KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

Gerçek kişinin bizzat yapacağı eylem ve işlemlerle, kendi lehine haklar aleyhine de borçlar yaratabilme yeteneği fiil ehliyetidir. Türk medeni kanununa göre Fiil Ehliyetine Sahip Olma koşulları ise;

Ayırt etme gücüne sahip olmak,

Reşit olmak

Kısıtlı olmamak tır. 

Reşit olmak; istisnais durumlar dışında 18 yaşın tamamlanması ile gerçekleşir.

Kooperatif kurmak isteyen kurucu ortakların, bir araya geldiklerinde öncelikli olarak ana sözleşme hazırlamaları gerekir. Ana sözleşmenin içeriğinde nelerin yer alması gerektiği, Kooperatifler Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Buna ilişkin hükümler; emredici, ihtiyari ve yorumlayıcı hükümler olmak üzere üç farklı şekilde sınıflandırılmıştır

İhtiyari Hükümler: Sözleşmede bulunması zorunlu olmayan, tarafların iradeleriyle sözleşmeye konan, taraflarca değiştirilebilen veya aksine davranılabilen hükümlerdir. Koop. K. m. 5’de sayılan ihtiyari hükümler şunlardır:
Genel kurulun çalışmasına ilişkin hükümler
Kooperatifin çalışma şekline dair esaslar
Kooperatifin birliklerle olan ilişkileri
Kooperatifin diğer bir kooperatifle birleşmesine ilişkin hükümler
Kooperatifin süresi

Kooperetifler Yıllık gelir gider farklarının, hesaplama ve kullanma şekillerine mecburi hükümler içinde yer vermek zorundadır.

Örnek Ana Sözleşme’de değişiklik yapılması durumunda izin verecek yetkili makam çevre ve şehircilik bakanlığı olurken, Örnek Ana Sözleşme’de değişiklik yapılmaması durumunda izin verecek yetkili makam Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

Koop. K.’da ticaret sicil müdürünün görev ve
yetkileri konusunda düzenleme bulunmamaktadır. Bu konuda düzenlemeler TTK ve Ticaret Sicili
Yönetmeliği’nde yer almaktadır. Düzenlemelere göre
sicil müdürü tarafından araştırılması ve incelenmesi
gereken hususlar;

Tescil için aranılan koşulların varlığı
Kooperatif ana sözleşmesinin, Kanunun emredici hükümlere aykırı olmadığı
Kooperatif ana sözleşmesinin mecburi hükümleri taşıdığı
Tescil edilecek hususların gerçeğe uygunluğu
Tescili istenen hususların kamu düzenine uygunluğu

Kooperatifin süresi; kooperatifin süresi ana sözleşmede gösterilmesi zorunlu bir unsur olmayıp mecburi değil ihtiyari hükümlerden biridir.

Sicil müdürünün, kesin olarak tescile karar verme aşamasında duraksadığı durumlarda ya da var olan sorunun çözümünün mahkeme kararına bağlı olduğu hallerde, müdür geçici tescil yapabilir. Bunun için, ilgililerin talebi gerekmektedir.

Tescil ve ilan edilecek hususular;

-Ana sözleşme tarihi
-Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süreci
-Kooperatifin ünvanı ve merkezi
-Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar
-Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu
-Aynı sermaye ve devralınan kıymetlerde işletmelerin neden ibaret oldukları ve bunlara biçilen değerler
-Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği
-Yönetim kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları
-Kooperatifin yapacağı ilanların şekli
-Anasözleşmede de bu hususta bir hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği
-Kooperatifin şubeleri

Kooperatiflerin temel unsurlarından bir diğeri de, ortakların sermaye koyma yükümlülükleridir. Sermaye; para, alacak, kıymetli evrak şeklinde ise nakdi sermaye, taşınır mal, taşınmaz mal, marka, patent, intifa hakkı vs. şeklinde ise ayni sermaye olarak tanımlanmaktadır.

Fiil Ehliyeti: Gerçek kişinin bizzat yapaca- ğı eylem ve işlemlerle, kendi lehine haklar aleyhine de borçlar yaratabilme yeteneğidir.

Kooperatif kurmak isteyen kurucu ortakların, bir araya geldiklerinde öncelikli olarak ana sözleşme hazırlamaları gerekir. Ana sözleşmenin içeriğinde nelerin yer alması gerektiği, Kooperatifler Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir. Buna ilişkin hükümler; emredici, ihtiyari ve yorumlayıcı hükümler olmak üzere üç farklı şekilde sınıflandırılmıştır

Koop. K. M.4’e göre göre ana sözleşmeye konulması zorunlu olan mecburi hükümler şunlardır:

Koop. K. M.4’e göre göre ana sözleşmeye konulması zorunlu olan mecburi hükümler şunlardır:

Sözleşmede bulunması zorunlu olmayan, tarafların iradeleriyle sözleşmeye konan, taraflarca değiştirilebilen veya aksine davranılabilen hükümler ihtiyari hükümlerdir.

Konut yapı kooperatiflerinde kuruluş izni ile ilgili iş ve işlemler ilgili bakanlık tarafından yürütülür. 1163 sayılı Koop. K. m. 3’e göre “ana sözleşme, Ticaret Bakanlığı’na verilir.” 2010 Yılında yapılan bir değişiklikle, Koop. K. ek m. 1’de “ilgili bakanlık deyiminden, bu Kanun kapsamındaki tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst kuruluşları için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları için Bayındırlık ve İskân Bakanlı- ğı ve diğer kooperatifler ve üst kuruluşlar için ise, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı anlaşılır.” Konut yapı kooperatifleri için ilgili bakanlık olan Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın adı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak değişmiştir

Kooperatifin tescil talebi; kurucu ortaklardan herhangi birisi, ana sözleşmede belirtilen kooperatifi temsile yetkili olanlar ya da ana sözleşmedeki yönetim kurulu üyelerinden biri, tarafından yapılabilir. Tescil talebinin yapılacağı yer, ana sözleş- mede kooperatifin merkezi olarak gösterilen ticaret sicili müdürlüğüdür. Başvuru dilekçe ile ya da elektronik ortamda yapılır. Başvuru dilekçesiyle birlikte • Kurucuların Ticaret Sicili Müdürlüğü’nün yetkilendirilmiş personeli huzurunda imzaladıkları ana sözleşme, • Kooperatifin kuruluşuna izin veren makamın izin yazısı, • Kooperatifi temsile yetkili kimselerin noter önünde kooperatiwf unvanı altında imza atma suretiyle hazırlanmış imza beyannameleri Ticaret Sicili Müdürlüğü’ne verilecektir (TCY m.109).

Sicil müdürünün araştırmak ve incelemekle yükümlü olduğu hususlar:

Sicil müdürünün, kesin olarak tescile karar verme aşamasında duraksadığı durumlarda ya da var olan sorunun çözümünün mahkeme kararına bağlı oldu- ğu hallerde, müdür geçici tescil yapabilir. Bunun için, ilgililerin talebi gerekmektedir. İlgililer sorunun çö- zümü için, mahkemeye başvurduklarını veya sorunu anlaşma yoluyla çözümlediklerini ispat etmezlerse, üç ayın sonunda geçici tescil silinir. Mahkemeye başvurulması halinde, mahkemenin kesin hükmüne göre işlem yapılacaktır.

Tescil ve ilan edilecek hususular: