KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 8

Stratejik yönetim: Rekabet avantajı yaratma arayışında çevrenin analizini, stratejilerin oluşturulmasını, uygulanmasını ve kontrol edilmesini sağlayan bütünleşik bir yönetim süreci.

Küçük işletmelerde stratejik planlama uygulanmamasının temel nedenleri olarak şunlar görülmektedir. (Carter ve Jones-Evans, 2006, s. 410;Mazarrol ve Reboud, s. 97):

Temel yetkinlik: Bir işletmenin rekabet avantajı sağlamasına imkân veren kilit alanlarda geliştirdiği benzersiz yetenekler.

Taklitçi strateji izlemeyen ve kendi yeteneklerini ortaya çıkarmaya çalışan küçük işletme yöneticileri rekabet avantajı yaratacak temel yetkinliklerini tanımlamak için işletmenin beş yönünü analiz etmelidir (Scarborough, 2012):

Misyon bildirgesine açık bir şekilde işletmenin niyetinin, amacının, değerlerinin, ilkelerinin yansıtılması önemlidir. Net yazılmış bir misyon bildirgesi, yalnızca müşterilere ve çalışanlara yapılan işin ne hakkında olduğunu söylemekle kalmaz aynı zamanda verilecek her karar için bir rehber olur (Mariotti ve Glackin, 2015, s.109). Misyon bildirgesi geliştirilirken işletmenin diğer işletmelerden farklı olarak ne yaptığının ve nerede olduğunun belirtilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda iyi geliştirilmiş bir misyon bildirgesinin aşağıdaki sorulara cevap vermesi beklenmektedir (David ve David, 2017, s. 166):

• Ürün ve hizmetlerimizi sunduğumuz müşterilerimiz kimlerdir?
• Temel ürün ve hizmetlerimiz nelerdir?
• Hangi pazarlarda rekabet etmekteyiz?
• Kullandığımız teknoloji nedir?
• Büyüme amacımız var mı?
• Değer, inanç ve ahlaki önceliklerimiz nelerdir?
• Bizi diğerlerinden ayıran temel yeteneklerimiz nedir?

Aşağıdaki tabloda SWOT analizi çerçevesinde ortaya çıkabilecek güçlü yanlar, zayıf yanlar, fırsatlar ve tehditleri kapsayacak bir dizi faktör listelenmiştir ancak bu unsurlar, SWOT analizi için olabilecek sayısız olasılığın yalnızca temsilcidir.
Tablo 7.2 SWOT Unsurları Örnekleri

Güçlü yanlar:

Nitelikli veya deneyimli yönetim
İyi formüle edilmiş stratejiler
Güçlü bir kişisel iletişim ağı
Pazarda olumlu itibar
Patentli teknoloji
Ucuz hammadde
İyi eğitimli, yetkin çalışanlar
Müşteri odaklı bir organizasyon kültürü
Güçlü finansman
Fikri mülkiyet sahipliği (patentler, tescilli
know-how vb.)
Pazar ve rakip bilgisi
Yaratıcı ürün ya da hizmet
Farklılaştırılmış ürün/hizmet

Zayıf yanlar:

Yetersiz mali kaynaklar
Kötü formüle edilmiş stratejiler
Yetersiz yönetim becerileri veya deneyim eksikliği
Pazarda olumsuz itibar
Yetersiz tesisler
Dağıtım sorunları
Sınırlı pazarlama becerileri
Üretim verimsizlikleri
Eskimiş teknoloji
Sermaye eksikliği
Pazar payı kaybı
Hammadde kaynağına veya pazara uzaklık
Dağıtım kanallarına ve yeni pazarlara giriş
engelleri
Ar-ge faaliyetlerindeki yetersizlik
Güçlü marka ve patentlere sahip olmamak

Fırsatlar:

Yeni ürün veya coğrafi pazar
Endüstri dinamiklerinde olumlu
değişimler
Pazarın büyümesi için yüksek potansiyel
Gelişen teknolojiler
Hükûmetin gevşetici önlemleri
Altyapı yatırımlarını daha az maliyetli hâle
getirebilecek daha düşük faiz oranları
Keşfedilecek yeni pazarlar
Tüketici satın alma gücünün arttığı daha
güçlü bir ekonomi
Rakiplerin zayıf yönleri
Kredi faiz oranlarındaki düşüş

Tehditler:

Yeni rakipler
Alıcıların veya tedarikçilerin artan ve değişen
talepleri
Satışların ikame ürünlere kayması
Yavaşlayan pazar büyümesi
Değişen müşteri tercihleri
Olumsuz demografik değişimler
Ortaya çıkan yeni bir teknolojiler
İşletmeyi etkileyecek olumsuz politika ve
düzenlemeler
Doğal afet, salgın gibi olağan dışı olaylar

Odaklanma stratejisi: Farklılaştırma veya maliyet liderliği stratejisinin dar bir pazarda uygulanması.

İleriye Doğru Bütünleşme Stratejisi: Dağıtıcılar veya perakendeciler üzerinde kontrolünü artırarak ya da onları satın alarak doğrudan müşterilere ulaşmayı hedefleyen strateji.

