Kriminolojide Araştırma Metodları

Kesin, değişmez kuralları olan bir bilim olmayıp, toplumsal ve ahlâki bir bilimdir.

Yeni cezaevi tipleri, tedavi yöntemleri ve güvenlik önlemlerinin başarılarının gözlem ve deneye tâbi tutulmalarıdır.

Suç, suçlu ve suçluluk.

Belgelerden sistematik bilgiler kazanma yöntemidir.

Kriminolojik araştırma metodları, doküman analizi, anket, gözlem, deney ve istatistik şeklinde beş başlık altında incelenebilir.

Gözlemin yapılaşmasının derecesine yani gözlemcinin hareketine göre gözlem, yapısal olmayan ve yapısal gözlem olarak ikiye ayrılır.

Hayat öyküleri metodu

Suç istatistikleri niteliklerine göre kitle veya seriler istatistikleri olmak üzere ikiye ayrılırlar.

a) Suç ihbarıyla ihbar edenin suçu ortaya çıkardığı ve doğru değerlendirdiği kabul edilir. Ancak ihbar bir yalana (yanlış ihbar)
veya bir yanılmaya dayanabilir. İhbar, ceza muhakemesinin diğer aşamalarında dayanaksız veya ispat edilemez olarak gözükebilir. Buna rağmen bütün bu suçlar polis istatistiklerinde yer alırlar.
b) Polis, önüne gelen bir olayın suç teşkil edip etmediğini, şayet suçsa ne tür bir suç olduğunu değerlendirir. Olayın aydınlanıp
aydınlanmadığına da karar verir. Polis memurlarının bu değerlendirmelerinin hiçbir şekilde savcılık veya mahkemenin değerlendirmesiyle örtüşmesine ihtiyaç yoktur.
c) Polis suç istatistiklerinin içeriği, polisin teşkilatına, mevcut durumuna, etkinliğine, motivasyonuna, eğitimine, donanımına,
takip ve açığa çıkartma faaliyetine ve amaca yönelik sevk ve iradesine (çalışma ekonomisine) bağlıdır.
d) Polis, suç istatistiklerinin yönlendirilmeleri bakımından, ceza kanunda sayılan sorunlu
kurallara uymak zorundadır. Nitekim suç olarak değerlendirilen bir olaya bir fail veya birçok fail katılmış olabilir. Aynı olay dolayısıyla birçok mağdur veya birçok suç kalıbı ihlâl edilmiş olabilir. Bir fail arka arkaya çok
sayıda suç veya zincirleme suç işleyebilir, ona karşı çok sayıda soruşturma yürütülebilir (birçok sayılma ihtimali). Bütün bu örnekler, suç olaylarının ve faillerin sayısını istatistiklerin doğru tespit etmesinin ne kadar zor olduğunu ortaya koymaktadır.

1. Polis istatistikleri, sadece polis sorumluluk bölgesinde meydana gelen fiilleri yani görünen suçluluğu (bilinen suçluluk) ölçmektedirler. Gerçek suçluluğa ilişkin rakamlar polis istatistiklerinde yer almadığı gibi, jandarma sorumluluk bölgesinde işlenen suçlar da istatistiklere yansımazlar.
2. Polis istatistikleri, kamu veya özel kurum veya kuruluşların tespit ettikleri, kişilerin doğrudan savcılığa bildirdikleri veya savcılığın re’sen müdahale ettiği suçlara yer vermezler.
3. İstatistiki veriler arasında farklılıklar, polisin halka yakın olması, donanımı, etkinliği, motivasyonu, bölge sakinlerinin sosyokültürel düzeyleri gibi faktörlere bağlıdır. Bu hususa polis istatistiklerinin eleştirilmesi bahsinde yer vermiştik.
4. Polis istatistikleri hangi suçların ve bunların ne kadarının ihbar veya şikâyete dayandığı (bildirim), ne kadarının ise, polisin çaba ve gayreti sonucu ortaya çıktığı hakkında bilgi vermemektedir.

Suçluluk sayısının değişimini, toplumsal etmenlerin gelişimi veya ekonomik dalgalanmalarla karşılaştırır.

Suçluluğu, belli bir ülke veya bölgede, belli bir zamanda inceler. Suçluluğu sadece kaydeder ve hesaplar.

1. Suç kavramının değişmesi yani bazı fiillerin suç olmaktan çıkarılması istatistiklerde suç sayısını azalttığından veya bazı fiillerin suç
olarak kabulü suç sayısını artırdığından suç istatistiklerinin doğruluk derecesi etkilenir.
2. Resmi suç istatistiklerinin içeriği esas itibariyle ihbarda bulunanın kovuşturma yapılması isteğiyle belirlenir. İhbar edenin bu davranışını, toplumun suça karşı duyarlılığı, ona katlanabilmesi ve ceza kovuşturması makamlarının tutumları etkiler.
3. Resmi suç istatistiklerinde yer alan olaylar sadece sayısal açıdan değerlendirilmektedir.
Böylece suçların ağırlığı ve aynı suçun değişik görünüş şekilleri istatistiklerde yer almamaktadır. Hukuki görüşün esas alınması belli bir bölge ve belli bir zamandaki gerçek suçluluk potansiyelinin resmi suç istatistikleri vasıtasıyla ölçülmesini engeller. Kanun ve içtihatların değişmesi bu durumu daha açık bir şekilde ortaya koyar. Aflar, usul muamelelerinin durmasına neden olduğundan
suç istatistiklerinin görüntüsüne zarar verir.
4. Suçlar çeşitli zamanlarda aydınlatılır ve ihbar edilir. Onlara karşı da farklı zamanlarda tepki ortaya konulur. Bilgiler tek düze bir
zamana, örneğin, suçun işlendiği zamana göre düzenlenmezler. Bu bakımdan suçluluğun gelişiminin resmi istatistiklere göre
değerlendirilmesi güçtür.
5. Suç istatistikleri, tüm nüfusun veya nüfusun belli bölgeler veya gruplarla ilişkisine yansımadıkça suçun kapsamı, yapısı, gelişimi ve dağılımı hakkında yeterli bir görüntü vermemektedir.
6. İstatistik metodu kişilerin hangi sebep veya sebeplerle suç işlediğini belirtmez.
7. Mukayese için ele alınan grupların homojen olmadıkları, örneğin, suçsuz olarak ele alınan grupta suçluların bulunabileceği, ayrıca suçlu olarak ele alınan cezaevindeki kişilerin gerçek suçluları temsil etmedikleri söylenebilir.
8. İstatistik metodunun uygulanmasıyla bir bütün hâlinde ele alınan cezaevindeki suçluların ailevi şartları, ebeveynlerinin karakteri
gibi özelliklerinin, onların evvelce yaşadıkları yerlerden dikkat ve özenle tespit edilebilmesi imkânı bu yöntemle mümkün değildir.
9. Metodun uygulanması suçlularda bulunan özelliklerin bütün nüfusun özellikleriyle karşılaştırılmasına bağlıdır. Oysa ki, tüm
nüfusun özelliklerine ait istatistiki bilgiler çoğu kez gerçeğe uymamaktadır.
10. Kitleler hakkında rakamsal bilgi veren suç istatistikleri, kişilerin bireysel özelliklerini, tavır ve hareketlerini göz önüne almamaktadır. Böylece sebep-sonuç ilişkilerine istatistik yöntemiyle ulaşılamaz.
11. Suçlu istatistikleri genel olarak cezaevlerinde bulunan suçlulara ilişkin olup, serbest dolaşan suçluları kapsamına almamaktadır. Cezaevlerindeki suçlular ise, daha seçilmiş suçluları teşkil ettiklerinden, bütün suçlu gruplarının özelliklerini taşımamaktadırlar.

a) Adli sicili tutmak,
b) Bakanlığın görev ve yetkisine giren konularla ilgili istatistik bilgilerin belirlenmesi, toplanması, sınıflandırılması ve değerlendirilmesi ile ilgili hizmetleri yürütmek,
c) Adli sicil ve adli istatistik hizmetlerinin yerine getirilmesi için bilgi işlem sistemini kurmak ve geliştirmek,
d) Görev alanına giren konularda mevzuat yetersizliğine ve aksaklığına ilişkin inceleme ve araştırmaları yaparak, Bakanlığa tekliflerde bulunmak, tüzük tasarıları ve yönetmelikleri hazırlamak ve yargı yetkisinin kullanılma alanına girmeyen konularda görüş bildirmek ve genelge düzenlemek şeklinde belirtilmiştir.

1. Suç istatistiği, kolluk, mahkemeler, ertelemedeki deneme süresi içinde hükümlüye yapılan yardım, cezanın infazı gibi sosyal
denetim makamlarının çalışmalarının ortaya konulması amacına yönelik faaliyet raporudur. Ceza soruşturma ve kovuşturma makamlarının iş yükü hakkında bilgi verir. Onların ceza soruşturması ve kovuşturması faaliyetlerine ilişkin resmi bir belgedir. Devlet personel ve eşyalarının dağılımıyla ilgili yapılması gerekenleri tespit eder. Ceza yargılaması vasıtasıyla kamuyu etkileme aracıdır.
2. Suç istatistiği bir araştırma aracıdır. Örneğin, nüfusun hangi oranda suçluluğa katıldığı
konusunda bilgi verir. Suçluluğun oluşumu konusundaki hipotez ve teorilerin gelişmesiyle ilgili temel bilgiler sağlar. Halkın hangi kesiminin ve ülkenin hangi bölgelerinin ortalamanın üstünde suç kaynakları olduğu istatistiklerden öğrenilir. Suç istatistikleri tarihi ve coğrafi mukayeseleri mümkün kılar.
3. Suç istatistikleri vasıtasıyla, halkın, suçluluğun yoğunluğu, çeşidi, gelişimi, dağılımı hakkında bilgi sahibi olması sağlanır. Bu
bilgilendirmenin amacı mağduriyet tehlikesinden ve suçtan korkmayı bir ölçüde de olsa engellemektir. Suçluluk, yaşam kalitesini azalttığı gibi, masraflara da sebep olur. Bu masrafların miktarı ve ne şekilde dağıldıkları suç istatistiklerinden öğrenilebilir.
4. Suç istatistiklerinin denetim, yönlendirme ve planlama görevi vardır. İstatistikler vasıtasıyla, ceza kanunlarının etkinliği tespit
edilir. İstatistikler, korkutma, önleme ve tedavi tedbirlerinin etkinliği hakkında bilgi verir. Ceza adalet sisteminin reformuna
ve yeni ceza kanunlarının hazırlanmasına hizmet eder. İstatistikler, ceza adaletinin gelecekte ihtiyaç duyacağı personel veya eşya miktarını belirler, bunlardan nerede ve ne zaman faydalanılacağını tespit eder.

Suç istatistiği türleri: kolluk, adalet, cezaevi, milletlerarası ve bilimsel istatistiklerdir.

Suç istatistiklerinin göstermediği, çoğu bilinmeyen fakat gerçekte var olan suçluluğa ait rakamlara “siyah sayılar” denir.

1. İstatistikler, bizzat polisin kendi aydınlattığı suçları ayrı bir şekilde gruplandırmamaktadır.
2. Polis istatistiklerinde, suçların aydınlatılma zamanına ilişkin bir bilgiye rastlanmamaktadır. Nitekim bazı suçların failleri suçüstü yakalandığı halde, bazı failler aylar, yıllar sonra yakalanabilmektedir.
3. İstatistiklerde şüpheliye isnat edilen olay aydınlatılmış sayılmaktadır.

1825

Kitle istatistiklerinin verilerini tahkik etmek gayesiyle gerçekleştirilen ve sınırlı sayıdaki olayla ilgili istatistiklerdir.