KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

24.04.1969 tarih ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na (Koop. K.) göre konut yapı kooperatiflerinin üç tane zorunlu organı vardır. Bunlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetçiler kuruludur.

Genel kurulun devir ve terk edilemez yetkilerinden bazıları şunlardır:

Konut yapı kooperatifinin ana sözleşmesini değiştirmek.

Kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yönetmek ve onu temsil etmek ise yönetim kurulunun görevleri arasındadır.

Genel kurul ayrıca aşağıdaki yetkilere de sahiptir:
• Kooperatifin ortak sayısını belirlemek,
• Ortaklardan alınacak taksit miktarını tespit etmek,
• Ödemelerini geciktiren ortaklardan gecikme farkı alınmasına karar vermek,
• Yaptırılacak yapıların sayısını, cinsini, özelliklerinin kooperatif amacına ve ortakların ihtiyacına uygun olup olmadığını tespit etmek,
• İnşaat işlerinin yaptırılmasında, ihale veya emanet usullerinden birini tercih etmek.

Defterlerin düzenli tutulup tutulmadıklarının incelenmesi görevi Denetçiler kurulunun yetkilerindendir.

Genel kurulun yetkileri, Kooperatifler
Kanunu’nun 42. maddesinde sayılmıştır. Bu maddede sayılan yetkileri genel kurul bir başka organa
devredemez. Genel kurulun devir ve terk edilemez
yetkileri şunlardır:
• Konut yapı kooperatifinin ana sözleşmesini
değiştirmek.
• Kooperatif yönetim, denetçiler ve tasfiye
kurulu üyelerini seçmek.
• İşletme hesabıyla bilanço ve gerektiğinde
gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında
karar vermek.
• Yönetim ve denetçiler kurulunu ibra etmek.
• Kanun veya ana sözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek.
• Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile
alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını,
satılacak gayrimenkulün asgari
fiyatını belirlemek.
• İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek.
• Kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut veya işyeri sayısını tespit etmek.

Koop. K. m. 46’ya
göre kooperatife kayıtlı ortakların en az
1/10’unun gündem
maddelerinin görüşülmesine geçilmeden
önce yazılı teklifte bulunmaları halinde, şu hususların gündeme alınmasına
karar vermek de genel kurulun yetkilerindendir:

• Hesap tetkik komisyonunun seçilmesi,
• Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması,
• Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması,
• Genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması,
• Kanun, ana sözleşme ve iyiniyet esasları ile
genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri
sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali,
• Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli
ve yerlerine yenilerinin seçilmesi.

Kooperatifler Kanunu ile açıkça genel kurulun
yetkisinde olduğu belirtilen konular dışında, kanun veya kooperatif ana sözleşmesi ile genel kurula karar yetkisi verilmiş olan konular bulunabilir.
Bu konularda da karar verme yetkisi genel kurula
ait olur. Örneğin Koop. K. m. 88 gereği, İmar ve
İskan Bakanlığı’nca yapı kooperatifleri için hazırlanan örnek ana sözleşmede genel kurula ayrıca şu
yetkiler de verilmiştir:
• Yönetim kurulu üyelerine verilecek aylık ücret,
huzur hakkı ve yolluk miktarını belirlemek,
• Yönetim kurulu tarafından verilen ortaklıktan çıkarma kararlarına karşı yapılan itirazları incelemek ve karara bağlamak,
• Ortaklardan tahsil edilecek taksit miktarı ve
ödeme şartları ile gecikme halinde uygulanacak esasları tespit etmek,
• Kooperatifin dağılması hakkında karar vermek,
• Kooperatifin bir üst kuruluşa girmesine karar vermek ve bu kuruluşta görevlendirilecek temsilcileri seçmek.

Genel kurulun bu yetkisi kapsamında seçebileceği usullere göre, genel kurul ihale veya emanet usulünden
birini seçer, seçimine bağlı olarak da ihale veya emanet komisyonunu oluşturur. İhale usulünü seçmesi
halinde, kapalı teklif usulü, açık teklif usulü, pazarlık veya yarışma usullerinden birini belirleyebilir.