Küçük işletmeler, stratejilerini eyleme geçirirken küçük olmaların sağladığı rekabet avantajlarından aşağıdakileri yaparak faydalanabilirler (Scarborough,2010, s. 63):

• Müşterilerin ihtiyaçlarına hızlı yanıt verme
• Esnek kalma ve değişime istekli olma
• Sürekli olarak yeni gelişen pazar bölümleri arama
• Pazar nişleri oluşturma ve bu pazarlara nüfuz etme
• Girişimciliği sürdürme ve risk almaya istekli olma
• Sürekli yenilik yapma isteği

Stratejik performans değerlendirmede yapılacak ölçümlerin dinamik, strateji odaklı, değişime
ayak uyduracak şekilde olması önemlidir. Başarılı bir performans değerlendirme sisteminde bulunması gereken özellikler, aşağıdaki gibi sıralanabilir (Erdoğan, 2018).
• Performans değerlendirme sistemi işletmenin stratejisini yansıtmalı ve işletmenin stratejik amaçlarıyla uyum içinde olmalıdır.
• Finansal göstergelerin yanı sıra finansal olmayan kritik performans göstergelerini de içermelidir.
• Performans ölçümleri kapsamlı olmalıdır.
• Performans sistemi geri bildirim sağlamalıdır.
• Performans sistemi, işletmenin tüm çalışanlarınca sahiplenilmeli ve desteklenmelidir.
• Konulan performans hedefleri ulaşılabilir olmalıdır.
• Yapılan ölçümler adil olmalıdır

İlk olarak yöneticiler ve işletme sahipleri; genellikle yönetimi, daha önce yaptıkları işi sadece daha fazla güç ve kontrol ile yapmak olarak düşünürler ancak bir Master (Usta) şef benzetmesi yapacak olursak yeni bir işletmenin sahibi/yöneticisi sadece yemeği hazırlayan ve sunan değil menüyü planlayan (seçilen yemeklere uygun olarak olması gereken girdilerin varlıklarından emin olan), en iyi et, sebze, meyve ve baharatları seçen, mutfakta diğer çalışanları bir araya getirip en iyi zamanlamayı yapıp müşteriye mükemmel bir yemek yeme deneyimini gerçekleştiren bir mutfak ustasıdır.

Kaynak tahsisi rolü: Kaynakların nasıl kullanılacağına karar verir

Gözlemci rolü: Kalite kontrol standartlarının yerine getirilip getirilmediğini belirler.

Girişimci rolü: İşletmede yeni fikirler ve yeniliklerin gerçekleşmesini sağlar.

Lider rolü: İşletmenin gideceği yönü belirler.

Liderlik, bir yöneticinin ekip üyelerini yönlendirme ve etkileme yoluyla yaptığı birçok işe ilham veren kısımdır ancak bu etkileme ve yönlendirmenin aynı zamanda planlama, organize etme, yöneltme ve kontrol işlevleri ile bütünleşik ilerlediğini unutmamak gerekir.

Organizasyonda zayıflık yukarıda belirtilen trendlerin içerisinde yer almaz.

Küçük işletmelerin başarısızlığında en çok yetersiz yönetim ve liderlik konusu ön plana çıkmaktadır. Bu yetersizliklere örnek olarak da süreci göz önünde bulundurmamak geçer sadece sonuç odaklı olmak işletmelere zarar verir.

Lider, doğru çalışan seçimi yaparak ve doğru takımları oluşturarak çalışanların güçlüklerin üstesinden gelebilecek arzu ve becerilerinin olduğuna emin olur.

Otantik liderlik; etkili liderlik olarak da anılan, liderin yaşam boyu öğrenmeye bağlı olmasıyla şekillenen bir liderlik anlayışıdır. Politik, ekonomik ve sosyal yapıdaki değişim; otantik liderliği daha da ön plana çıkarmıştır. Tanınmış birçok işletmenin (ör. bankalar, denetçi kuruluşlar); yaşadığı etik dışı faaliyetler ya da politik dengesizlik ve hatta terörizm, çevresel belirsizliği arttırmıştır.

Durumsallık liderlik yaklaşımı, aynı zamanda çağdaş liderlik yaklaşımlarını ortaya çıkarmıştır. Özellikle küçük işletme yönetimi göz önüne alındığında teorik olarak benzer kökenden beslenen ancak günümüz liderlik yaklaşımlarını daha iyi yansıttığını düşündüğümüz; girişimci liderlik, otantik liderlik, dönüşümsel liderlik ve karizmatik liderlik kavramları ön plana çıkmaktadır.

Piramidin en altında yeme, içme, hava alma, uyuma vb. ihtiyaçlardan oluşan fizyolojik ihtiyaçlar olarak adlandıran ihtiyaçlar yer almaktadır. İkinci kademe ihtiyaçlar olarak can ve iş güvenliği ve tehlikelerden korunma gibi güvenlik ihtiyaçları bulunmaktadır. Üçüncü kademe ihtiyaçlar olarak ise bir gruba üye olma, kabul edilme, sevme, sevilme ve dostluk gibi sosyal ihtiyaçlar yer almaktadır. Dördüncü kademede ise topluluk içinde tanınma, saygı görme, prestij kazanma, kendine güvenebilme gibi kendini gösterme ihtiyacı yer almaktadır. Piramidin en tepesinde ise kişisel başarı, kendini geliştirme, farklılık yaratma gibi kendini gerçekleştirme olarak adlandırılan en üst düzey ihtiyaçlar yer almaktadır.

Çalışanlarınıza daima teşekkür etmeyi unutmayın. İşini iyi yaptığı için söylenen bir teşekkür ederim
cümlesi bazen tüm motivasyonlara bedeldir.