışı olaylar

Odaklanma stratejisi: Farklılaştırma veya maliyet liderliği stratejisinin dar bir pazarda uygulanması.

İleriye Doğru Bütünleşme Stratejisi: Dağıtıcılar veya perakendeciler üzerinde kontrolünü artırarak ya da onları satın alarak doğrudan müşterilere ulaşmayı hedefleyen strateji.

Küçük işletmeler, stratejilerini eyleme geçirirken küçük olmaların sağladığı rekabet avantajlarından aşağıdakileri yaparak faydalanabilirler (Scarborough,2010, s. 63):

• Müşterilerin ihtiyaçlarına hızlı yanıt verme
• Esnek kalma ve değişime istekli olma
• Sürekli olarak yeni gelişen pazar bölümleri arama
• Pazar nişleri oluşturma ve bu pazarlara nüfuz etme
• Girişimciliği sürdürme ve risk almaya istekli olma
• Sürekli yenilik yapma isteği

Stratejik performans değerlendirmede yapılacak ölçümlerin dinamik, strateji odaklı, değişime
ayak uyduracak şekilde olması önemlidir. Başarılı bir performans değerlendirme sisteminde bulunması gereken özellikler, aşağıdaki gibi sıralanabilir (Erdoğan, 2018).
• Performans değerlendirme sistemi işletmenin stratejisini yansıtmalı ve işletmenin stratejik amaçlarıyla uyum içinde olmalıdır.
• Finansal göstergelerin yanı sıra finansal olmayan kritik performans göstergelerini de içermelidir.
• Performans ölçümleri kapsamlı olmalıdır.
• Performans sistemi geri bildirim sağlamalıdır.
• Performans sistemi, işletmenin tüm çalışanlarınca sahiplenilmeli ve desteklenmelidir.
• Konulan performans hedefleri ulaşılabilir olmalıdır.
• Yapılan ölçümler adil olmalıdır