KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

Kooperatifler ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır

Üç yıl olağan genel kurulunu yapamaması halinde dağılma,

Kooperatifin zorunlu organlarından biri olan genel kurul, kooperatifin karar organıdır.

Kooperatifler ise, Türk Ticaret Kanunu’nda ticaret şirketleri arasında sayılmaktadır

Kooperatifin iflâsını, İcra ve İflâs Kanunu’na (İİK) göre kooperatifin alacaklıları ya da yönetim kurulu talep edebilir.

Konut yapı kooperatifleri açısından ilgili Bakanlık, Çevre ve Şehircilik Bakanlığıdır.

Fesih, kanunda veya ana sözleşmede yer alan nedenlerden birine dayanılarak, bu yetkiye sahip olanlar tarafından, kooperatifin tüzel kişiliğinin sona erdirilmesidir.

kooperatif ana sözleşmesinde gösterilen işlerin tamamlanarak konutların 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’na uygun şekilde ortaklar adına tescil edilmesiyle, kooperatif amacına ulaşmış olur ve dağılır.

Kooperatif amacının gerçekleşmesine rağmen, ortaklar kooperatifin devam etmesini isterlerse, Koop. K. buna imkân tanımaktadır. Buna göre, tescilden itibaren 6 ay içinde kooperatifin amacının değiştirilerek, kooperatifin amacının gerçekleşmesi nedeniyle dağılması önlenebilir.

Rücu, bir ödemede bulunan kimsenin bu ödemeden yararlananlara başvurması ve ödediğini onlardan geri alma hakkı olarak açıklanabilir.

Kooperatiflerin dağılma nedenleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır;
1. Ana sözleşme gereğince dağılma,
2. Genel Kurul kararı ile dağılma,
3. İflâsın açılmasıyla dağılma,
4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde ilgili Bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine dağılma,
5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle dağılma,
6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapamaması halinde dağılma,
7. Amacına ulaşma imkânının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alınacak kararla dağılma,
8. Kooperatifin amacının gerçekleşmesi nedeniyle dağılma.

Kooperatifin zorunlu organlarından biri olan genel kurul, kooperatifin karar organıdır. Genel kurul, kooperatifteki en yetkili organ olup, çok sayıda görev ve yetkiye sahiptir. Bu yetkilerden biri de, Koop. K. m. 51’de düzenlenen kooperatifin dağılmasına karar verme yetkisidir. Genel kurulun dağılma kararı verme yetkisini sınırlayan bir hüküm Kanun’da yoktur. Yani genel kurul dilediği
zaman, kooperatifin dağılmasına karar verebilir. Genel kurul kararları, kural olarak, toplantıdaki ortakların çoğunluğunun olumlu oyu ile alınır. Ancak, kooperatifin dağılması kararı için, farklı bir karar yeter sayısı aranmaktadır. Koop. K. m. 51 uyarınca, genel kurul dağılma kararını ortakların en az 1/4’ünün katılımıyla yapacağı toplantıda fiilen kullanılan oyların 2/3’ü ile alır.

Kooperatifin iflâsını, İcra ve İflâs Kanunu’na göre kooperatifin alacaklıları ya da yönetim kurulu talep edebilir. İİK m. 156’ya göre, iflâsa tabi olan borçlu, ödeme emrine rağmen yedi gün içinde borcunu ödemezse, alacaklı mahkemeye başvurarak borçlunun iflâsına karar verilmesini isteyebilir. Kooperatifin alacaklıları da ödeme emrine rağmen, borcun yedi gün içinde ödenmemesi durumunda kooperatifin iflâsına karar verilmesini talep edebilirler.

Tasfiye ile sona eren kooperatifin mal varlığı paraya çevrilerek, kooperatif borçları ödendikten sonra artan kısım, ortaklar arasında paylaştırılır. Tasfiye sırasında yapılması gereken işlemler şunlardır:
• Kooperatifin devamı sırasında başlamış olan, fakat henüz tamamlanmamış olan işlemleri tamamlamak.
• Kooperatifin borç ve taahhütlerini yerine getirmek.
• Kooperatifin alacaklarını tahsil ederek ve varlıklarını paraya çevirerek, kooperatifin kalan varlığını saptamak.
• Mal varlığından artan kısmı ortaklar arasında bölüştürmek.

Koop. K. m. 81, tasfiye kurulu üyelerinde bulunması gereken özellikler hakkında, 56’ncı maddenin 1’inci fıkrasının üçüncü bendine yollama yapmaktadır. Belirtilen bentte kooperatiflerin yönetim kurulu üyelerinin bazı suçlardan mahkum olmamış olmaları aranmaktadır. 81’inci madde dolayısıyla, bu bentte sayılan suçlardan mahkum olanlar, kooperatiflerde tasfiye kurulu üyesi de olamazlar. Bu suçlar, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi suiistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suiistimal, devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlardır. Bunun dışında Kanun, tasfiye kurulu üyelerinde başka özel nitelikler aramamaktadır.

Tasfiye kurulu, tasfiye sonucu elde kalan parayı ortaklara dağıtır. Ancak bu dağıtımın yapılabilmesi için, bu konuda ana sözleşmede hüküm bulunması gerekir. Aksi halde tasfiye sonucu kalan para Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’ne bırakılır.

Kooperatifin tasfiyeye girmesi ile daha önce kooperatifi temsile yetkili olanların temsil yetkisi sona erer. Tasfiye sürecinde kooperatif, mahkemelerde ve dışarıda tasfiye kurulu tarafından temsil edilir (TTK m. 280). Tasfiye kurulunun temsil yetkisi de kural olarak tasfiye amacıyla sınırlıdır. Ancak ortaklar oy birliğiyle karar verirlerse, kooperatifin işletme konusu kapsamındaki işlemlere de devam edebilirler. Ortaklar bu konuda oy birliği sağlayamazlarsa ve kooperatifin dağılmasına da mahkemece karar verilmişse, mahkemenin onay kararı ile de işletme konusu kapsamındaki işlemlere devam edebilirler (TTK m. 293).

Koop. K. m. 98 dolayısıyla konut yapı kooperatifleri hakkında da uygulanacak olan TTK m. 544’e göre, tasfiyenin sonunda, defterler ve belgeler TTK m. 82’ye uygun olarak saklanmalıdır. Buna göre saklama süresi on yıldır. Saklama süresi, defterlerde son kaydın yapıldığı takvim yılının bitişiyle başlar. Belgelerin ise, düzenlendikleri takvim yılının bitişinden itibaren on yıl süreyle saklanması gerekir.

Koop. K. m. 45’e göre kooperatifin olağan genel kurul toplantılarının her hesap devresi sonundan itibaren, altı ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması gerekmektedir. Bu toplantıların üç yıl yapılmaması ise, Koop. K. m. 81’de sayılan dağılma nedenleri arasında yer almaktadır. Burada kastedilen  toplantıların üç yıl arka arkaya yapılmaması durumudur.

Tasfiye kurulu üyeleri gerek görürlerse, kooperatif mallarına değer biçmek için uzmanlara da başvurabilirler. Bu şekilde hazırlanan envanter ile bilançonun, yönetim kurulunca imzalanması gerekir. İmza işleminin tamamlanmasından sonra, envanter ile bilanço genel kurulun onayına sunulur. Kooperatifin tasfiye kararının verildiği andaki durumunu gösteren bu bilançoya, uygulamada tasfiye bilançosu denir.