KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

Dünya kooperatiflerini tek çatı altında toplayan, Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) dır.

İlk konut yapı kooperatifi, Bahçelievler Yapı Kooperatifi adı altında 26 Ocak 1935 yılında 121 ortakla Ankara’da kurulmuştur.

Konut yapı kooperatiflerinin önemli üç özelliği bulunmaktadır. Bunlar; 

Mülkiyet faydası yaratması, Ortakların kontrolüne açık olması, Ortaklara fayda yaratmasıdır.

Konut sahibi olmak isteyen herkes, konut yapı kooperatiflerinin ana sözleşmelerine belirtilen şartları kabul etmek kaydı ile konut yapı kooperatiflerine ortak olabilir. Ortaklık, gönüllülük esasına dayanır ve giriş ve çıkışlar serbesttir.

Konut kooperatiflerinin ortakları, kooperatife ortak olurken ana sözleşmelerinde belirtilen ortaklık payını ödemek durumundadırlar. Ortaklar, genel kurulda alınan kararlarla, konut yapımı için gereksinim duyulan ve bütçelenmiş parasal değerleri yerine getirirler. Kooperatif bütçesinin, bir kısmı inşaat giderleri için kalan kısmı ise, aşağıdaki amaçları gerçekleştirmek için kullanılır. Bu amaçlar genel anlamda şu şekilde sıralanabilir;
• Ar-ge çalışmaları ve iş geliştirme.
• Ortaklarına nitelikli hizmet sunma,
• Kooperatife hizmet sunmuş veya ortaklık şartlarını zamanında yerine getirmiş ortakları ödüllendirme,
• Kooperatiflerin ileriye dönük plan ve programlarını hazırlama.

Konut kooperatiflerinin genel amacı, ortaklarının konut gereksinimini karşılamaktır. Bu amacı gerçekleştirirken de planlı, nitelikli ve insanların rahat edebileceği bir konut sistemi geliştirmeyi hedefler. Konut sorunu yaşayanlar, genellikle dar ve orta gelir grubuna sahip olan bireylerdir. Bu gelir grubunda yer alanların, özel sektör tarafından kar amaçlı üretilen konutlara ulaşabilme olanağı zayıftır. Konut yapı kooperatifleri, ortak pazarlık gücü yaratarak, ortaklarının kaynaklarını harekete geçirebilmelerinde onlara güç verir.

Piyasa Rayiçli Kooperatifler: Piyasa rayiçli kooperatiflerde, kooperatif ortakları ortaklık paylarını piyasa değeri üzerinden alıp satabilirler.

Türkiye’de Konut Yapı Kooperatifi Türleri 3 grupta yer almaktadır. Bunlar; 

Konut Yapı Kooperatifleri

Toplu İşyeri Yapı Kooperatifleri

Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifleridir.

Öz kaynaklar, kooperatifin kendi imkân ve olanakları ile yarattığı finansman kaynaklarını ifade etmektedir. Kooperatif öz kaynakları, esas olarak ortaklık payları ve yedek akçelerden oluşmaktadır. Bu kaynaklar kooperatifin uzun vadeli fon gereksinimini karşılar. Ancak kooperatiflerde öz kaynak olarak değerlendirilen başka kaynaklar da bulunmaktadır. Bunlar; 

Ortaklık Payları

Yedek Akçeler

Dağıtılmayan Risturnlar

Ek Ödemeler ve 

Özel Olarak oluşturulan Fonlardır. Krediler ticari banka ya da kamu kurum ve kuruluşlarından sağlanan dış kaynaklardır.

Türkiye’de kooperatiflerin önemi sorunlarından biri de, denetim sorunudur. Yeterli bilgi ve beceriye sahip olmayan ortaklar, denetim işlevini de yerine getirememektedirler.

Dünya’da ilk konut yapı kooperatiflerini, 900 yıllarında, günümüzde güneybatı Amerika’yı oluşturan bölgede, çağdaş Hopi Kızılderililerinin ataları olan Anasaziler tarafından inşa edilen taş ve kerpiç evlerin oluşturduğu iddia edilmektedir.

Dünya’da ilk konut yapı kooperatiflerini, 900 yıllarında, günümüzde güneybatı Amerika’yı oluşturan bölgede, çağdaş Hopi Kızılderililerinin ataları olan Anasaziler tarafından inşa edilen taş ve kerpiç evlerin oluşturduğu iddia edilmektedir.

Konut yapı kooperatiflerinin Avrupa’daki geçmişi ise, 18. yüzyıla kadar gitmektedir. Fransa’da 18. yüzyılda, İngiltere, İsviçre ve İsveç’te 19. yüzyılda, konut yapı kooperatifleri kurulmuştur.

Konut yapı kooperatiflerinin Avrupa’daki geçmişi ise, 18. yüzyıla kadar gitmektedir. Fransa’da 18. yüzyılda, İngiltere, İsviçre ve İsveç’te 19. yüzyılda, konut yapı kooperatifleri kurulmuştur.

Almanya’da 1862 yılında kurulan “Hauserbau-Genossenschaft Hamburg” adlı kooperatif, dünyada bilinen ilk resmi konut kooperatifidir.

Almanya’da 1862 yılında kurulan “Hauserbau-Genossenschaft Hamburg” adlı kooperatif, dünyada bilinen ilk resmi konut kooperatifidir.

1914-1960 yılları arasında üretilen konutların, % 1’inin, konut yapı kooperatifleri tarafından yapıldığı bilinmektedir.

İkinci Dünya Savaşından 1970’li yılların sonuna kadar yapılan konutların; • Çekoslovakya’da % 35, • Macaristan’da % 19, • Polonya’da % 75, • İsveç’te % 33’ü kooperatifler tarafından üretilmiştir.

1887 yılında İstanbul’da İngiliz azınlığın konut gereksinimini karşılamak üzere bir kooperatif şirket kurulmuş olsa da, Türkiye’de bugünkü anlamda konut yapı kooperatifçiliği 1930’lu yıllardan sonra başlamıştır.

İlk konut yapı kooperatifi, Bahçelievler Yapı Kooperatifi adı altında 26 Ocak 1935 yılında 121 ortakla Ankara’da kurulmuştur.