Küçük İşletmelerde Stratejik Yönetim

İşletme yönetimi açısından stratejiyi şu şekilde tanımlayabiliriz: İşletme yönetimi açısından strateji bir işletmenin misyonunu ve hedeflerini yerine getirmek için gerekli eylemlerin oluşturulduğu bir yol haritasıdır. Başka bir deyişle strateji, işletmenin misyon ve hedeflerine ulaşmasının araçlarını tanımlayan, uzun dönemli bakış açısına dayalı dinamik kararlar topluluğudur.

“Stratejik yönetim” rekabet avantajı yaratma arayışında çevrenin analizini, stratejilerin oluşturulmasını, uygulanmasını ve kontrol edilmesini sağlayan bütünleşik bir yönetim sürecini ifade eder.

İş dünyasında “stratejik yönetim” terimi genellikle “stratejik planlama” ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Stratejik yönetim ve stratejik planlama yakından ilişkilidir ancak aynı şeyler değildir. Stratejik planlama stratejik yönetimin bir alt bileşenidir.

Stratejik planlama, ulaşılması gereken amaç ve hedefleri belirleme ve ardından işletmenin bu amaç ve hedeflere ulaşmasını sağlayacak stratejiler oluşturma sürecidir. Stratejik planlama “tek döngülü bir süreç” iken stratejik yönetim “çift döngülü bir sürece” benzetilmektedir. İşletmenin amaçlarına ulaşmasını sağlayacak taktikleri de içeren stratejik planlar, başarıları açısından ölçülen ve sonunda tamamlanan net hedefler içerdiğinden tek döngülüdür. Buna karşılık stratejik yönetim, sürekli olan döngüsel bir süreçtir. Stratejik yönetim, stratejik planlar aracılığıyla uygulanmaktadır ancak işletmenin belirli bir yön belirlemesini, bu yönün uygulanabilirliğini keşfetmesini, çevrenin takip edilmesini, geri bildirim alınmasını ve bu geri bildirimler ışığında işletmenin odağını ve yönünü sürekli olarak ayarlamasını içermektedir.

Taktik stratejilerin uygulanması sürecinde karşılaşılan rekabete ve şartlara uygun olarak yapılan dinamik ve daha kısa dönemleri kapsa-yan faaliyetler ve kararlar.

Küçük işletmelerde stratejik planlama uygulanmamasının temel nedenleri aşağıdaki altı başlık altına toplanabilmektedir: 1) Çevre koşulları; 2) Formel (biçimsel) sistemlerin katılığı; 3) Zaman eksikliği; 4) Yeterli bilgi ve beceriye sahip olmamak; 5) Şeffaflık eksikliği; 6) Başarısızlık korkusu; 7)

Küçük işletmeler için genel anlamda stratejik yönetim süreci aşağıda verilen altı özelliği taşımalıdır: 1) Büyük işletmelere göre nispeten daha kısa dönemli planlama yapılmalıdır. Planlama süresi çoğu küçük işletme için iki yıl ve daha azdır. 2) Ortaya çıkan stratejik planının güvenilirliğini ve yaratıcılığını geliştirmek için çalışanların stratejik yönetim sürecine katılımı teşvik edilmelidir. 3) İşin başında çok kapsamlı hedefler belirlenmemelidir çünkü erken dönemde kapsamlı hedef belirleme stratejik yönetimin yaratıcı sürecine müdahale edebilir. 4) Esnekliğin sürekli korunması gereklidir çünkü rekabet koşulları herhangi bir planın kalıcı sayılması için çok hızlı değişmektedir. 5) Uzun vadeli hedeflerin günlük operasyonlarla ilişkilendirilerek sadece planlamaya değil stratejik düşünmeye odaklanılmalıdır. 6) Stratejik yönetimin devam eden bir süreç olduğu unutulmamalıdır çünkü işletmeler ve faaliyet gösterdikleri rekabet ortamı sürekli değişmektedir.

“Rekabet” belli bir alanda faaliyet gösteren işletmelerin aynı hedefe ulaşmak için karşılıklı mücadele etmesidir.

“Rekabet avantajı” işletmeyi rakiplerinden ayıran ve ona pazarda rakiplerinden daha üstün benzer-siz bir konum kazandıran değer yaratma işi.

“Temel yetkinlik” bir işletmenin rekabet avantajı sağlamasına imkân veren kilit alanlarda geliştirdiği benzersiz yetenekler.

Temel yeteneklerin rakipler tarafından kopyalanması zor ve benzersiz özellikler olması gerekmektedir.

“Vizyon” işletmenin gelecekte ne olmak istediğini belirleyen bildiridir.

“Misyon” işletmenin var olma nedenini açıklayan bildiridir.

Vizyon ve misyon bildirgeleri açık ve kısa olmalı, 40 veya 50 kelimeyi geçmemelidir

Vizyon bildirgesi geliştirildikten sonra işletmenin misyonunu tanımlanması gerekmektedir. Bu aşamada vizyon bildirgesi, kapsamlı bir misyon bildirgesi geliştirilmesi için dayanak olacaktır.

İşletmenin misyonu “Var olma nedenimiz nedir? sorusuna cevap verir.

Misyon bildirgesine açık bir şekilde işletmenin niyetinin, amacının, değerlerinin, ilkelerinin yansıtılması önemlidir. Net yazılmış bir misyon bildirgesi, yalnızca müşterilere ve çalışanlara yapılan işin ne hakkında olduğunu söylemekle kalmaz aynı zamanda verilecek her karar için bir rehber olur.

İyi geliştirilmiş bir misyon bildirgesinin aşağıdaki 7 soruya cevap vermesi beklenmektedir: 1) Ürün ve hizmetlerimizi sunduğumuz müşterilerimiz kimlerdir? 2) Temel ürün ve hizmetlerimiz nelerdir? 3) Hangi pazarlarda rekabet etmekteyiz? 4) Kullandığımız teknoloji nedir? 5) Büyüme amacımız var mı? 6) Değer, inanç ve ahlaki önceliklerimiz nelerdir? 7) Bizi diğerlerinden ayıran temel yeteneklerimiz nedir?

“Amaçlar” belirli bir süre içerisinde ulaşılmak istenen sonuçlardır.

“Hedefler” net, ölçülebilir ve kısa dönemli ölçülebilir durumlardır.

Alternatif stratejilerin oluşturulmasında veya seçilmesinde kullanılacak olan veriler iç ve dış çevrenin analiz edilmesiyle elde edilir.

İşletmeler dış ve iç çevre analizi kapsamında PEST analizi, Değer Zinciri Analizi, Beş Güç Analizi, Kaynak Temelli Yaklaşım, Kıyaslama, BCG Matrisi, rakiplerin analizi, SWOT Analizi gibi birçok farklı stratejik analiz aracını kullanabilir.

“Fırsatlar” işletmenin misyon ve hedeflerinin gerçekleştirmesine yardımcı olabilecek dış çevrede oluşan seçilebilecek olumlu alternatiflerdir.

“Tehditler” işletmenin misyonuna veya hedeflerine ulaşmasının önündeki dış çevrede meydana gelen engellerdir.

İşletmenin rekabet üstünlüğü yaratmada kullanılabilecek kaynaklar ve yetenekler için “işletmenin güçlü yönleri” ifadesi kullanılır.

İşletmeninin mevcut varlık ve yetenek kapasitesinin rakiplere oranla güçsüz ve düşük olduğu durumlar “işletmenin zayıf yönleri” diye ifade edilir.

“Rekabet stratejisi” rakiplerden daha iyi performans göstererek rekabet avantajı elde edip ortalamanın üstünde gelir kazanmak amacıyla izlenen strateji. Rekabet stratejileri “jenerik stratejiler” olarak da adlandırılmaktadır.

“Rekabet stratejisi” rakiplerden daha iyi performans göstererek rekabet avantajı elde edip ortalamanın üstünde gelir kazanmak amacıyla izlenen strateji. Rekabet stratejileri “jenerik stratejiler” olarak da adlandırılmaktadır.

Farklılaştırma veya maliyet liderliği stratejisinin dar bir pazarda uygulanması için “odaklanma stratejisi” terimi kullanılır.

“Farklılaştırma stratejisi” işletmenin değer yaratan faaliyetlerinde farklılaşma yaparak ortalamanın üzerinde getiri sağlamaya yönelik izlediği stratejidir.

“Maliyet liderliği stratejisi: İşletmenin faaliyetlerini rakiplerinden daha az maliyetle gerçekleştirmesi ve ürünlerini sektörde oluşan ortalama fiyatlarla veya daha düşük fiyatlarla satarak ortalamanın üzerinde getiri elde etmesine yönelik izlediği stratejidir.

“Taklitçi strateji” bir işletmenin başkalarının halihazırda yapmakta olduğu şeyin benzerini yaptığı stratejik yaklaşımdır.

“Franchising” imtiyaz sahibi tarafın, belirli bir süre şartı ve bazı sınırlamalarla ticari işlerini yürütmek üzere bu hakkı ikinci bir tarafa devretmesidir.

“Stratejik performans değerlendirme sistemi” finansal ve finansal olmayan performans göstergelerini bir arada kullanarak işletme stratejilerini ölçülebilir performans göstergelerine dönüştüren performans yönetim sistemidir.

Kritik başarı faktörleri aynı zamanda “kritik performans göstergeleri” olarak da adlandırılır.