KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ

Etik kural

I-II-IV

Forester-Miller ve Davis

Dogmatik davranışlar

İş etiği

Etik norm

Etik kod

Sevgisizlik

Allen

Etik kodların uygulanması

Küçük işletmelerin ekonomik olarak hayatta kalabilmeleri ve başarılı olabilmeleri birçok etmene bağlıdır. Bu etmenler arasında işletmenin doğruluk, dürüstlük, şeffaflık, yasallık, güvenilir olma, adil olma, güvenilir çalışma ortamları oluşturma gibi uygulamaları önemlidir çünkü küçük işletmeler, nispeten daha küçük pazarlara hitap ederler. Bir bakıma mal ve hizmet sundukları alan sınırlıdır. Bu işletmeler çoğunlukla aynı zamanda birer aile işletmesi olması nedeniyle hem yöneticiler hem de çalışanları birbirlerini çok yakından tanırlar. Küçük işletmeler müşterilerini de yakından tanırlar ve çoğu müşteri de işletme sahibi ve çalışanlarını bilir. Bu da işletme ile müşteriler arasında güvene dayanan bir ilişkinin doğmasını ve sadık bir müşteri kitlesini kendiliğinden oluşmasını sağlayabilmektedir.

İşletme ve yönetim anlayışında yaşanan gelişmelerle birlikte sürdürülebilir kalkınma, şeffaflık ve dürüstlük kavramları işletmelerin etik anlayışlarında öncelikli olarak yer almış ve bu gelişmeden birçok işletme etkilenmiştir.

Davranım, bir organizmanın uyarımlara karşı yaptığı, görülen, görülmeyen her türlü bedensel, fizyolojik, zihinsel ve duygusal tepkidir.

İşletmelerde etiğin giderek önem kazanmasının nedenleri:

İşletme faaliyetlerinin toplumun ahlaki değerlerine uygun olması yönünde kamuoyu baskısı,

Kamuoyu baskısıyla birlikte gelişen “sosyal sorumluluk” vurgusu,

“İyi işin” “iyi ahlak” ile özdeş olduğunun farkına varılması,

Çeşitli çıkar gruplarının menfaatlerinin dengelenmesi ihtiyacının artan oranda önem kazanması,

İş ahlakının basit olarak bir güven meselesi olması ve hem bireyler hem de işletmeler arasındaki ilişkilerin karşılıklı güven ve birbirle- rinin çıkarlarına saygı gösterilmesi gerçeğine dayanması düşüncesinin yaygınlaşması,

Küreselleşme sürecine paralel olarak çok uluslu şirketlerin yaygınlaşmasıyla birlikte değişik kültürlerden gelen insanların bu şir- ketlerde beraber çalışması, dolayısıyla ortak ahlaki ilkelere gereksinim duyulması,

Dünya ölçeğinde doğal ortamın ve kaynakların uygun kullanılmamasından doğan ya- şamı tehdit edici mahiyette sorunların ortaya çıkması.

Etik değerler, zihinde davranışı belirleyen düşünme süreçleri için ölçüt, toplum ölçeğinde davranışı düzenleyen kurallar için bir kaynaktır. Etik değer, davranışlara yön gösteren ve onları gerekçelendiren bir öneri veya yönerge biçiminde açıklanabilir. Seçtiğimiz değerler, karşılaştığımız etik sorunları analiz ederken ve değerlendirirken doğru yaklaşımı bulmamız konusunda bizi yönlendirir. Yaklaşımımızı ve değerlerimizi uygulama biçimimiz, karşılaştığımız durumun içerdiği etik unsurları nasıl belirleyeceğimizi ve tanımlayacağımızı etkiler.

Herhangi bir alanda “iyi” olarak kabul edilen etik değerler kendilerini alışkanlık, kural, ilke ya da standartlar olarak gösterirler. Etik kodları bir mesleği icra edenlerin sorumluluklarına ilişkin yazılı yönergeler olarak düşünebiliriz. Herhangi bir mesleğin etik kodunda yer alan unsurlara her meslek üyesinin uyması gerekmektedir. Uymaması durumunda o meslek birliği kişiyi zorlar, yaptırım uygular ve belirlenmiş olan cezalara çarptırır. En genel anlamıyla iş hayatındaki evrensel doğruları ifade eden etik kod, kurum tarafından, kurum yöneticilerinin ve çalışanlarının mevcut ve gelecekteki davranışlarına rehberlik etmesi için hazırlanan yazılı kurallar bütünüdür.

İş etiği, bir iş yapılırken o işin iş dünyasının kabul edileceği ve toplumun benimseyeceği yöntemlerle yapılıp yapılmamasıyla ilgilidir. Bu doğrultuda, iş etiği, çalışma hayatının paydaşları olan çalışanlar, hissedar- lar ve diğerleri ile rakipler arasındaki ilişkilerin nasıl kurulması gerektiğini araştırır.

Ayrımcılık, küçük işletmelerde en çok görülebilecek etik dışı davranış denilebilir. İşletme yaşamın- da ayrımcılık; personel alımı, çalışma koşulları, ücret belirleme ve değerleme, performans değerleme, kariyer ilerlemesi ve işten çıkarma, hemşericilik, görev dağılımı biçiminde görülebilir. Ayrımcılığın iki türü vardır. Birincisi açık ayrımcılıktır. Buna bir işletmede kadınların yönetim görevlerine getirilmemesi veya gelememesi, ırka dayalı ayrımcılık yapılması örnekleri verilebilir. İkincisi kurumsal ayrımcılıktır. İşletmelerde özürlü, kadın, dezavantajlı gruplar için kota konulmaması kurumsal ayrımcılık örnekleridir.

Allen (2010) Etik Karar Verme Modeli:

Forester – Miller ve Davis (1996) Etik Karar Verme Modeli: