KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

Kooperatifler Kanunu’nun 81’inci maddesine göre Kooperatiflerin dağılma nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır (Şekil 7.2);
1. Anasözleşme gereğince dağılma,
2. Genel Kurul kararı ile dağılma,
3. İflâsın açılmasıyla dağılma,
4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde ilgili
Bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine dağılma,
5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle dağılma,
6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapamaması halinde dağılma,
7. Amacına ulaşma imkânının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alınacak kararla dağılma,
8. Kooperatifin amacının gerçekleşmesi nedeniyle dağılma.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan Konut Yapı Kooperatifleri Örnek Ana Sözleşmesi’nin 85’ inci maddesinde dağılma nedenleri sayılmıştır. Buna göre Koop. K. m. 81’de sayılanlardan başka, kooperatifin ortak sayısının 7’nin altına düşmesi de dağılma nedeni olarak gösterilmiştir.

Kooperatifin iflâsını, İcra ve İflâs Kanunu’na (İİK) göre kooperatifin alacaklıları ya da yönetim kurulu talep edebilir. İİK m. 156’ya göre, iflâsa tabi olan borçlu, ödeme emrine rağmen yedi gün  içinde borcunu ödemezse, alacaklı mahkemeye
başvurarak borçlunun iflâsına karar verilmesini isteyebilir.

Sorumluluk ya da ek ödeme yükümlülüğünün doğması ya da ağırlaşması hakkındaki karar bazı ortaklara uygulanmaz. Bu ortaklar, birleşme kararına katılmamış olan ve kararın ilanı tarihinden başlamak üzere üç ay içinde kooperatiften çıkacağını bildiren ortaklardır.

Koop. K. m. 45’e göre kooperatifin olağan genel kurul toplantılarının her hesap devresi sonundan itibaren, altı ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması gerekmektedir.

Konut yapı kooperatifleri hakkında bir dağılma nedeninin gerçekleşip gerçekleşmediği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tespit edilerek, mahkemeye bildirilir.

Tasfiye kurulunun nasıl belirleneceği Koop. K. m. 81 ve 82’de gösterilmiştir. Buna göre, kooperatiflerde tasfiye kurulu dört şekilde belirlenebilir:

1.Tasfiye kurulunun kimlerden oluştuğu ana sözleşmede gösterilebilir.

2. Tasfiye kurulu üyeleri genel kurulca belirlenebilir.

3. Tasfiye kurulu üyeleri mahkemece de atanabilir.

4. Yönetim kurulu kanunen tasfiye kurulu olarak görev yapabilir

Rücu, bir ödemede bulunan kimsenin bu ödemeden yararlananlara başvurması ve ödediğini onlardan geri alma hakkı olarak açıklanabilir.

Tasfiyenin etkileri:

-Tasfiyenin Kooperatifin Tüzel Kişiliğine Etkisi

-Tasfiyenin Kooperatifin Ticaret Unvanına Etkisi

- Tasfiyenin Kooperatifin Temsiline Etkisi

- Tasfiyenin Kooperatifin Ortaklarına Etkisi

- Tasfiyenin Kooperatifin Organlarına Etkisi

Ortaklar son bilançoya, mahkemeye tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
itirazda bulunabilir.

Örneğin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan Konut Yapı Kooperatifleri Örnek Ana Sözleşmesi’nin 85’ inci maddesinde dağılma nedenleri sayılmıştır. Buna göre Koop. K. m. 81’de sayılanlardan başka, kooperatifin ortak sayısının 7’nin altına düşmesi de
dağılma nedeni olarak gösterilmiştir.

Kooperatifin zorunlu organlarından biri olan genel kurul, kooperatifin karar organıdır. Genel kurul, kooperatifteki en yetkili organ olup, çok sayıda görev ve yetkiye sahiptir. Bu yetkilerden biri de, Koop. K. m. 51’de düzenlenen kooperatifin dağılmasına karar verme yetkisidir. Genel kurulun dağılma kararı verme yetkisini sınırlayan bir hüküm Kanun’da yoktur. Yani genel kurul dilediği zaman, kooperatifin dağılmasına karar verebilir.

Kooperatifler Kanunu’nun 51’inci maddesinde belirtilen karar yeter sayısının ana sözleşme ile artırılması mümkündür.

Borcunu ödemeyen borçlu karşısında alacaklının başvurabileceği takip yolları; icra ve iflâs takibi olmak üzere ikiye ayrılır.

Koop. K. m. 51’e göre, genel kurulun dağılma kararı alabilmesi için, genel kuralın aksine toplantıda hazır bulunanların 2/3’ünün olumlu oyu gerekir.

Konut yapı kooperatifleri hakkında bir dağılma nedeninin gerçekleşip gerçekleşmediği,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tespit edilerek, mahkemeye bildirilir.

Örneğin, uygun bir arazi bulunamaması, yeterli sayıda ortak bulunmaması gibi hallerde
artık kooperatifin amacına ulaşması mümkün değildir. Bu durumun Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tespit edilmesi üzerine, Bakanlık mahkemeye başvurarak kooperatifin feshine karar verilmesini talep edebilir.

Tasfiye ile sona eren kooperatifin malvarlığı paraya çevrilerek, kooperatif borçları ödendikten sonra artan kısım, ortaklar arasında paylaştırılır. Tasfiye sırasında yapılması gereken işlemler şunlardır:

• Kooperatifin devamı sırasında başlamış olan, fakat henüz tamamlanmamış olan işlemleri tamamlamak.
• Kooperatifin borç ve taahhütlerini yerine getirmek.
• Kooperatifin alacaklarını tahsil ederek ve varlıklarını paraya çevirerek, kooperatifin
kalan varlığını saptamak.
• Malvarlığından artan kısmı ortaklar arasında bölüştürmek.

Rücu, bir ödemede bulunan kimsenin bu ödemeden yararlananlara başvurması ve
ödediğini onlardan geri alma hakkı olarak açıklanabilir.

Tasfiyenin Kooperatifin Ticaret Unvanına Etkisi
Tasfiye sürecine giren kooperatiflerde, ticaret unvanına “tasfiye halinde” ibaresi eklenir (TTK m. 533). Tasfiye kurulu üyeleri tarafından, kooperatif adına imzalanan belgelerde de kooperatifin ticaret unvanının bu şekilde kullanılması gerekir.