KÜÇÜK İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

Davranım, bir organizmanın uyarımlara karşı yaptığı, görülen, görülmeyen her türlü bedensel, fizyolojik, zihinsel ve duygusal tepkidir.

İşletmelerde etiğin giderek önem kazanmasının nedenleri:

İşletme faaliyetlerinin toplumun ahlaki değerlerine uygun olması yönünde kamuoyu baskısı,

Kamuoyu baskısıyla birlikte gelişen “sosyal sorumluluk” vurgusu,

“İyi işin” “iyi ahlak” ile özdeş olduğunun farkına varılması,

Çeşitli çıkar gruplarının menfaatlerinin dengelenmesi ihtiyacının artan oranda önem kazanması,

İş ahlakının basit olarak bir güven meselesi olması ve hem bireyler hem de işletmeler arasındaki ilişkilerin karşılıklı güven ve birbirle- rinin çıkarlarına saygı gösterilmesi gerçeğine dayanması düşüncesinin yaygınlaşması,

Küreselleşme sürecine paralel olarak çok uluslu şirketlerin yaygınlaşmasıyla birlikte değişik kültürlerden gelen insanların bu şir- ketlerde beraber çalışması, dolayısıyla ortak ahlaki ilkelere gereksinim duyulması,

Dünya ölçeğinde doğal ortamın ve kaynakların uygun kullanılmamasından doğan ya- şamı tehdit edici mahiyette sorunların ortaya çıkması.

Etik değerler, zihinde davranışı belirleyen düşünme süreçleri için ölçüt, toplum ölçeğinde davranışı düzenleyen kurallar için bir kaynaktır. Etik değer, davranışlara yön gösteren ve onları gerekçelendiren bir öneri veya yönerge biçiminde açıklanabilir. Seçtiğimiz değerler, karşılaştığımız etik sorunları analiz ederken ve değerlendirirken doğru yaklaşımı bulmamız konusunda bizi yönlendirir. Yaklaşımımızı ve değerlerimizi uygulama biçimimiz, karşılaştığımız durumun içerdiği etik unsurları nasıl belirleyeceğimizi ve tanımlayacağımızı etkiler.

Herhangi bir alanda “iyi” olarak kabul edilen etik değerler kendilerini alışkanlık, kural, ilke ya da standartlar olarak gösterirler. Etik kodları bir mesleği icra edenlerin sorumluluklarına ilişkin yazılı yönergeler olarak düşünebiliriz. Herhangi bir mesleğin etik kodunda yer alan unsurlara her meslek üyesinin uyması gerekmektedir. Uymaması durumunda o meslek birliği kişiyi zorlar, yaptırım uygular ve belirlenmiş olan cezalara çarptırır. En genel anlamıyla iş hayatındaki evrensel doğruları ifade eden etik kod, kurum tarafından, kurum yöneticilerinin ve çalışanlarının mevcut ve gelecekteki davranışlarına rehberlik etmesi için hazırlanan yazılı kurallar bütünüdür.

İş etiği, bir iş yapılırken o işin iş dünyasının kabul edileceği ve toplumun benimseyeceği yöntemlerle yapılıp yapılmamasıyla ilgilidir. Bu doğrultuda, iş etiği, çalışma hayatının paydaşları olan çalışanlar, hissedar- lar ve diğerleri ile rakipler arasındaki ilişkilerin nasıl kurulması gerektiğini araştırır.

Ayrımcılık, küçük işletmelerde en çok görülebilecek etik dışı davranış denilebilir. İşletme yaşamın- da ayrımcılık; personel alımı, çalışma koşulları, ücret belirleme ve değerleme, performans değerleme, kariyer ilerlemesi ve işten çıkarma, hemşericilik, görev dağılımı biçiminde görülebilir. Ayrımcılığın iki türü vardır. Birincisi açık ayrımcılıktır. Buna bir işletmede kadınların yönetim görevlerine getirilmemesi veya gelememesi, ırka dayalı ayrımcılık yapılması örnekleri verilebilir. İkincisi kurumsal ayrımcılıktır. İşletmelerde özürlü, kadın, dezavantajlı gruplar için kota konulmaması kurumsal ayrımcılık örnekleridir.

Allen (2010) Etik Karar Verme Modeli:

Forester – Miller ve Davis (1996) Etik Karar Verme Modeli:

İnsanların değer yargıları, tutumları, davranış biçimlerini, kültürel alışkanlık ve yaşam biçimlerini oluşturan ortam sosyokültürel çevredir. Bu ortamlar, ülkeden ülkeye veya bölgeden bölgeye göre değişiklik gösterebilmektedir. Aynı zamanda küreselleşme gibi süreçler nedeniyle bu ortamlar birbiriyle hızla etkileşim kurabilmekte ve değişebilmektedir. İşletmelerin bu ortamların ve çevrede yaşanan değişimlerin farkında olması fırsat ve tehditleri görebilmesi açısından önemlidir.

Küçük işletmeleri etkileyen dış çevreyle ilişkili faktörlerden biri de faaliyet gösterdikleri ülkelerin ekonomik koşullarıdır. Bu işletmelerin başarısı ya da başarısızlığı üzerinde etkili olan önemli ekonomik unsurlar bulunmaktadır. Örneğin ülkedeki yüksek enflasyon oranı, ekonomik krizler bu unsurlardan bazılarıdır. Enflasyon oranı yüksek olan ülkelerde küçük işletmenin kârını azaltan, büyümesini engelleyen giderler ortaya çıkar. Aynı zamanda, işletmenin ürün veya hizmeti için ihtiyaç duyduğu kaynakların da maliyetleri artacağından işletmenin gelirleri azalmaya devam eder.

Daha yüksek maliyetle üretilen ürünler daha yüksek fiyattan pazara sunulacağı için satışları da azalmaya başlar. Küçük işletmeler için sadece faaliyet gösterilen ülkenin ekonomik koşulları değil, küresel ekonomilerdeki krizlerin ya da ekonomik gerilemelerin de böyle olumsuz zincirler yaratacağı bilinmelidir (Sitharam ve Hoque, 2016, s. 279). Örneğin içinde bulunduğumuz COVID-19 krizi; küresel bir ekonomik krize de yol açmış, birçok küçük işletme sahibini iflasın eşiğine getirmiştir.

Yargıları analiz ederek ne anlatıldığını ortaya koyar.

Davranım

Çeşitli çıkar gruplarının menfaatlerinin dengelenmesi ihtiyacının önemini yitirmesi

Etik sorun

Yöneticilere yönetim faaliyetlerinde yol gösterecek davranış biçimleridir.

Bir mesleğin itibarını koruyacak meslek ilkelerinin bütünüdür.

Kayırma

Bezdiri

Etik sorunun gözetilmesi

1-3-2-5-4-6-7