Koop. K. m. 45/2 uyarınca, genel kurul toplantı
çağrısının nasıl yapılacağı ana sözleşme ile belirlenebilir. Ana sözleşmede genel kurulu toplantıya çağırma şekline ilişkin bir hüküm yoksa, Koop. K. m.
6/b.1 uyarınca genel kurul, kooperatifi temsile yetkili
olanlar tarafından imzalanan taahhütlü mektuplarla
ve mahalli gazete ile köylerde ise, yazılı olarak imza
karşılığı toplantıya çağrılır. Genel kurul toplantı
çağrısında toplantı tarihi, yeri ve gündemi belirtilir.
Toplantı çağrısı, en az 15 gün önce ilgili Bakanlığa
ve mahallin en büyük mülki idare amirliğine yazılı
olarak bildirilir (Koop. K. m. 45/4). Yapı kooperatifleri açısından ilgili Bakanlık ile kastedilen, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’dır (Koop. K. Ek Madde 1).

Ortaklar genel kurul toplantısına şahsen katılabilecekleri gibi, temsilcileri aracılığıyla da katılabilir.
Genel kurul toplantılarında her ortağın bir oyu vardır (Koop. K. m. 48).

Genel kurul toplantısı, toplantı çağrısında belirtilen yer ve zamanda yapılır. Uygulamada pek çok
kooperatif tarafından
kullanılan örnek ana
sözleşmenin 26’ncı
maddesine göre, genel kurul kooperatif
merkezinin bulunduğu yerde toplanır.
Ana sözleşmede böyle bir hüküm varsa,
toplantının bu yerde
yapılması gerekir,
aksi halde genel kurulun aldığı kararlar
geçersiz sayılır.

Kural olarak her
ortak genel kurul
toplantılarına katılma hakkına sahiptir. Ancak Kooperatifler Kanunu bazı hallerde, ortakların genel
kurul toplantısında oy kullanamayacaklarını hükme bağlamaktadır. Koop. K. m. 50’de oy kullanma hakkına getirilen iki sınırlama bulunmaktadır.

Yönetim kurulu, Kooperatifler Kanunu’nun
55’inci maddesine gore en az üç üyeden oluşur. Bu sayının ana
sözleşmeye konulacak bir hüküm ile
artırılması mümkündür. Yönetim
kurulu üyeleri genel kurul tarafından seçilir. Genel
kurulun bu yetkisi
devredilemez

24.04.1969 tarih ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre konut yapı kooperatiflerinin üç tane zorunlu organı vardır. Bunlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetçiler kuruludur.

Büyük kooperatiflerde, yani ortak sayısı 1000’i aşan kooperatiflerde, Koop. K. m. 54’te genel kurulun toplanmasına gerek olmayan iki durumdan söz edilmektedir. Buna göre:
• Genel kurul kararlarından bir kısmı veya tamamı ortakların oylarını mektupla bildirmeleri suretiyle verilebilir.
• Ortaklar gruplara ayrılarak verecekleri kararlarla, tespit edecekleri talimat gereğince oy vermek üzere kendi aralarından temsilciler topluluğu seçebilir.

Kooperatiflerde olağan genel kurul toplantısının her hesap devresi sonundan itibaren,
altı ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması gereklidir.

Kooperatifler Kanunu’nun 46’ncı maddesine göre, gündeme madde eklenmesi talebinin toplantıdan 20 gün önce yapılması halinde, talep edilen konuların gündeme alınması zorunludur. Ancak, toplantının başında talep edilen konuların gündeme alınabilmesi için, genel kurulun oylama yapıp, kabul etmesi gerekir.

Eş ve birinci derece akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz. Yani bir ortağın eşi veya birinci derece akrabaları kooperatif ortağı olmasalar bile, o ortağı genel kurulda temsil edebilirler (Koop. K. M. 49).

Yönetim kurulu üyelerinin Kooperatifler Kanunu’nun 56’ncı maddesinde sayılan şu şartları taşımaları gerekir:
• Türk vatandaşı olmak,
• Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak,
• Türk Ceza Kanunu’na göre suç sayılan bazı fiillerden mahkum olmamış olmak

Yönetim kurulu üyelerinin katılacakları toplantı başına alacakları ücrete huzur
hakkı denir.

Yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat isteme hakkı, davacının zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren iki ve her halde zararı doğuran fiilin meydana geldiği günden itibaren beş yıl geçmekle zaman aşımına uğrar.